Franca udhëheq betejën diplomatike për Palestinën, Gjermania dhe Italia e refuzojnë

Lajme

Gazeta Express

21/09/2025 12:42

Presidenti francez Emmanuel Macron kërkon të realizojë një goditje të madhe diplomatike të hënën duke mbledhur disa vende perëndimore për të njohur shtetin palestinez, por është ende larg arritjes së një përparimi të vërtetë në Gaza.

Kufijtë e asaj që ai mund të arrijë në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së janë të qartë. Fuqitë e mëdha europiane si Gjermania dhe Italia nuk do t’i bashkohen nismës së tij dhe ka pak gjasa që përpjekjet e Macron të ndikojnë mbi presidentin amerikan Donald Trump ose kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu për t’i dhënë fund luftës.

Ideja kryesore në Nju Jork është shpallja e njohjes së shtetit palestinez nga Franca, Mbretëria e Bashkuar, Belgjika, Portugalia, Luksemburgu, Malta, Andorra, Australia dhe Kanadaja. Një zyrtar francez e quajti këtë një “fitore diplomatike” për Parisin.

Qëllimi i fundit i Macron është të tregojë se ekziston një kundërpeshë globale ndaj mbështetjes së Trump për luftën e Izraelit në Gaza dhe të shtojë presionin për paqe. Krahasimet janë bërë tashmë me sfidën e Francës nën Jacques Chirac, kur ajo u përball me SHBA për pushtimin e Irakut në vitin 2003, një qëndrim i shprehur në një fjalim historik në OKB.

Ekziston, sigurisht, edhe një motiv i fortë politik i brendshëm. Liderët europianë janë të vetëdijshëm për nevojën e tyre për të kapur valën e zemërimit publik ndaj luftës, e cila po rritet ndërsa numri i viktimave në Gaza vazhdon të shtohet. Një sondazh i YouGov ka treguar se mbështetja për Izraelin në Europën Perëndimore ka rënë në nivele historikisht të ulëta.

Por sa ndikim real ka Macron? Edhe vetë francezët pranojnë se gjestet e bujshme në Nju Jork nuk do të sjellin ndryshime të menjëhershme në krizën humanitare në Gaza, ndërsa tanket izraelite vazhdojnë ofensivën tokësore. As Izraeli dhe as Shtetet e Bashkuara nuk do të ndalen për shkak të Macron.

Për më tepër, përpjekja e presidentit francez për të treguar një front të përbashkët zbulon gjithashtu sa e përçarë duket Europa Perëndimore, veçanërisht kur vendet e BE-së dhe NATO-s po ecin me kujdes për shkak të luftës në Ukrainë dhe presionit të Trump.

Gjermania, Italia, Greqia dhe Holanda nuk do të marrin pjesë. Kancelari gjerman Friedrich Merz nuk do të jetë as në sallë, duke i dhënë përparësi problemeve të brendshme. Kryeministrja italiane Giorgia Meloni ka këmbëngulur se nuk është pro njohjes së një shteti palestinez “para se ai të ekzistojë realisht” dhe do të mbërrijë një ditë pas aktivitetit të Macron.

“Nuk ndryshon asgjë”

Sipas një diplomati europian, i cili foli në kushte anonimiteti, llogaria ishte se “Izraeli do të bënte lëshime” për shkak të presionit ndërkombëtar. Por ai pranoi se kjo nuk po ndodhte: “SHBA mbështet Izraelin dhe ata po përshpejtojnë aneksimet në Bregun Perëndimor.”

Një tjetër diplomat vuri në dukje se përderisa Izraeli ka mbështetjen e “aleatit të madh, Shteteve të Bashkuara me Iron Dome-in e tyre… nuk ndryshon asgjë.”

