U publikua Raporti i progresit për RMV-në: Asnjë përparim në luftën kundër korrupsionit, miratimi i Kodit të ri Penal në krye të kërkesave

Maqedoni

Gazeta Express

04/11/2025 15:13

Maqedonia e Veriut mbetet vetëm pjesërisht e përgatitur në luftën kundër korrupsionit dhe nuk ka shënuar progres, ndërsa korrupsioni vazhdon të jetë i përhapur dhe shqetësues. Tragjedia e 16 marsit 2025 në Koçan ekspozoi mangësi serioze në zbatimin e masave antikorrupsion. KSHPK u përball me krizë besueshmërie pas aktakuzës ndaj kryetares së saj, ndërsa institucioni duhet të forcojë udhëzimet, verifikimin e pasurisë dhe mbikëqyrjen e financimit zgjedhor. Prokuroria dhe njësitë hetimore vuajnë nga mungesa e stafit dhe burimeve, ndërsa rastet e korrupsionit të nivelit të lartë shpesh vonohen, parashkruhen ose përfundojnë me dënime minimale. Rekomandimet e vitit të kaluar mbeten të paadresuara. Vendi duhet të miratojë Kodin e ri Penal, të zbatojë strategjitë antikorrupsion dhe të sigurojë burime të mjaftueshme për institucionet kyçe. Këto janë disa nga vërejtët e Komisionit Evropian në Raportin e Progresit për Maqedoninë e Veriut, raporton Portalb.mk.

Mes tjerash, thuhet se vendi nuk bëri përpjekje për të miratuar ndryshimet përkatëse kushtetuese të përmendura në konkluzionet e Këshillit të 18 korrikut 2022, të cilat vendi u zotua t’i nisë dhe t’i miratojë, me qëllim që “të sigurohet që Kushtetuta të përfshijë qytetarët që jetojnë brenda kufijve të shtetit dhe që janë pjesë e popujve të tjerë, siç janë bullgarët”.

“Nevojiten hapa të përhershëm dhe vendimtarë për të përshpejtuar zbatimin e të gjitha reformave të lidhura me BE-në përtej atyre të Agjendës së Reformës dhe për të ecur përpara në procesin e negociatave të pranimit në BE. Bashkëpunimi ndërpartiak është thelbësor në këtë drejtim”, thuhet në raport.

Maqedonia e Veriut është në një nivel të caktuar dhe në nivel të moderuar të përgatitjes dhe nuk ka bërë asnjë përparim në parandalimin dhe luftën kundër korrupsionit.

“Korrupsioni mbetet i përhapur në shumë fusha dhe është një çështje shqetësuese serioze. Tragjedia e 16 marsit 2025 në Koçan, gjatë së cilës një zjarr shpërtheu në një klub duke vrarë 62 persona dhe duke plagosur mbi 190 të tjerë, zbuloi sfida të qëndrueshme sistemike mbi zbatimin e masave antikorrupsion. Masat parandaluese dhe shtypja efektive e korrupsionit duhet të përmirësohen. Aktakuza e ngritur ndaj kryetares së Komisionit Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit (KSHPK), e cila çoi në dorëheqjen e saj, ka vënë në pikëpyetje besueshmërinë e institucionit. KSHPK duhet të ofrojë në mënyrë proaktive udhëzime politike për të parandaluar korrupsionin, për të zbuluar dhe raportuar rastet e dyshuara të korrupsionit dhe për të rritur efikasitetin e saj në verifikimin e deklaratave të pasurisë dhe mbikëqyrjen e financimit të fushatave zgjedhore. Paralelisht, rekomandimet e saj duhet të ndiqen në mënyrë efektive”, thuhet në raport.

Prokuroria Publike, qendrat hetimore dhe njësitë e zbatimit të ligjit, thuhet më tej, duhet të rekrutojnë staf të specializuar dhe të marrin mbështetje financiare.

“Rastet e korrupsionit të nivelit të lartë shpesh përjetojnë vonesa, arrijnë parashkrimin ose rezultojnë në dënime minimale, gjë që forcon skepticizmin publik në lidhje me efektivitetin e luftës kundër korrupsionit. Vlerësimet e synuara të rrezikut dhe masat specifike janë gjithashtu të nevojshme për të adresuar korrupsionin në sektorët më të prekshëm”, thuhet në raport.

Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar nuk u trajtuan dhe për këtë arsye mbeten të vlefshme.

