Bullizimi i Kosovës nga ndërkombëtarët nuk do të rezultojë në paqe afatgjate

OP/ED

Gazeta Express

07/02/2023 16:10

Tensionet në mes të Kosovës dhe Serbisë kanë arritur kulmin gjatë muajve të fundit, dhe si gazetare që mbuloj regjionin, unë duhet të mbetem neutrale dhe thjesht të raportoj për atë çfarë ndodhi. Si rezultat, unë nuk kam pasur mundësinë që të shpreh indinjatën time për mënyrën se si komuniteti ndërkombëtar e trajton Kosovën.

Shkruan enkas për Gazetën Express: Alice Taylor, Gazetare dhe Redaktore në EURACTIV që mbulon Shqipërinë dhe Kosovën ( Photo Credits: Jutta Benzenberg-Klosi)

Kërcënimet e fshehura, presioni dhe, madje, ndonjëherë, gjuha agresive ndaj Kosovës janë diçka që nuk kam parë më parë dhe ndoshta është ajo që do të prisnit të përdoret kundër një shteti mashtrues, jo një shteti evropian me shpresa të vlefshme për t’u anëtarësuar në Bashkim Evropian.

Tani për tani, presioni i konsiderueshëm është duke u grumbulluar në Prishtinë për të përmirësuar të drejtat e serbëve etnikë, por pak po flitet për të drejtat e shqiptarëve etnikë në Serbi, veçanërisht në Luginën e Preshevës. Me ndihmën e Flora Ferati Sachsenmaier, kam shkruar gjerësisht për spastrimin administrativ të shqiptarëve nga kjo zonë me bazë etnike, nëpërmjet heqjes së paligjshme të të dhënave të tyre nga regjistri civil.

 Unë kam trokitur disa herë në derën e Komisionit Evropian, duke kërkuar reagimin e tyre, por nuk është shtyrë përpara ndonjë zgjidhje dhe nuk është bërë presion ndaj Beogradit që të ndërpresë veprimet e tij dhe të rivendosë të drejtat e qytetarëve.

Pse Kosova, ku serbët etnikë gëzojnë të drejta dhe përfitime të konsiderueshme përtej grupeve të tjera etnike, po i bëhet presion për të zbatuar Asociacionin e Komunave Serbe, ndërsa përtej kufirit po mbyllet një sy ndaj pasivizimit të shqiptarëve etnikë? Pse nuk ka shtytje për themelimin e një Asociacioni të ngjashëm në Serbi dhe pse Beogradit nuk po i vihet ultimatume nga bashkësia ndërkombëtare?

Unë nuk shoh asnjë arsye që Kosova të minojë kushtetutën e saj dhe kryeministrin e saj të zgjedhur në mënyrë demokratike për të krijuar një strukturë për të rritur të drejtat e serbëve etnikë, ndërsa në Serbi po shkelen të drejtat njerëzore dhe demokratike të shqiptarëve dhe koncepti i një strukture të ngjashme me gjasë nuk do të konsiderohej kurrë.

Unë besoj se duhet të krijohet një lloj asociacioni si mjet për një kompromis, por duhet të funksionojë në të dyja drejtimet dhe të bëhet në një mënyrë dhe në një afat kohor të përshtatshëm. Nuk besoj se presioni për çështjen në fjalë dhe ashpërsia e ultimatumeve nga njëra anë do të arrijë qëllimin e normalizimit të marrëdhënieve dhe nëse ka ndonjë gjë, do të shkaktojë më shumë tension.

Por nuk është vetëm problemi i këtij asociacioni të njëanshëm; është gjuha që përdoret kundër Kosovës kur diskutohet për të. Duke qenë se ky është një op-ed, mund të them se besoj se fjalët e përdorura nga zyrtarët perëndimorë janë arrogante dhe nënçmuese dhe më dhemb kur i dëgjoj. Në veçanti komentet e të dërguarit të SHBA-së Gabriel Escobar, i cili tha se Asociacioni do të krijohet me ose pa miratimin e Kurtit.

Ky qëndrim, që Kosova duhet të bëjë ashtu siç i thuhet dhe t’i përulet presionit dhe kërkesave të ndërkombëtarëve kundërmon kolonializëm dhe qëndrimi mbizotërues nga Perëndimi se Ballkani është thjesht kopshti i pasmë i Evropës, një kënd lojërash strategjike dhe një rajon i shteteve të dështuara që vetëm SHBA dhe BE mund të shpëtojnë.

Unë nuk mund të besoj se ndonjë diplomat perëndimor do t’i drejtohej një vendi tjetër perëndimor dhe do të thoshte se ata kanë të drejtë të anashkalojnë një kryeministër ose kushtetutë të zgjedhur në mënyrë demokratike.

Ndërsa është e zakonshme që vendet e fuqishme si Mbretëria e Bashkuar, SHBA, Franca dhe Gjermania të ndërmjetësojnë në vendet e treta ku ekzistojnë konflikte, ky nivel mospërfilljeje është i pamatshëm. Në rastin e Kosovës, ndërkombëtarët po sillen sikur ajo nuk është një shtet sovran me të drejtë të vendosë dhe të zbatojë fatin e vet.

Çështja tjetër kryesore nuk lidhet vetëm me Asociacionin, por me të gjitha negociatat në vazhdim dhe grindjet e ndryshme që vazhdojnë të ndizen.

Më lejoni së pari të jem e qartë, kjo nuk është një fushë loje e barabartë. Serbia është një kandidate për BE, ajo gëzon anëtarësimin në institucionet kryesore ndërkombëtare, ka ndikim në korridoret e Brukselit dhe madje edhe më gjerë, megjithatë Kosova mbetet një vëzhguese nga jashtë, e detyruar të vazhdojë të kërcejë nëpër rrathë gjithnjë e më shumë vetëm për të pasur pak shpresë që një ditë të gëzojë të njëjtat të drejta dhe liri.

