Astronomët: Galaktika jonë po zhduket

Mistere

Gazeta Express

05/10/2022 22:11

Gjithçka vdes përfundimisht, edhe yjet më të ndritshëm. Në fakt, yjet më të shndritshëm edhe jetojnë më shkurtër. Në vetëm disa milionë vjet, ata përdorin të gjithë hidrogjenin dhe më pas shpërthejnë si supernova të shkëlqyera.

Mbetjet e tyre bërthamore shemben në një yll neutron ose vrimë të zezë. Këto objekte të vogla janë të shpërndara nëpër galaktikën tonë si një varrezë hapësinore. Por shkencëtarët e kanë të vështirë t’i gjejnë këto “fantazma të yjeve”, ato janë pothuajse të padukshme si ato në filmat horror.

Yjet neutron kanë një diametër prej vetëm pesëmbëdhjetë kilometrash dhe janë të vështira për t’u dalluar nëse polet e tyre magnetikë nuk janë përballë nesh, kështu që ne i shohim ata si pulsarë, shkruan universetoday.

Pulsarët janë yje neutronësh që rrotullohen shumë shpejt rreth boshtit të tyre dhe bëjnë radio emetime nga polet e tyre, kështu që sinjali i tyre duket se pulson (mënyra se si sinjali arrin tek ne mund të krahasohet me dritën e një fari).

Vrimat e zeza yjore janë edhe më të vogla dhe nuk lëshojnë asnjë dritë. Disa zbulohen si mikrokuazarë kur konsumojnë masën e një ylli shoqërues, por shumica mund të vëzhgohen vetëm nëse rastësisht kalojnë mes nesh dhe një ylli më të largët, kështu që ne mund t’i shohim duke përdorur efektin e mikrolensimit gravitacional.

Gjegjësisht, shkencëtarët monitorojnë dritën e yjeve për të parë nëse një objekt që kalon para tyre shkakton një ndryshim të dukshëm në shkëlqim. Nëse një vrimë e zezë kalon përpara një ylli, ajo shtrembëron vazhdimësinë kohë-hapësirë me gravitetin e saj, ku shkëlqimi i yllit “përforcohet”. Kur vrima e zezë vazhdon rrugën e saj, shkëlqimi i yllit kthehet në nivelin e tij origjinal.

Për këtë arsye, deri më tani nuk kemi pasur një pasqyrë më të saktë se sa yje neutron dhe vrima të zeza yjore ka në galaktikën tonë. Prandaj, në një studim të fundit, astronomët analizuan shpërndarjen e yjeve në Rrugën e Qumështit, simuluan ndërveprimet e tyre dhe u përpoqën të përcaktojnë se si ata mund të tërheqin ose devijojnë këto mbetje yjore të vështirë për t’u parë.

Duke vepruar kështu, ata zbuluan diçka që i befasoi, modeli tregoi se rreth një e treta e këtyre yjeve të vjetër të vdekur përshpejtohen aq shumë nga një takim i afërt me yjet më të rinj, saqë përfundimisht i shpëtojnë ndikimit të tërheqjes gravitacionale të Rrugës së Qumështit, d.m.th. ata janë hedhur nga galaktika jonë. Me fjalë të tjera, fantazmat largohen nga varrezat.

Kjo do të thotë se me kalimin e kohës Rruga e Qumështit “zhduket”, ajo humb masën, e cila është e papritur. Ne e dimë se grupimet e vogla të yjeve si grupimet globulare mund të “avullohen”, por Rruga e Qumështit është shumë më masive, kështu që ekspertët menduan se në planin afatgjatë humbja e masës do të ishte minimale.

Modeli tregoi një tjetër veçori interesante. Gjegjësisht, mbetjet yjore u shpërndanë në mënyrë të barabartë në të gjithë galaktikën tonë – shumica e yjeve duhet të kenë një “fantazmë yjore” të tillë në një distancë prej njëqind vjet dritë.

Sa i përket Diellit tonë, modeli tregon se ylli më i afërt i mbetur është rreth 65 vite dritë larg. Pra, ne mund të kishim një “shpirt ylli” në oborrin tonë pa e ditur.