Shkencëtarët zbulojnë sinjal ‘alien’ nga një galaktikë e largët

Mistere

Gazeta Express

27/01/2025 22:55

Shkencëtarët kanë zbuluar një sinjal misterioz, të njohur si shpërthime të shpejta radiofonike (FRB), që vjen nga një galaktikë e lashtë miliarda vite dritë larg.

Disa ekspertë sugjerojnë se këto shpërthime të shpejta radiofonike – shpërthime intensive valësh radio nga hapësira e thellë – mund të jenë përpjekje të jashtëtokësorëve për të kontaktuar Tokën, ndërsa të tjerë dyshojnë se burimi mund të jenë vrimat e zeza ose shpërthime yjesh.

Studiuesit nga Universiteti Northwestern zbuluan një FRB që prodhoi 21 shpërthime, secila që zgjati vetëm disa milisekonda, midis shkurtit dhe korrikut 2023. Çfarë e bën këtë zbulim unik është se sinjali u gjurmua në një galaktikë të ‘vdekur’, e cila nuk prodhon më yje.

Kjo është një shtëpi e paprecedentë për një fenomen që më parë ishte lidhur me galaktika shumë më të reja, duke sugjeruar se origjina e këtyre ngjarjeve misterioze kozmike mund të jetë më e larmishme sesa mendohej më parë.

Përpara këtij zbulimi, shkencëtarët supozonin se FRB-të vinin vetëm nga galaktika më të reja që ende prodhojnë yje.

Ekipi përcaktoi burimin në një galaktikë fqinje 11.3 miliardë vjet të vjetër, që ndodhet dy miliardë vite dritë larg Tokës. Një vit dritë është i barabartë me gjashtë trilionë milje.

Ata zbuluan se galaktika ishte “jashtëzakonisht e ndritshme dhe jashtëzakonisht masive – 100 miliardë herë më masive se dielli ynë.”

Astronomja e Radios, Tarraneh Eftekhari, tha: “Duket të jetë galaktika më masive që strehon një FRB deri më tani. Është ndër disa nga galaktikat më masive që ekzistojnë.”

FRB-të, që ndizen dhe zhduken brenda milisekondave, janë shpërthime të fuqishme valësh të radiove që gjenerojnë më shumë energji në një shpërthim të vetëm sesa Dielli ynë emeton gjatë një viti të tërë.

Aktualisht nuk dihet se çfarë i prodhon këto shpërthime, por zakonisht mendohet se burojnë nga yjet që po vdesin në galaktika të largëta, të njohura si yje magnetarë.

Yjet magnetarë kanë një fushë magnetike të fuqishme, e cila, sipas shkencëtarëve, mund të dërgojë valë radio në hapësirë.

Disa shpërthime duken si ngjarje të njëhershme – më pak se pesë përqind e qindra rasteve të vëzhguara janë parë të përsëriten, nganjëherë në një model të rregullt.

Por zbulimi i fundit prodhoi më shumë se një duzinë shpërthimesh, gjashtë prej të cilave studiuesit i zbuluan duke përdorur një teleskop radiofonik tokësor në Kanada.

“Teoria mbizotëruese është se FRB-të vijnë nga magnetarët që formohen përmes supernovave të shembura në bërthamë,” tha Eftekhari – transmeton GazetaExpress.

“Kjo nuk duket të jetë rasti këtu. Ndërsa yjet masivë dhe të rinj përfundojnë jetën e tyre si supernova, ne nuk shohim asnjë provë të yjeve të rinj në këtë galaktikë”.

“Faleminderit këtij zbulimi të ri, një pamje po del në pah që tregon se jo të gjitha FRB-të vijnë nga yje të rinj. Ndoshta ka një nënpopullatë të FRB-ve të lidhura me sisteme më të vjetra.”

Ekipi zbuloi se, në vend që të gjenin një galaktikë të re, ata vëzhguan një FRB që vinte nga një galaktikë pa yje.

Galaktikat konsiderohen të ‘vdekura’ kur ndalojnë krijimin e yjeve, një proces që mund të zgjasë qindra miliona vite.

Vishwangi Shah, një studente doktorature në Universitetin McGill të Kanadasë dhe bashkëautore e studimit, tha: “Ky është jo vetëm FRB-ja e parë që gjendet jashtë një galaktike të vdekur, por krahasuar me të gjitha FRB-të e tjera, është gjithashtu më larg nga galaktika me të cilën lidhet.

Vendndodhja e kësaj FRB-je është befasuese dhe ngre pyetje mbi mënyrën se si ngjarje kaq energjike mund të ndodhin në rajone ku nuk formohen yje të rinj.”

Astronomët kanë zbuluar mijëra FRB që nga viti 2007, por vetëm rreth 100 prej tyre janë gjurmuar në një burim të caktuar – të gjitha pranë yjeve që po formohen aktivisht.

“Kjo FRB e veçantë është me të vërtetë një anomali dhe sfidon teoritë tona mbi atë që i prodhon FRB-të,” tha Shah. /GazetaExpress/