Ushqimet ultra të përpunuara rrisin ndjeshëm rrezikun e zhvillimit të masave jonormale në zorrë që lidhen me kancerin

Ushqimi/Dieta

Gazeta Express

13/11/2025 19:45

Një studim i ri ndërkombëtar ka ngritur alarmin për lidhjen e fortë mes ushqimeve ultra të përpunuara (UPF) dhe rritjes së rrezikut të zhvillimit të polipeve në zorrë, të cilat mund të çojnë në kancer kolorektal — sidomos tek gratë nën moshën 50 vjeç.

Hulumtimi, i publikuar në revistën shkencore “JAMA Oncology”, tregon se gratë që konsumojnë rregullisht ushqime ultra të përpunuara – si buka e paketuar, pijet me sheqer, salcat dhe ushqimet e gatshme – janë 45% më të rrezikuara për të zhvilluar rritje jonormale në zorrën e trashë ose në rektum.

Sipas ekspertëve të projektit PROSPECT, i financuar nga iniciativa globale Cancer Grand Challenges (e themeluar nga Cancer Research UK dhe National Cancer Institute), kanceri i zorrës së trashë është forma e vetme e kancerit që po rritet në mënyrë të konsiderueshme tek të rinjtë.

Studimi dhe gjetjet kryesore

Në analizë u përfshinë më shumë se 29 mijë gra, të moshës 25 deri në 42 vjeç, pjesë e studimit afatgjatë Nurses’ Health Study II. Të dhënat u mblodhën gjatë një periudhe 24-vjeçare (1989–2015), përmes pyetësorëve mbi stilin e jetesës dhe zakonet ushqimore.

Rezultatet treguan se:

Gratë që konsumonin më shumë ushqime ultra të përpunuara kishin indeks më të lartë të masës trupore (BMI);

Kishin më shumë raste të diabetit tip 2;

Dhe ishin më pak aktive fizikisht se ato që konsumonin më pak.

Në fund të studimit, u regjistruan 1,189 raste me tumore të hershme dhe 1,598 raste me lezione të tipit “serrated”, që njihen si pararendëse të kancerit kolorektal.

Çfarë janë ushqimet ultra të përpunuara (UPF)?

Sipas sistemit të klasifikimit NOVA, ushqimet ndahen në katër grupe:

Ushqime të papërpunuara ose minimalisht të përpunuara;

Përbërës të përpunuar;

Ushqime të përpunuara;

Ushqime ultra të përpunuara.

Në këtë grup të fundit përfshihen ushqimet me shumë aditivë, emulsifikues dhe konservues, që shpesh kanë pak fibra dhe shumë sheqer ose yndyra artificiale. Shembuj tipikë janë pijet e gazuara, snackset, bukët industriale, salcat e gatshme dhe ëmbëlsirat e paketuar.

Rreziku i fshehur në dietë

Edhe pse polipet janë zakonisht beninje, një pjesë e vogël e tyre mund të shndërrohet me kalimin e kohës në tumore malinje.

Sipas Dr. Andrew Chan, nga Massachusetts General Hospital, që udhëhoqi studimin:

“Po shohim gjithnjë e më shumë raste të kancerit të zorrës tek të rinjtë, por ende nuk e kuptojmë plotësisht pse. Po hetojmë faktorë si dieta, mungesa e aktivitetit fizik dhe ndryshimet në mikrobiomën e zorrëve, që mund të kenë ndikim të drejtpërdrejtë.”

Studiuesit theksojnë se kombinimi i shumë aditivëve ushqimorë mund të krijojë një efekt “kokteji” që dëmton shëndetin e zorrëve duke dobësuar mbrojtjen natyrale të murit të tyre dhe duke ndryshuar florën bakteriale.

Një alarm për brezat e rinj

Sipas Cancer Research UK, çdo vit regjistrohen rreth 44 mijë raste të reja me kancer të zorrës në Mbretërinë e Bashkuar dhe 142 mijë në SHBA, duke e bërë këtë sëmundje të katërtën më të përhapur në të dy vendet.

Në Angli, diagnostikimet tek moshat 25–49 vjeç janë rritur me mbi 50% që nga fillimi i viteve ’90, ndërsa në SHBA, parashikohet që deri në vitin 2030, kanceri kolorektal të bëhet kanceri më i zakonshëm tek personat nën 50 vjeç.

Simptomat që duhen marrë seriozisht

Ekspertët paralajmërojnë se çdo person që përjeton simptoma si:

ndryshime të shpeshta në jashtëqitje (diarre apo kapsllëk të zgjatur);

gjak në jashtëqitje;

fryrje të barkut;

humbje të pashpjegueshme peshe apo lodhje;

duhet të konsultojë menjëherë mjekun.

Apeli i ekspertëve

Fiona Osgun, drejtuese e Departamentit të Informimit Shëndetësor në Cancer Research UK, tha:

“Ky studim nuk mat drejtpërdrejt rrezikun e kancerit, por tregon qartë se dieta ka ndikim në ndryshimet e hershme të zorrëve që mund të çojnë në sëmundje.

Nevojiten politika ushqimore më të forta dhe iniciativa publike për të bërë dietat e shëndetshme më të arritshme për të gjithë.”

Ky studim shton prova të reja se ushqimet ultra të përpunuara mund të kenë ndikim serioz në shëndetin e zorrëve dhe zhvillimin e kancerit, veçanërisht tek brezat e rinj.

Ekspertët rekomandojnë konsumimin e ushqimeve të freskëta, të pasura me fibra, fruta dhe perime, si mënyra më efektive për të reduktuar rrezikun e sëmundjeve të zorrëve dhe kancerit. /GazetaExpress/