Megjithatë, për shumë vëzhgues, shtytja e Macron nuk ka të bëjë me ndikimin e menjëhershëm, por me krijimin e një momenti kthese në marrëdhëniet e Europës me Izraelin. Europa, e përndjekur nga roli i saj në Holokaust, ka bërë vetëm hapa simbolikë e të vegjël kundër Izraelit, tha Kristina Kausch, eksperte e Lindjes së Mesme pranë German Marshall Fund, edhe pse europianët ndiheshin “jo rehat me mënyrën si Izraeli i trajtonte palestinezët.”

“Por zhvillimet e dy viteve të fundit, veçanërisht të muajve të fundit, e bënë më të qartë se gjërat nuk mund të vazhdojnë kështu,” shtoi ajo.

Për Kausch, lëvizja e Komisionit Europian javën e kaluar drejt vendosjes së sanksioneve dhe tarifave ndaj Izraelit përfaqëson një ndryshim rrënjësor në mendësinë europiane. “Është e paprecedentë,” tha ajo. “Masat tregtare zakonisht merren vetëm kundër vendeve autoritare si Myanmar ose Bjellorusia.”

Nën presion

Në javët dhe ditët para konferencës së Macron për Palestinën, SHBA dhe Izraeli kanë tentuar ta pengojnë ofensivën diplomatike të Francës.

Muajin e kaluar, Uashingtoni refuzoi t’i jepte vizë presidentit të Autoritetit Palestinez, Mahmoud Abbas, për të marrë pjesë në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së.

Izraeli po shqyrton masa ndëshkuese kundër Francës, ndërsa Netanyahu dhe ndihmësit e tij po përpiqen në minutën e fundit ta bindin Macron që ta lidhë njohjen e shtetit palestinez me lirimin e pengjeve izraelite të mbajtura nga Hamasi.

“Nëse ai do ta lidhë njohjen me lirimin e pengjeve, atëherë Izraeli mund ta pranojë,” tha një zyrtar izraelit për POLITICO, në kushte anonimiteti.

Për Francën, kjo kundërpërgjigje shihet si provë se përpjekjet e saj diplomatike po japin efekt dhe se Izraeli dhe SHBA po izolohen gjithnjë e më shumë.

“Për gazanët nuk do të ndryshojë shumë,” tha ish-ambasadori i Francës në Mesdhe, Karim Amellal. “Por po shohim që aleancat po ndryshojnë. Tani është Izraeli dhe SHBA kundër shumicës së vendeve europiane, përfshirë Gjermaninë… dhe kjo dinamikë do të thellojë izolimin e tyre.”

Ish-ambasadori i Francës në Siri, Michel Duclos, nxori paralele të drejtpërdrejta me qëndrimin e Francës ndaj luftës në Irak në 2003. “Franca ishte e dobësuar politikisht dhe ekonomikisht, por ende ishte e aftë të kanalizonte ndjenjat e shumicës së vendeve,” tha ai.

Por një tjetër paralelizëm është po aq i qartë. Siç kujton Duclos, ajo qëndresë franceze në 2003 nuk e ndali pushtimin e Irakut dhe as vitet e mëvonshme të kaosit në Lindjen e Mesme.

“Rrezikon të jetë humbje kohe,” tha ai. Diplomati i parë europian e përshkroi konferencën e Macron si “aktin e fundit të një presidenti që kërkon të lërë një trashëgimi.”

Arsye, arsye, arsye

Lista e të pranishmëve në konferencën e Macron për Palestinën nuk është fort mbresëlënëse sa i përket liderëve europianë.

Kryeministri spanjoll Pedro Sánchez, kryeministri belg Bart De Wever, presidenti portugez Marcelo Rebelo de Sousa dhe udhëheqës nga Luksemburgu dhe Malta do të marrin pjesë në aktivitetin e së hënës. Pak më shumë peshë i jep konferencës prania e kanadezit Mark Carney dhe australianit Anthony Albanese, të cilët pritet të mbajnë fjalime.

Por një shenjë e qartë se vendosmëria europiane për t’iu kundërvënë SHBA dhe Izraelit është e brishtë është fakti që shumica e liderëve të tjerë europianë, edhe ata me mendësi të afërt, kanë gjetur arsye për të shmangur konferencën e Macron.

