Zakoni fizik që mund të nxisë demencën – pavarësisht sa shumë ushtrime bëni

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

13/05/2025 21:31

Qëndrimi ulur ose shtrirë për periudha të gjata kohore mund të rrisë rrezikun për zhvillimin e sëmundjes Alzheimer, pavarësisht nga niveli i aktivitetit fizik, sugjeron një studim i ri.

Ekspertët prej kohësh rekomandojnë 150 minuta aktivitet fizik në javë për të luftuar rreziqet që vijnë nga puna e ulur ose kalimi i kohës para televizorit.

Por hulumtimi nga Qendra Mjekësore Universitare Vanderbilt në Nashville pohon se të qenit aktiv në kohën e lirë nuk e ndihmon domosdoshmërisht në parandalimin e Alzheimer-it.

Studimi tregoi se, pavarësisht sa ushtrime bënte një person, ata që kalonin më shumë kohë ulur ose shtrirë çdo ditë performuan më dobët në testet e njohjes dhe kishin tkurrje të trurit të lidhur me sëmundjen Alzheimer.

Në studimin e publikuar në revistën Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association, shkencëtarët ndoqën mbi 400 të rritur mbi moshën 50 vjeç.

Pjesëmarrësit, që nuk kishin simptoma të demencës, mbanin një orë të mençur që matte nivelin e tyre të aktivitetit për një javë.

Këto të dhëna u përdorën për të vlerësuar nivelin mesatar të aktivitetit fizik të tyre.

Rezultatet më pas u krahasuan me testet e funksioneve njohëse dhe skanimet e trurit të realizuara gjatë shtatë viteve të ardhshme.

Ata që kalonin më shumë kohë në mënyrë sedentare kishin më shumë gjasa të shfaqnin simptoma të Alzheimer-it – pavarësisht nivelit të ushtrimeve fizike.

Po ashtu, u vu re tkurrje më e madhe në zonën e hipokampusit – pjesë e trurit thelbësore për kujtesën dhe të nxënit.

Ndërsa kjo zonë zvogëlohet natyrshëm me moshën, ky proces përshpejtohet te personat me Alzheimer.

Këto rezultate u vunë re pavarësisht se rreth 90% e pjesëmarrësve përmbushnin rekomandimin për të bërë 150 minuta ushtrime në javë.

Shkencëtarët zbuluan se rreziku nga stili jetësor sedent ka qenë veçanërisht i lartë te ata me gjenin APOE-e4, një faktor gjenetik që rrit mundësinë për zhvillimin e Alzheimer-it.

Ky gjen gjendet te rreth një në 50 persona, përfshirë edhe aktorin e njohur të “Avengers”, Chris Hemsworth, dhe është lidhur me një rrezik dhjetëfish më të lartë për të zhvilluar Alzheimer.

Autorët e studimit sugjeruan që ata me gjenin APOE-e4 duhet të marrin masa shtesë për të reduktuar kohën e kaluar ulur.

Autorja kryesore, Dr. Marissa Gogniat, tha se rezultatet tregojnë rëndësinë e shmangies së qëndrimit të gjatë ulur, edhe nëse jeni fizikisht aktiv.

“Ulja e rrezikut nga sëmundja e Alzheimer nuk ka të bëjë vetëm me një stërvitje në ditë,” tha ajo.

“Minimizimi i kohës së kaluar ulur, edhe nëse ushtroni çdo ditë, ul mundësinë për të zhvilluar Alzheimer.”

Profesorja Angela Jefferson, bashkautore dhe eksperte në neurologji, shtoi:

“Ky studim nënvizon rëndësinë e reduktimit të kohës së qëndrimit ulur, veçanërisht te të moshuarit që janë në rrezik të shtuar për shkak të faktorëve gjenetikë.”

“Është thelbësore për shëndetin e trurit që të bëjmë pushime nga ulja gjatë ditës dhe të lëvizim për të rritur kohën e aktivitetit fizik.”

Ndërsa studimi nuk mund të përcaktojë me saktësi se si qëndrimi ulur ndikon në rritjen e rrezikut për Alzheimer, ata kanë një teori.

Të qenit sedent për periudha të gjata mund të ndërpresë qarkullimin normal të gjakut në tru, dhe me kalimin e kohës kjo mund të sjellë ndryshime strukturore që kontribuojnë në zhvillimin e sëmundjes.

Alzheimer-i është shkaku më i zakonshëm i demencës në Mbretërinë e Bashkuar.

Një analizë e fundit nga Shoqata për Alzheimer në Britani vlerësoi se kostoja totale vjetore e demencës në vend është rreth 42 miliardë paund, me familjet që bartin pjesën më të madhe të barrës.

Me plakjen e popullsisë, kjo kosto pritet të arrijë në 90 miliardë paund gjatë 15 viteve të ardhshme.

Rreth 944,000 persona në Mbretërinë e Bashkuar besohet se jetojnë me demencë, ndërsa në SHBA ky numër është rreth shtatë milionë.

Alzheimer-i mendohet të shkaktohet nga grumbullimi toksik i proteinave në tru, të cilat bëhen pengesë për funksionimin normal të tij.

Truri përpiqet të përballojë dëmet, por simptomat e demencës zhvillohen me kalimin e kohës.

Problemet me kujtesën, të menduarit, arsyetimin dhe vështirësitë me gjuhën janë simptoma të hershme të zakonshme, që përkeqësohen me kalimin e kohës.

Një analizë nga organizata Alzheimer’s Research UK tregoi se 74,261 persona vdiqën nga demenca në vitin 2022 – krahasuar me 69,178 një vit më parë – duke e bërë atë shkaktarin më të madh të vdekjeve në vend. /GazetaExpress/