Në vitin e ardhshëm, Maqedonia e Veriut duhet në veçanti:

•  të miratojë një Kod të ri Penal në përputhje me acquis të BE-së dhe standardet ndërkombëtare. Të përmirësojë historikun e saj në rastet e korrupsionit të nivelit të lartë – me hetime, ndjekje penale, dënime përfundimtare dhe rikuperim proaktiv në kohë, profesionale dhe transparente, duke përfshirë konfiskimin e aseteve kriminale, konfiskimin e bazuar në vlerë, konfiskimin e zgjeruar dhe konfiskimin nga palët e treta;
• të përmirësojë zbatimin e strategjisë kombëtare për parandalimin e korrupsionit dhe konfliktit të interesit, të adresojë rekomandimet në pritje të Grupit të Shteteve të Këshillit të Evropës kundër Korrupsionit (GRECO) dhe të hartojë strategjinë e re kundër korrupsionit për vitet 2026-2030;
• të ndajë burime të mjaftueshme njerëzore dhe financiare, duke përfshirë ekspertë financiarë, për: (i) Prokurorinë Publike dhe Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen Penale të Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit për të siguruar llogaridhënie efektive në rastet e korrupsionit të nivelit të lartë; dhe (ii) Komisionin Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit për të përmirësuar verifikimin e deklarimeve të pasurisë dhe mbikëqyrjen e financimit të fushatave zgjedhore.

Pak përparim në administratën publike

Maqedonia e Veriut mbetet mesatarisht e përgatitur në fushën e reformës së administratës publike, sipas raportit.

“Janë bërë disa përparime në fushën e qeverisjes elektronike, me ndryshimet në Ligjin për dokumentet elektronike, identifikimin elektronik dhe shërbimet e besuara që transpozojnë Rregulloren eIDAS 2.0 dhe futjen e Portofolit të Identitetit Digjital. U bënë përpjekje drejt digjitalizimit të regjistrave institucionalë, thjeshtimit të procedurave elektronike dhe rritjes së shkëmbimit të të dhënave. Ligjet e shumëpritura për nëpunësit administrativë dhe për punonjësit e sektorit publik u miratuan në korrik 2025. Të dy ligjet përmirësojnë procedurat e përzgjedhjes, punësimin e përkohshëm, kushtet e punës dhe mbledhjen e të dhënave në fushën e menaxhimit të burimeve njerëzore. Megjithatë, rregullat që rregullojnë nëpunësit civilë mbeten të fragmentuara”, thuhet në raport.

Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar u zbatuan pjesërisht dhe mbeten kryesisht të vlefshme.

Gjyqësori dhe të drejtat themelore në ngecje

Maqedonia e Veriut është midis një niveli të caktuar dhe një niveli të moderuar përgatitjeje në zbatimin e acquis të BE-së dhe standardeve evropiane në fushën e Gjyqësorit dhe të drejtave themelore

“Në përgjithësi, nuk pati përparim. Funksionimi i gjyqësorit Sistemi gjyqësor i Maqedonisë së Veriut është midis një niveli të caktuar dhe një niveli të moderuar përgatitjeje dhe nuk ka bërë përparim. Vendi filloi zbatimin e Strategjisë për Reformën Gjyqësore (2024-2028) dhe vazhdoi të zbatojë rekomandimet e misionit të rishikimit nga kolegët të vitit 2023 mbi Këshillin Gjyqësor. Pavarësia e përgjithshme dhe autonomia financiare e gjyqësorit minohet nga ndërhyrja dhe presioni nga degët e tjera shtetërore, duke përfshirë përpjekjet e Parlamentit për të ushtruar presion mbi anëtarët e Këshillit Gjyqësor që të japin dorëheqjen, dhe burimet e kufizuara financiare të alokuara. Mungesa e personelit në gjyqësor është shqetësuese pasi ndikon në cilësinë dhe efikasitetin e sistemit të drejtësisë”, thuhet në raport.

Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar u zbatuan vetëm në një masë të kufizuar dhe për këtë arsye mbeten kryesisht të vlefshme. Në vitin e ardhshëm, Maqedonia e Veriut duhet në veçanti të miratojë një Ligj të ri për procedurën civile, në përputhje me standardet evropiane, dhe të përshpejtojë zbatimin e Strategjisë për Reformën Gjyqësore. Të forcojë Këshillin Gjyqësor duke miratuar një kuadër legjislativ të rishikuar dhe të vazhdojë të rrisë transparencën dhe pavarësinë e tij, në përputhje me rekomandimet e misionit të rishikimit të BE-së të vitit 2023 dhe mendimin e Komisionit të Venedikut, dhe të përshpejtojë zbatimin e strategjive të burimeve njerëzore për gjyqësorin dhe shërbimin e prokurorisë publike dhe të sigurojë që Sistemi i Automatizuar i Informacionit për Menaxhimin e Çështjeve Gjyqësore (AKMIS) të jetë plotësisht funksional dhe i pajtueshëm me nivelin e kompleksitetit të çështjeve gjyqësore dhe metodën për vlerësimin e gjyqtarëve dhe kryetarëve të gjykatave.

