“Kontejnerë”, “zgjedhje sipas ligjit”, “bojkot masiv”, Raporti i Freedom House shkruan për zgjedhjet e vitit të kaluar në Veri

Lajme

Gazeta Express

24/04/2024 13:06

Është publikuar raporti i “Freedom House” për Kosovën, ku ndër të tjerash përmenden edhe zgjedhjet në Veri, që u mbajtën më 23 prill të vitit të kaluar.

“Kosova mbajti zgjedhje të parakohshme në katër komunat me shumicë serbe në Veri – Mitrovicë të Veriut, Leposaviq, Zveçan dhe Zubin Potok- më 23 prill 2023, si rezultat i dorëheqjeve masive të serbëve nga institucionet e Kosovës në vitin 2022. Presidentja Osmani fillimisht kishte shpallur zgjedhjet për 18 dhjetor 2022. Mirëpo, pas situatës së tensionuar, zgjedhjet u shtynë për në prill, data e fundit e lejuar nga korniza ligjore në Kosovë.”

Raporti shkruan se pavarësisht shtyrjes së datës së zgjedhjeve, nga 18 dhjetor në 23 prill, dhe zgjatjes së afatit për regjistrimin e kandidatëve, zgjedhjet e 23 prillit u bojkotuan në masë të madhe.

“Me 23 prill zgjedhjet u mbajtën në përputhje me kornizën ligjore të Kosovës, duke synuar për një proces të rregullt dhe të qetë. Pavarësisht shtyrjes dhe zgjatjes së afatit për regjistrimin e kandidatëve që synonte rritjen e pjesëmarrjes, zgjedhjet u mbajtën në mes të një bojkoti masiv. Meqenëse ndërtesat e shkollave, vende të zakonshme votimi, kontrollohen nga institucionet paralele të Serbisë, në vend të tyre autoritetet instaluan kontejnerë në rrugët kryesore në Veri për të shërbyer si qendra votimit, me gjithsej 19 vendvotime.”

“Freedom House” shkruan se thirrjet e Listës Serbe dhe partive tjera serbe që votuesit të mos marrin pjesë në zgjedhje çuan në një bojkot domethënës nga komuniteti serb.

“Vetëm 1,561 nga 45,094 votues, ose 3,47%, hodhën votën e tyre.”

 “Freedom House” thotë se teknikisht, procesi u menaxhua mirë dhe zgjedhjet u mbajtën në përputhje me ligjin në Kosovë dhe u menaxhuan në mënyrë të drejtë nga KQZ.

Në raport thuhet se Kosova ka bërë progres të rëndësishëm me reformën zgjedhore në vitin 2023.

“Kosova ka bërë progres të rëndësishëm me reformën zgjedhore në vitin 2023, pasi miratoi Ligjin për financimin e partive politike të vonuar prej kohësh. Ky ligj pritet të trajtojë një nga çështjet më të debatuara në shoqërinë civile të Kosovës: transparencën financiare të partive politike. Gjithashtu, Ligji për Zgjedhjet e Përgjithshme u ndryshua për të adresuar rekomandimet e kahershme të Misioneve të Vëzhgimit të Zgjedhjeve të BE-së në Kosovë. Ndryshimet trajtojnë çështje të gjata në lidhje me procedurat zgjedhore, duke përfshirë votimin e diasporës. Megjithatë, ajo nuk bën ndryshime të thella në sistemin zgjedhor ose nuk trajton diskriminimin gjinor siç ishte kërkuar nga shoqëria civile. KQZ-ja duhet të zbatojë kornizën e re ligjore shumë përpara zgjedhjeve të ardhshme të përgjithshme në vitin 2025. Edhe pse KQZ-ja i ka trajtuar zgjedhjet e mëparshme me kompetencë, zbatimi i ligjit të ri, dhe në veçanti dispozita e votimit për diasporën, do të kërkojë më shumë burime financiare dhe njerëzore për të qenë në gjendje të kryen detyrat e tij shtesë.”

Ky raport shpjegon se nga pjesëmarrja e ulët në zgjedhjet e 23 prillit, fitues dolën kryetarët shqiptarë, duke përmendur edhe përshkallëzimin e situatës pas hyrjes së tyre në objektet komunale.

“Pjesëmarrja e ulët që rezultoi çoi në zgjedhjen e kryetarëve shqiptarë, të cilët morën detyrën mes ndërhyrjes së konsiderueshme të policisë të udhëhequr nga qeveria qendrore në Kosovë. Kjo shkaktoi një shpërthim të paprecedentë të dhunës në maj, gjatë të cilit protestuesit plagosën trupat e KFOR-it dhe gazetarët u sulmuan. Kjo ndaloi zbatimin e marrëveshjes së lehtësuar nga BE dhe i ktheu negociatat përsëri në fokusimin në menaxhimin e konfliktit.”

“Freedom House” shton se “presioni i koordinuar i BE-së dhe i SHBA-së për tërheqjen e forcave policore dhe mbajtjen e zgjedhjeve të reja u përball me rezistencë në Kosovë”.

Kështu, në raport përmendet edhe vendosja e masave të BE’së ndaj Kosovës.

“Rrjedhimisht, BE-ja vendosi masa ndaj Kosovës, duke ndërprerë ndihmën financiare dhe bashkëpunimin politik dypalësh deri në dhjetor 2023. Në të njëjtën kohë, presioni ndërkombëtar për të krijuar një Asociacion të Komunave Serbe, siç kishin rënë dakord Kosova dhe Serbia në 2013 dhe 2015 si pjesë e dialogu i tyre por që nuk ishte zbatuar asnjëherë, gjithashtu u intensifikua.2 Në tetor, Kryeministri Kurti shfaqi fleksibilitet të shtuar në shqyrtimin e krijimit të një asociacioni të tillë. Megjithatë, u ngritën debate dhe kundërshtime lidhur me draft-statutin e propozuar të BE-së për asociacionin. Presidentja Osmani në fjalimin e saj të fundvitit e ka cilësuar draftin si version të pranueshëm dhe Kurti e ka pranuar draft-statutin por me kusht që marrëveshjet të nënshkruhen në Bruksel. Ky kusht është refuzuar nga presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq.”

“Freedom House” ka shkruar edhe për dorëheqjet e deputetëve të Listës Serbe dhe zëvendësimin e tyre.

“…u betuan në nëntor të vitit 2022 dhe u larguan nga Kuvendi pas disa minutave.”

Ky raport thekson se deputetët serbë shkuan në kuvend në prill dhe shtator të vitit 2023 por “vazhduan të mos merrnin pjesë aktivisht në parlament ose të kontribuojnë në arritjen e kuorumit”.

“Lista Serbe pranoi se ato kthime kishin për qëllim kryesisht mbajtjen e mandateve të ligjvënësve, të cilët, sipas kushtetutës, skadonin pas një mungese gjashtëmujore, dhe shmangien e zëvendësimit me kandidatë të tjerë në listën e pritjes.”