Ajo përballet me përpjekje të përditshme nga Beogradi për të minuar pavarësinë e saj me institucionet dhe vendet e tjera, ushtritë e propagandës serbe që patrullojnë internetin, të gatshëm për të luftuar çdo gjë që ka të bëjë me Kosovën dhe minimin e vazhdueshëm të sovranitetit të saj përmes fjalëve dhe veprimeve të zyrtarëve kryesorë të Serbisë. Është një vend që lufton për të pohuar dhe mbrojtur veten ndërsa përpiqet të mbajë kokën mbi ujë brenda vendit në një kohë pasigurie ekonomike dhe gjeopolitike.

Le të përmendim edhe njerëzit e zhdukur nga lufta, mohimet e krimeve të luftës dhe masakrave nga Beogradi, dhe faktin se ka një gjykatë speciale në Hagë për ‘kriminelët e luftës’ të Kosovës, por asgjë të ngjashme për Serbinë.

Për të cituar presidenten Vjosa Osmani, të cilën e intervistova në dhjetor, Serbia është agresori dhe Kosova thjesht po mbron të drejtën e saj për të ekzistuar. Por, siç janë gjërat tani, do të mendonit se Kosova është agresori dhe Serbia është një viktimë e shumëvuajtur e tiranisë së saj.

Lejimi i Serbisë që ta nënshtrojë hapur Kosovën, me mbështetjen e SHBA-së dhe BE-së, duke përjetësuar fushën e pabarabartë të lojës dhe duke vazhduar të minojë të drejtat e Kosovës si një vend sovran, nuk do të rezultojë në paqe. Ajo do të rezultojë në paqëndrueshmëri politike dhe sociale.

Unë e kuptoj nevojën për ta mbajtur Serbinë afër, veçanërisht duke marrë parasysh marrëdhëniet e saj të ngushta me Rusinë, por kjo nuk duhet të jetë në kurriz të një kombi tjetër. Nëse Perëndimi dëshiron të ketë një qasje të ashpër ndaj Kosovës, atëherë të jetë kështu, por duhet të bëjë saktësisht të njëjtën gjë me Serbinë.

Zgjedhja marrëveshjeve, minimi i autonomisë së liderëve të saj, përdorimi i gjuhës ngacmuese dhe madje agresive i shërben vetëm Beogradit. Ajo i jep Serbisë municionin që dëshiron dëshpërimisht për të vazhduar lobimin kundër Kosovës në BE, institucionet ndërkombëtare dhe në shkallë globale. Dhe siç e pamë në dhjetor, ajo gati i dha Serbisë të drejtën për të filluar një luftë, përsëri, përtej kufirit.

Por është më shumë se kaq; duke mos adresuar të metat dhe të metat e Serbisë dhe shkeljet e të drejtave të njeriut ndaj shqiptarëve si gjatë luftës ashtu edhe pas luftës, dhe sot në Luginën e Preshevës, Perëndimi po u jep atyre lirinë e plotë për ta përsëritur atë.

Pra, cila është zgjidhja? Nuk e di, jam thjesht një gazetare e huaj që jetoj në Shqipëri. Por unë kam disa sugjerime.

Siç u përmend në një opinion të fundit për EURACTIV, dy akademikë sugjeruan që të bëhet një auditim i plotë i të gjitha marrëveshjeve të nënshkruara ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Duhet të jetë e qartë se çfarë është rënë dakord, çfarë është zbatuar dhe në çfarë mase, çfarë nuk është zbatuar dhe çfarë mbetet e diskutueshme. Vetëm atëherë do të marrim me të vërtetë një masë të situatës dhe do të jemi në gjendje t’i japim prioritet çështjeve në terma të firmosur, por të pazbatuar dhe të pa adresuar.

Pasi të jetë bërë kjo dhe të vendosen udhërrëfyesit për të adresuar zbatimin e tyre, mund të paraqiten çështjet për të cilat nuk është rënë dakord më parë. Por që ky të jetë një proces kuptimplotë, qasja e ndërkombëtarëve ndaj të dyja palëve duhet të gjejë një ekuilibër.

Duhet të rrafshohet fusha e lojës dhe të njihet statusi i Serbisë si agresore dhe i Kosovës si viktimë. Kosova duhet të mbështetet pa mëdyshje në çdo gjë që ka të bëjë me pavarësinë dhe autonominë e saj, dhe kjo përfshin një marrëveshje përfundimtare që ka në thelb njohjen reciproke.

Nuk mund të ketë më balancim të rremë dhe gjuhë kolonialiste kundër Prishtinës. Serbia duhet të tërhiqet nga dështimet e veta dhe veprimet e saj në veri të Kosovës, Luginën e Preshevës dhe në skenën ndërkombëtare.

Paqja nuk do të gjendet kurrë kur zbatohen standarde të dyfishta dhe tekat e një vendi përballohen në dëm të dinjitetit të një vendi tjetër. Presioni ndaj situatës duke lëshuar ultimatume nuk do të rezultojë në zgjidhje, do të rezultojë në përforcimin e ndarjeve etnike, duke shkaktuar konflikte dhe madje do ta sjellë Ballkanin edhe një herë në prag të luftës.

Kosova mund të jetë një vend ‘i ri’ dhe mund të jetë i vogël dhe në zhvillim, por megjithatë është një vend dhe meriton të trajtohet me respektin dhe dinjitetin që u jepet vendeve të tjera të kontinentit evropian.