Vdekja e autorit: Mbi gjysma e shkrimtarëve britanikë besojnë se AI do t’i zëvendësojë plotësisht

AutoTech

Gazeta Express

20/11/2025 19:37

Britania ka disa nga shkrimtarët më të mirë në botë – por ata mund të zëvendësohen së shpejti nga inteligjenca artificiale, sipas një raporti shqetësues.

Ekspertët paralajmërojnë se në dekadat e ardhshme, AI mund të prodhojë masivisht romane, ndërsa shkrimtarët njerëzorë mund të mos e ndjekin dot ritmin. Kjo do të thotë se të ardhurit si Charles Dickens, Agatha Christie apo J. R. R. Tolkien mund të mbeten të pazbuluar, ndërsa AI prodhon libra “të nxjerrë” nga veprat e autorëve të mëparshëm.

Kjo është veçanërisht shqetësuese për adhuruesit e romaneve romantike, thrillerave apo krimit, pasi këto janë zhanret më të rrezikuara.

Raporti, i kryer nga studiues në Universitetin e Cambridge, përfshiu 258 shkrimtarë të botuar dhe 74 ekspertë të industrisë, për të kuptuar se si perceptohet dhe përdoret AI në botën e letërsisë.

51% e të anketuarve besojnë se AI mund të zëvendësojë plotësisht punën e tyre.

Mbi një e treta thonë se të ardhurat e tyre kanë rënë tashmë për shkak të teknologjisë.

Disa shkrimtarë parashikojnë një treg distopik me dy nivele: romanet njerëzore mund të bëhen “artikuj luksi”, ndërsa fikshionet e prodhuara nga AI do të jenë të lira ose falas.

“Ekziston një shqetësim i gjerë se AI e gjeneruar, e trajnuar mbi sasi masive letërsie, do të ulë vlerën e shkrimit dhe do të konkurrojë me shkrimtarët njerëzorë,” tha Dr. Clementine Collett, autore e raportit.

Sondazhi gjithashtu zbuloi se 59% e autorëve e dinë që veprat e tyre janë përdorur për të trajnuar modele gjuhësore të mëdha – si ChatGPT – pa leje ose pagesë.

Rreziqet për kreativitetin dhe origjinalitetin

Shkrimtarët shqetësohen se AI mund të prishë “magjinë” e procesit krijues.

Stephen May, autor i romaneve historike si Sell Us the Rope, tha se AI mund të heqë “fërkimin” dhe “dhimbjen” e nevojshme të një drafti të parë, duke zvogëluar cilësinë e produktit final.

Autoret paralajmërojnë gjithashtu për humbjen e origjinalitetit: përdorimi i AI mund të prodhojë romane gjithnjë e më të parashikueshme, të bazuara në formula dhe stereotipe.

Disa shkrimtarë besojnë se era e AI mund të çojë në një rritje të letërsisë “eksperimentale”, ndërsa autorët përpiqen të tregojnë se janë njerëzorë.

“Qëllimi kryesor i romanit është të eksplorojë dhe të transmetojë kompleksitetin njerëzor,” përfundoi Dr. Collett.

“Shumë folën për rrezikun që përdorimi i AI mund të sjellë në këtë proces, pasi AI nuk mund të kuptojë çfarë do të thotë të jesh njeri.”

Si funksionon AI në krijimin e letërsisë

Sistemet e AI përdorin rrjete nervore artificiale (ANN) për të mësuar si të funksionon truri. Këto rrjete trajnohen për të njohur modele në të dhëna – tekst, zë, apo imazhe.

Një metodë më e avancuar, Adversarial Neural Networks, vendos dy AI të sfidojnë njëri-tjetrin, duke përshpejtuar procesin e mësimit dhe përmirësuar rezultatet e krijuara.

AI tashmë përdoret për redaktimin, krijimin e ideve, dhe ndihmën gjatë botimit të romaneve, dhe kompanitë e teknologjisë synojnë të dominojnë tregun e letërsisë.

“Ironia e hidhur është që AI gjeneruese përdor miliona romane të kopjuara nga libra të papaguar, pa lejen ose kompensimin e autorëve,” tha Dr. Collett.

Raporti tregon se AI ka potencial të transformojë letërsinë, por krijimtaria njerëzore mbetet unike. Shkrimtarët, botuesit dhe lexuesit përballen me sfidën e ruajtjes së magjisë së romanit dhe origjinalitetit në një botë ku AI po fiton terren. /GazetaExpress/