Gjuha artificiale – një armë e re për të vrarë bakteret

AutoTech

Gazeta Express

04/03/2024 22:22

Për të trajtuar sëmundjet e dhëmbëve, studiuesit kanë zhvilluar një gjuhë artificiale të aftë për të zbuluar dhe dalluar lloje të ndryshme të baktereve dentare.

Kjo gjuhë artificiale mund t’i çaktivizojë ose vrasë këto baktere pas zbulimit. Si zhvillohet ai proces?

Gjuha ka një sërë sensorësh kimikë. Kur ekspozohet ndaj një kampioni që përmban baktere të ndryshme, çdo sensor në grup përgjigjet ndryshe. Analiza e reaksioneve të kombinuara nga të gjithë sensorët mundëson dallimin dhe identifikimin e analitëve të ndryshëm të pranishëm në mostër, edhe nëse ato kanë struktura kimike të ngjashme.

Infeksionet bakteriale janë vdekjeprurëse

Infeksionet bakteriale renditen si shkaku i dytë kryesor i vdekjeve në mbarë botën, duke kontribuar në një në tetë vdekje. Trajtimi i vonuar dhe diagnoza e gabuar përkeqësojnë shkallën e vdekshmërisë, me sëmundjet dentare si kariesi dhe periodontiti që ndikojnë ndjeshëm në cilësinë e jetës dhe potencialisht çojnë në sëmundje sistemike.

Sëmundje të tjera, si endokarditi ose abscesi i trurit, zhvillohen për shkak të një infeksioni që është përhapur diku tjetër, siç është një infeksion dentar ose endokardit bakterial. Hulumtimi aktual kryesisht fokusohet në diskriminimin ose sterilizimin bakterial, pa integrimin e të dyjave. Teknikat tradicionale të zbulimit pengohen nga kostoja dhe kompleksiteti.

Si gjuha identifikon dhe vret bakteret

Kur dentistët dyshojnë se bakteret po shkaktojnë probleme dentare, të tilla si kavitetet ose sëmundjet e mishrave të dhëmbëve, ata duhet të zbulojnë se cilat baktere janë fajtore. Kjo zakonisht përfshin rritjen e baktereve në laborator ose kërkimin e shenjave specifike të baktereve në gojë. Por ekipi i studiuesve donte të gjente një mënyrë më të thjeshtë dhe më të lirë.

Ata vendosën të provonin të përdornin një sërë sensorësh për të zbuluar lloje të ndryshme bakteresh në të njëjtën kohë. Ata gjithashtu donin të shihnin nëse mund ta përdornin këtë sistem për të vrarë bakteret që gjetën. Ata përdorën grimca të vogla të quajtura nanozima, të cilat veprojnë si enzima natyrore dhe i mbuluan me ADN. Kur shtuan një lëng të veçantë dhe një agjent që ndryshon ngjyrën, nanozimat e kthyen lëngun blu.

Por nëse bakteret ngjiteshin në ADN-në e nanozimave, ato nuk funksionuan aq mirë, kështu që lëngu nuk u kthye në blu. Veshja e nanozimave me lloje të ndryshme të ADN-së mund të shkaktojë që çdo lloj bakteri të shkaktojë një ndryshim të ndryshëm të ngjyrës.

Ata e testuan këtë sistem me mostra që përmbanin 11 lloje bakteresh të gjetura në gojë, madje funksionoi në mostrat e pështymës. Studiuesit ishin në gjendje të tregonin nëse mostra e pllakës erdhi nga një person me probleme dentare ose dikush me dhëmbë të shëndetshëm.

Tani vjen pjesa e dytë – vrasja e baktereve. Ata zbuluan se shtimi i nanozimave në solucione që përmbajnë baktere vrau tre lloje bakteresh. Kur shikuan bakteret nën një mikroskop, panë se nanozimat kishin dëmtuar shtresat e tyre të jashtme. Kjo do të thotë se ky sistem në të ardhmen mund të përdoret për të gjetur dhe trajtuar sëmundjet dentare të shkaktuara nga bakteret.