Shkencëtarët kanë zbuluar betonin që shkrin vetë borën në rrugë

Mistere

Gazeta Express

21/03/2024 21:43

Betoni vetë-ngrohës u zhvillua nga shkencëtarët e Universitetit Drexel në SHBA dhe mund të shkrijë centimetra borë pa përdorur kripë. Betoni është testuar gjerësisht gjatë tre dimrave të fundit dhe fillon të nxehet pa një sistem ngrohjeje të jashtme sapo temperatura të bjerë nën zero.

Me rrugët klasike, nuk është vetëm problemi i pastrimit, kostove të pastrimit dhe ndotjes me kripë – nëse rrugët mund të mbahen në temperatura mbi pikën e ngrirjes, kjo do të zgjaste jetën e tyre të shërbimit.

Gjatë pesë viteve të fundit, një ekip në universitet i udhëhequr nga profesori, Armin Framan ka punuar në zhvillimin e një përzierje betoni që nuk arrin temperaturat e ngrirjes. Një përbërës kritik për arritjen e kësaj ishte parafina e lëngshme. Siç sugjeron emri, ky material është i lëngshëm në temperaturën e dhomës dhe përdoret si material për ndryshimin e fazës në përzierjen e betonit.

Kur temperatura bie afër ngrirjes, edhe parafina e lëngshme ngurtësohet. Megjithatë, gjatë këtij ndryshimi fazor, parafina lëshon nxehtësi, e cila mund të ndihmojë betonin të qëndrojë i ngrohtë. Për shumicën e kërkimeve të tyre, ekipi përdori parafinë të lëngshme në një mjedis laboratorik. Në muajin dhjetor të vitit 2021, ai vendosi të testonte përshtatshmërinë e tij në dimër të ashpër në një kampus universitar, shkruan sciencedaily.

Në Drexel u përdorën tre pllaka betoni. Njëra, ku guralecat e përdorura në beton janë të veshura me parafinë të lëngshme. E dyta përmban mikrokapsula të lëngshme parafine që përzihen drejtpërdrejt me beton. Pllaka e tretë nuk përmban parafinë të lëngshme dhe përdoret si pllakë kontrolli. Të tre pllakat monitorohen duke përdorur kamera dhe sensorë termikë.

Në dy vitet e para të studimit, pllakat e betonit kishin 32 raste të temperaturave të ngrirjes dhe pesë raste të paktën 2.5 centimetra borë. Shkencëtarët kanë zbuluar se pllakat që përmbajnë parafinë mbajnë një temperaturë sipërfaqësore prej 5 deri në 12 gradë deri në 10 orë, edhe në temperatura të ulëta të ajrit.

Ato temperatura ishin të mjaftueshme që bora të fillonte të shkrihej me një shpejtësi prej rreth 70 mm në orë. Gjatë reshjeve të dendura të borës, kjo mund të mos jetë e mjaftueshme për shkrirjen e plotë, por gjithsesi do të lejojë fillimin e shkrirjes së akullit dhe përmirësimin e sigurisë së transportit, sipas njoftimit për shtyp.

Shkencëtarët zbuluan gjithashtu se betoni i përzier me parafinë (guralecë të veshur me parafinë) qëndronte i ngrohtë më gjatë sesa me parafinën e mikrokapsuluar. Gjetjet e hulumtimit u botuan në Journal of Materials in Civil Engineering.