Përballje qiellore! Shkencëtarët fotografojnë për herë të parë dy vrima të zeza që rrotullohen njëra rreth tjetrës

Mistere

Gazeta Express

10/10/2025 23:04

Shkencëtarët kanë kapur për herë të parë një imazh të dy vrimave të zeza që rrotullohen njëra rreth tjetrës.

Ky fenomen u zbulua në zemër të galaktikës OJ287, rreth pesë miliardë vite dritë larg Tokës. Deri tani, shkencëtarët kishin arritur vetëm të fotografonin vrima të zeza të veçanta, si ajo në qendër të galaktikës sonë.

Por studiuesit nga Universiteti i Turku, Finlandë, kanë siguruar provën e parë të drejtpërdrejtë se vrimat e zeza mund të ekzistojnë në çift. Për vite me radhë, ata dyshuan se OJ287 mund të fshehë dy vrima të zeza, por nuk kishte teleskop të mjaftueshëm të fuqishëm për t’i dalluar ato.

Duke kombinuar antena në Tokë me një satelit gjysmë rrugës drejt Hënës, astronomët krijuan një teleskop radio 15 herë më të madh se Toka, duke mundësuar një rezolucion 100,000 herë më të lartë se çdo vëzhgim i mëparshëm i OJ287.

Profesori Mauri Valtonen, drejtuesi i studimit, tha:

“Për herë të parë, arritëm të marrim një imazh të dy vrimave të zeza që rrotullohen njëra rreth tjetrës.”

OJ287 është një kuasar, një bërthamë galaktike jashtëzakonisht e ndritshme që mban një vrimë të zezë supermasive. Vrima e zezë vetë nuk prodhon dritë, por gazi dhe pluhuri që përshkohen nga ajo nxehen aq shumë sa lëshojnë rrezatim të madh.

Edhe pse ndodhet pesë miliardë vite dritë larg, OJ287 është kaq i ndritshëm sa edhe një astronom amator me teleskop të mirë mund ta shohë. Në vitet 1980, studiuesit vunë re se drita e kuasarit ndryshonte në një cikël të rregullt 12-vjeçar.

Prof. Valtonen shpjegon:

“Çfarë e bën të veçantë OJ287 është se besohej se kishte jo një, por dy vrima të zeza që rrotullohen në një orbitë 12-vjeçare, duke krijuar një model të lehtë për t’u njohur në ndryshimet e dritës.”

Në imazhin e ri, vrimat e zeza identifikohen përmes rrjedhave intensive të grimcave që ato lëshojnë. Njëra vrimë është dukshëm më e madhe, me masë rreth 18.35 miliardë herë më të madhe se Dielli, ndërsa tjetra rreth 150 milion Diell.

Vrima më e vogël rrotullohet rreth asaj më të madhe, duke kaluar përmes diskut të saj të akumulimit dhe tërheq rreth 16 masa Dielli çdo kalim.

Një zbulim interesant lidhet me rrjedhën e grimcave të vrimës më të vogël, e cila duket e përthyer, si uji që shpërndahet nga një zarf zjarri që rrotullohet. Kjo rrjedhë, e quajtur nga studiuesit “bishti i tundur”, pritet të ndryshojë drejtim me kalimin e viteve, sipas lëvizjes së vrimës së vogël.

Teoria e Përgjithshme e Relativitetit e Ajnshtajnit

Në vitin 1905, Albert Ajnshtajn përcaktoi se ligjet e fizikës janë të njëjta për të gjithë vëzhguesit jo të përshpejtuar dhe se shpejtësia e dritës është konstante. Ai kaloi dhjetë vjet duke përfshirë përshpejtimin dhe në 1915 publikoi teorinë e përgjithshme të relativitetit, sipas së cilës objektet masive shkaktojnë deformime në hapësirë-koha, të perceptuara si gravitet.

Në mënyrë të thjeshtë, mund të mendoni për një shtrat gome me një top bowling në qendër: topi deformon sipërfaqen, dhe çdo objekt që afrohet tërhiqet drejt tij.

Ajnshtajn parashikoi se bashkimi i dy trupave masivë do të krijonte një valë të madhe në hapësirë-koha, të cilën mund ta kapim në Tokë. Ky koncept u ilustrua edhe në filmin e njohur Interstellar, ku afërsia me një vrimë të zezë shkaktonte ngadalësim të jashtëzakonshëm të kohës për ekuipazhin. /GazetaExpress/