Gjendet “humnera pa fund” misterioze pranë asteroidit që vrau dinosaurët: Shkencëtarët zbulojnë çfarë panë

Mistere

Gazeta Express

06/05/2024 22:58

Në fund të oqeanit ka një vrimë misterioze që është aq e thellë sa shkencëtarët nuk kanë qenë në gjendje të gjejnë fundin e saj deri më tani. Kjo hendek “e pafund” ka fituar titullin e vrimës blu më të thellë në botë, duke tejkaluar Vrimën e Dragoit 300 metra të thellë në Detin e Kinës Jugore.

Vrima e Kaltër Taam Ya në bregun juglindor të Meksikës është më shumë se 100 metra më e thellë se Vrima e Dragoit. E parë nga lart, humnera me diametër 150 metra duket si bebëza e syrit, ndërsa deti blu përreth duket si një iris. Taam Ja është fshehur në një gji në gadishullin Jukatan në kufirin me Belize. Është aq i thellë sa që as zëri nuk mund të kërcejë nga fundi i tij. Gjegjësisht, gjatë matjes, Thaam Ja ka “gëlltitur” jehonat e valëve akustike para se ato të arrijnë të depërtojnë më thellë se 274 metra.

Për të zgjidhur misterin e thellësisë së kësaj hendek, në vitin 2023 shkencëtarët nga Instituti Meksikan El Colegio de la Frontera Sur (ECOSUR) ulën një kabllo në vrimë me një instrument që mat presionin, temperaturën dhe përçueshmërinë e ujit. Sidoqoftë, kur të gjitha 500 metrat e kabllove u hapën, pajisja ende nuk arriti në fund.

Për shkak se skajet e vrimës blu Taam Ja’ zhyten në një kënd të lehtë, pajisja përfundoi 420 metra nën nivelin e detit. “Nuk e kemi prekur ende fundin”, shkruan ekspertët e ECOSUR, duke shtuar se gjatë ekspeditës së ardhshme ata synojnë të dërgojnë një robot nënujor që mund ta çojë instrumentin edhe më thellë.

Kur pajisja arriti në një thellësi prej 400 metrash, të dhënat treguan se kushtet e ujit ndryshuan papritur dhe iu afruan atyre të detit Karaibe; ndoshta sepse ka një tunel në vrimë që e lidh atë me oqeanin

Jeta në një vrimë “pa fund”.

Jukatani është i famshëm për gjeologjinë e tij të ngjashme me djathin zviceran. Ka 10,000 zgavra të mbushura me ujë të freskët dhe një labirint të madh shkëmbinjsh nëntokësorë dhe lumenjsh nënujorë. Për shkak se krateri Chicxulub është i rrethuar nga një grup i madh gropash, shkencëtarët besojnë se gjeologjia e pazakontë e rajonit sot u ndikua nga përplasja e asteroidit që vrau dinosaurët.

Gjegjësisht, krateri u krijua më shumë se 66 milionë vjet më parë kur një asteroid i madh me diametër rreth dhjetë kilometra goditi Tokën. Chicxulub vlerësohet të jetë midis 180 dhe 200 kilometra në diametër dhe rreth 20 kilometra të thellë.

Një shumëllojshmëri ekosistemesh janë gjetur në gropa, pavarësisht mungesës së dritës dhe niveleve të ulëta të oksigjenit. Gjatë hulumtimit të vrimave blu në mbarë botën, biologët arritën të hasin në forma krejtësisht të reja të jetës.

“Në thellësitë e Taam Ya mund të gjendet biodiversitet interesant”, thonë shkencëtarët e ECOSUR.