Po tani? BE kërkon mënyra të reja për të mbështetur Ukrainën

Lajme

Gazeta Express

01/09/2025 8:54

Kur takohen ministrat e Jashtëm të BE, agjenda e tyre shpesh i ngjan një atlasi botëror. Lista marramendëse deklaratash dhe veprimesh për t’u miratuar, pika diskutimi për t’u trajtuar nga çdo cep i globit… dhe kohë që shpesh konsumohet nga negociatat për të bindur 27 shtetet të miratojnë një qëndrim unanim.

Por disa herë në vit, ministrat takohen për të ashtuquajturat bisedime “joformale” – jo sepse heqin kostumet e tyre dhe shfaqen me xhinse, por sepse, sipas rregullave, nuk mund të merren vendime. Ideja? Të lihet hapësirë për reflektim dhe debate që humbasin në aktivitetin e përditshëm.

Javët e ngutshme të diplomacisë nuk kanë sjellë asnjë pushim për ukrainasit që jetojnë nën sulm, dhe me mbështetjen e SHBA, që rezulton të jetë e paparashikueshme, diplomatët e BE i përshkruan bisedimet e fundjavës në Kopenhagë si një seancë “brainstorming” mbi të ardhmen e mbështetjes së BE për Kievin. Këto janë disa nga idetë e diskutuara në kryeqytetin danez.

Shenja e parë e sanksioneve dytësore

Shefja e politikës së jashtme të BE, Kaja Kallas, u tha gazetarëve se ministrat po shqyrtonin të ashtuquajturat sanksione dytësore, kufizime që synojnë partnerët tregtarë të Rusisë.

BE ka sanksionuar tashmë disa subjekte të huaja, përfshirë bankat kineze, të cilat i akuzon se ndihmojnë Moskën të financojë luftën e saj, por sanksionet më të gjera dytësore mund të jenë një hap më me ndikim – dhe më të rrezikshëm – për Evropën, e cila po kërkon më shumë miq ndërkombëtarë dhe marrëveshje të reja tregtare me vende si India.

Ministrja lituaneze e Mbrojtjes, Dovile Sakaliene, paralajmëroi gjithashtu se vetëm sanksionet dytësore të SHBA “do të shkaktonin vërtet dëme të mjaftueshme në makinën ruse të luftës”.

Masat evropiane “do të ishin gjithashtu në rregull”, i tha ajo DW, por shtoi: “Dallimi është se ato kanë një efekt vërtet bërthamor. Askush në botë nuk dëshiron të ndiejë sanksionet dytësore të SHBA në lëkurën e tij”.

“Strehë e sigurt”: armët ukrainase të prodhuara në territorin e BE

Në një veprim të paprecedentë, Danimarka njoftoi se, “brenda pak javësh”, do të ftojë një kompani ukrainase armësh të fillojë prodhimin në tokën daneze. Ministri i Mbrojtjes, Troels Lund Poulsen, deklaroi se uzina mund të jetë funksionale këtë vit, megjithëse nuk dha detaje se cilat armë do të prodhoheshin atje.

“Shpresoj gjithashtu që më shumë kompani ukrainase të mbrojtjesdo të ndjekin shembullin më vonë këtë vit”, shtoi ai.

Zyrtarja e BE, Kaja Kallas, tha se edhe vende të tjera ishin të interesuara në tërheqjen e industrisë së mbrojtjes në territorin e tyre përmes skemave të ngjashme. Sipas diplomatëve që folën në kuadër të bisedimeve të Kopenhagës, një pjesë e idesë është t’i tregohet Rusisë se edhe nëse sulmon fabrikat e armëve ukrainase brenda vendit, më shumë objekte do të vazhdojnë të shfaqen diku tjetër në “strehën e sigurt” të BE.