Kryeministri britanik Keir Starmer po përpiqet të balancojë presionin nga partia e tij dhe shmangien e kritikave nga Trump, i cili bëri një vizitë miqësore në Mbretërinë e Bashkuar javën e kaluar.

Starmer nuk pritet të marrë pjesë në takimin e OKB-së, duke ia lënë vendin zëvendëskryeministrit David Lammy dhe ministres së Jashtme Yvette Cooper. Ai është kritikuar që nga marrja e detyrës për kohën e madhe të kaluar në samite ndërkombëtare, ndërsa shumë çështje të brendshme mbeten të pazgjidhura.

Kancelari gjerman Merz gjithashtu nuk do të marrë pjesë, duke dërguar në vend të tij ministrin e Jashtëm Johann Wadephul. Zyrtarisht, mungesa e tij lidhet me çështje të brendshme, si diskutimet parlamentare për buxhetin e ardhshëm kombëtar.

Kjo përputhje e “rastesishme” e orareve i lejon gjithashtu kancelarit gjerman, një kundërshtar i vendosur i njohjes së shtetit palestinez, të shmangë ballafaqimin direkt me Parisin në skenën ndërkombëtare.

“Qeveria gjermane nuk po shqyrton aktualisht njohjen e shtetit palestinez,” tha Merz të enjten mbrëma gjatë një vizite në Madrid. “Ne e shohim një hap të tillë si një nga hapat e fundit, jo një nga të parët, në rrugën drejt zgjidhjes me dy shtete.”

Krahas Sánchezit, i cili ka mbajtur një qëndrim veçanërisht të ashpër ndaj Izraelit mes vendeve të BE-së, Merz shtoi: “Nuk është surprizë që mund të kemi opinione të ndryshme mbi këtë çështje. Sigurisht, kjo lidhet edhe me historinë gjermane.”

Kryeministrja italiane Meloni, e njohur për skepticizmin e saj ndaj nismave të Macron, gjithashtu do ta anashkalojë, duke zgjedhur të mbërrijë në Nju Jork një ditë më vonë. Javën e kaluar, ministri i Jashtëm italian Antonio Tajani i cilësoi përpjekjet për të njohur Palestinën si “absolutisht të padobishme.”

“Njohja e një shteti palestinez sot është thjesht një mënyrë për t’i dhënë vetes një ndërgjegje të pastër dhe nuk e zgjidh problemin,” tha ai në senatin italian të enjten.

Një zyrtar i lartë grek tha se koha nuk është e përshtatshme: “Ne jemi plotësisht në favor të krijimit të një shteti palestinez. Megjithatë, besojmë se njohja e njëanshme në këtë moment nuk sjell rezultate të dobishme.”

Të hënën, Macron mund të arrijë ta zbukurojë përçarjen europiane me një fjalim të fuqishëm dhe një konferencë të koreografuar me kujdes, por ndarjet janë të rëndësishme kur bëhet fjalë për veprime konkrete.

Për momentin, nuk ka pasur mbështetje të mjaftueshme mes vendeve të BE-së për të kaluar sanksione ose tarifa ndaj Izraelit, pasi për këto të fundit nevojitet shumicë e posaçme.

Por kjo mund të ndryshojë. Sipas dy diplomatëve në Bruksel, nëse Izraeli ndërmerr hapa si aneksimi i territoreve pas konferencës së Macron, vendet e BE-së që deri tani kanë kundërshtuar masa të përbashkëta, veçanërisht Gjermania, mund të ndryshojnë qëndrim.

Edhe në atë rast, megjithatë, fuqia reale mbetet tek aleatët e pathyeshëm të Izraelit në Uashington. Sekretari amerikan i Shtetit, Marco Rubio, e ka cilësuar hapur planin e presidentit francez si “të pamatur,” duke thënë se është “një shuplakë në fytyrë për viktimat e 7 tetorit.”/ Politico.eu