Mit apo realitet: A i ndjejnë vërtet qentë tërmetet?

Mistere

Gazeta Express

08/02/2023 22:58

Turqia është ende duke numëruar të vdekurit dhe të plagosurit pas një prej tërmeteve më shkatërrues që ka goditur vendin. Ekipet e shpëtimit, përfshirë nga shumë vende, po mbërrijnë ngadalë për të ndihmuar në gjetjen e atyre që janë ende nën rrënoja.

I pari nga dy tërmetet e forta u regjistrua herët në mëngjesin e së hënës dhe ishte me magnitudë 7.8 të shkallës Rihter. E dyta goditi pasdite dhe ishte disi më e dobët – 7.5 gradë sipas Rihterit.

Bëhet fjalë për tërmetet që shkaktuan dëme të pallogaritshme në zonat jugore dhe lindore të vendit në formën e infrastrukturës së shkatërruar dhe jetëve të humbura, të cilat u vlerësuan në më shumë se pesë mijë.

Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan shpalli shtatë ditë zie në të gjithë vendin dhe u vendos një gjendje e jashtëzakonshme tre mujore. Flamujt e institucioneve shtetërore janë ulur në gjysmështizë.

Ndryshe, është një zonë që tektonikisht është jashtëzakonisht aktive. Sidomos Turqia ka problem në veriperëndim të saj, por edhe në lindje të vendit, e cila ka një aktivitet të theksuar tektonik.

Sizmologët pohojnë se (ende) nuk ka asnjë teknologji në botë që mund të parashikojë në asnjë mënyrë se kur dhe ku do të ndodhë një tërmet, as me çfarë intensiteti do të jetë ai.

Inteligjenca njerëzore nuk e ka këtë aftësi, por nuk mund të thuhet e njëjta gjë për kafshët. Ndryshe nga njerëzit, ata mund të ndjejnë dridhjen e tokës, gjë që është vërtetuar shumë herë më parë.

Kishte shumë shembuj

Portieri boshnjak Goran Karaçiç, i cili luan për Adanasporin turk, mbrëmë është shfaqur në ditarin e HRT dhe ka përshkruar dramën që ka përjetuar me gruan e tij. Ai tha se jetën e tij ia shpëtoi askush tjetër përveç qenit të tij.

“Mund të them me siguri se jetën time dhe të gruas sime e shpëtoi qeni ynë!” Përndryshe, është një kafshë shumë paqësore që rrallë bën zhurmë. “Disa momente para tërmetit ai filloi të leh dhe të kërcente nëpër dhomë, gjë që na zgjoi dhe na lajmëroi se diçka nuk shkon, pas së cilës vrapuam në rrugë”, tha ish-portieri i Zrinjskit.

Në nëntor 2019, Shqipëria u godit edhe nga një tërmet i fortë me magnitudë 5.4 ballë të shkallës Rihter, i cili mori 11 jetë njerëzish.

Kamerat e vëzhgimit nga një ndërtesë kapën një qen duke fjetur nën një ballkon që ndjeu rrezik dhe u largua nga ndërtesa pak para se të fillonte lëkundjet e tokës. Vetëm pak sekonda më vonë e gjithë ndërtesa filloi të dridhej.

Në fund të vitit 2020, edhe Petrinja në Kroaci u godit nga një tërmet i fortë. Edhe atëherë, shumë qytetarë të Kroacisë dolën me përvoja të ngjashme në të cilat përshkruanin se si kafshët e tyre e ndjenin tokën duke u dridhur.

“Qeni ynë u fsheh në banjë, pas së cilës iku edhe para se të lëkundej për herë të dytë”, “Qeni na zgjoi duke lehur, kështu që në dy raste kemi ndjerë se po dridhej”, kanë shkruar kroatët në rrjetet sociale në. Koha.

Ka njëfarë shpjegimi

Duket se nuk është vetëm një besim popullor. Këtë fenomen e ka shpjeguar për portalin boshnjak Klix Ensar Mededovic, doktor i mjekësisë veterinare, anëtar i fondacionit Dogs Trust dhe instruktor i trajnimit të qenve nga Sarajeva.

“Disa kafshë, veçanërisht qentë, mund të parashikojnë vërtet tërmete, gjë që është vërtetuar shumë herë më parë. Qentë kanë mbi 250 milionë qeliza nuhatjeje, krahasuar me njerëzit që kanë vetëm 5 milionë. “Ata zakonisht e shfaqin ‘parandjenjën’ e tyre përmes sjelljes agresive dhe hiperaktivitetit, të shoqëruar me lehje të forta pak çaste para goditjes”, thotë Mededovic.

Ai shton se kafshët kanë një kufi më të lartë të frekuencës se njerëzit, gjë që mund të shpjegojë “superfuqitë” e tyre në një farë mase.

Biologu britanik Rupert Sheldrake në librin e tij “The Sense of Being Stared At” flet për shumë prova të sjelljes së çuditshme të kafshëve pak para një tërmeti.

“Ka shumë raporte për kafshë të egra dhe të zbutura që janë shumë të frikësuara, të trazuara ose sillen në mënyrë të çuditshme në orët apo edhe ditët para tërmetit. E njëjta gjë vlen edhe për tërmetin në Turqi të vitit 1999 me epiqendër afër Izmirit. “Qentë ulërinin disa orë para tërmetit dhe shumë mace dhe zogj po silleshin në mënyrë të çuditshme”, tha Sheldrake.