Shkrirja e debatit mbi asetet e ngrira ruse

Debati i nxehtë për atë se çfarë të bëhet me rreth 200 miliardë euro asete të Bankës Qendrore Ruse të ngrira në BE në vitin 2022 është rikthyer në tryezën e BE. Deri tani, shtetet e BE kanë zgjedhur të mbajnë interesin e grumbulluar mbi asetet dhe ta përdorin atë për të mbështetur Ukrainën. Disa vende të BE, përfshirë Shtetet Baltike dhe Poloninë, kanë nxitur prej kohësh që asetet të konfiskohen dhe t’i dorëzohen Kievit. Politologia Christine Nissen tha se kjo do të shënonte një “pikë kthese”. Megjithatë, Belgjika, gjithashtu anëtare e BE, kundërshton fuqimisht konfiskimin, duke paralajmëruar se kjo mund të trembë investitorët e ardhshëm nga Evropa dhe të përbëjë një shkelje të ligjit. “Argumenti është se ne thjesht do të shkonim kundër disa parimeve të rendit liberal në të cilin besojmë”, tha për DW Nissen, analiste e qendrës kërkimore Europa.

Diplomatja e lartë Kaja Kallas duket se i hodhi poshtë këto shqetësime të shtunën. “Tregjet financiare nuk reaguan kur ngrimë asetet. Tregjet financiare janë të qeta tani ndërsa diskutojmë për këtë, dhe ka rreziqe, por jam e bindur se jemi në gjendje t’i zbusim ato”, tha ajo.

“Një gjë është absolutisht e qartë”, shtoi Kallas. “Duke pasur parasysh shkatërrimin që Rusia po shkakton në Ukrainë dhe që ka shkaktuar deri tani, është e paimagjinueshme që Rusia t’i shohë përsëri këto para nëse nuk e kompenson plotësisht Ukrainën”. Për momentin, BE mund të shqyrtojë zhvendosjen e aseteve në investime më të rrezikshme për të forcuar fondet e disponueshme nëse lufta mbaron.

Trajnerë ushtarakë të BE në Ukrainë?

Kallas tha gjithashtu se kishte “mbështetje të gjerë” për një plan për të zhvendosur në territorin ukrainas në rast të një armëpushimi, misionin aktual të trajnimit të BE për trupat ukrainase, i cili kryhet kryesisht në Poloni dhe Gjermani. Meqenëse nuk ka armëpushim në horizont, Kallas pranoi se është një “çështje e pulës dhe vezës”.

“Disa thonë se duhet ta bëjmë më vonë, por mund ta bëjmë edhe me kusht”, shpjegoi ajo, duke sugjeruar që shtetet anëtare të arrijnë një marrëveshje tani për një ndryshim që mund të hyjë në fuqi në një datë të mëvonshme.

Por plani gjithashtu mund të bjerë ndesh me rregullat e unanimitetit të BE, pasi Hungaria vonon rregullisht vendimet për mbështetjen e Ukrainës. Megjithatë, ministri i Jashtëm lituanez Dovile Sakaliene i tha DW se propozimi është “shumë më afër përfundimit sesa vendimet e tjera të vështira”.

Përtej sanksioneve: tarifat doganore për mallrat ruse

Nga ana e saj, ministrja e Jashtme finlandeze Elina Valtonen i tha DW se dëshiron të shohë “një regjim gjithëpërfshirës tarifor kundër mallrave ruse, por edhe kundër importeve dytësore në Bashkimin Evropian”.

Edhe pse BE ka ndaluar importet e një game mallrash ruse, nga qymyri dhe çimentoja te diamantet, Valtonen dëshiron të rrisë tarifat për mallrat ruse që ende hyjnë ligjërisht në BE. Masat për të vendosur ose hequr tarifat nuk kërkojnë mbështetjen e të gjitha shteteve anëtare të BE, duke i bërë ato më pak të prirura të ngecin në proceset e brendshme të vendimmarrjes së bllokut.

Jo aq shpejt

Pak vetë në BE besojnë se këto masa mund ta ndryshojnë rrjedhën e luftës brenda natës, dhe kritikët e akuzojnë Evropën se po zvarrit opsione më të ndjeshme politikisht, siç është përshpejtimi i planeve të saj për të ndaluar të gjitha importet e lëndëve djegëse fosile ruse.

“Gjëja e rëndësishme,” tha analistja Christine Nisssen për DW, “është që ata të paktën të ruajnë unitetin evropian se si ta trajtojnë këtë luftë, e cila do të thotë shumë për të ardhmen e Ukrainës dhe, natyrisht, edhe për të ardhmen e Evropës.”/ DW