Gjatë prezantimit të Paketës së Zgjerimit të vitit 2025 të Bashkimit Evropian sot në Komitetin për Punë të Jashtme të Parlamentit Evropian, Maqedonia e Veriut u përmend shumë shkurtimisht nga Komisionerja për Zgjerim e Komisionit Evropian, Marta Kos.

Pasi e lavdëroi Malin e Zi, Shqipërinë, Moldavinë dhe Ukrainën për përparimin e bërë në rrugën euro-integruese, si, në fund, në pjesën e vendeve që kanë ngecur i erdhi radha të përmendet Maqedonia, pas Serbisë dhe Bosnjës.

“Vendi nuk ka ndërmarrë hapa vendimtare për të përparuar në negociata brenda këtij viti. Duhet të miratojë ndryshimet e nevojshme kushtetuese për të ecur përpara në rrugën e saj eurointegruese”,  tha shkurt Kos.

Mali i Zi, Shqipëria, Ukraina dhe Moldavia u përmendën disa herë nga ajo si vende që kanë arritur të kryejnë me sukses të madh detyrimet brenda një viti dhe madje përmendi data konkrete për mbarimin e negciatave dhe atë Mali i Zi deri në fund të 2026, Shqipëria deri në fund të 2027 kurse Ukraina dhe Moldavia në 2028.

Përndryshe, ambasadori i BE-së në vend, Mihail Rokas, do t’ua paraqesë sot deputetëve në Parlament Raportin e Progresit të Komisionit Evropian për Republikën e Maqedonisë së Veriut.

Sa i përket Raportit për Kosovën, thuhet se përparimi i saj në agjendën e Bashkimit Evropian është penguar nga politikat e brendshme përçarëse dhe nga ngërçi politik pas zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit, pavarësisht se Kosova është e përkushtuar në rrugën evropiane, me nivel të lartë të mbështetjes publike.

Kosova, për dallim prej vendeve tjera të Ballkanit Perëndimor, nuk e ka statusin e vendit kandidat, ndonëse ka aplikuar për anëtarësim në dhjetor të vitit 2022.

Sa i përket Shqipërisë, Bashkimi Evropian përmend se procesi i zgjerimit është duke u zhvilluar me ritmin më të shpejtë në 15 vjetët e fundit, dhe që prej fillimit të vitit 2024 janë zhvilluar 11 konferenca ndërqeveritare – prej tyre pesë vetëm me Shqipërinë.

Shqipëria përmendet për përparim të madh në reforma, dhe që ky vend ka arritur me shpejtësi të pashembullt që t’i hapë negociatat në pesë grupe kapitujsh.

“Kjo e reflekton përkushtimin e madh të Shqipërisë. Shqipëria ka vazhduar të shënojë përparim në reforma, veçanërisht në reformën gjithëpërfshirëse në drejtësi dhe me përfundimin e procesit të vettigut”, përmendet në draft-raport, pa harruar edhe rezultat e Prokurorisë Speciale kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK) në rastet kundër korrupsionit, bashkëpunimin aktiv ndërkombëtar kundër krimit të organizuar dhe zhvillimin e kapaciteteve për hetime financiare.

Në pjesën për Bosnje-Hercegovinën, përmenden tensionet e brendshme gjatë gjithë vitit 2024 për shkak të veprimeve të Republikës Sërpska – entitetit serb – përfshirë miratimin e ligjeve që më pas janë rrëzuar nga Gjykata Kushtetuese vendore.

“Vendi duhet të ndërmarrë hapa relevantë për të mbajtur konferencën e parë ndër-qeveritare, duke nisur me miratimin e reformës në drejtësi dhe emërimin e një shefi negociator”.

Në pjesën për Serbinë përmendet se ky vend, ndonëse i ka hapur 22 prej 35 kapitujve në kuadër të negociatave për anëtarësim, ai duhet të marrë më shumë përgjegjësi për komunikim më proaktiv dhe objektiv në procesin e anëtarësimit dhe që duhet ta shmangë retorikën kundër BE-së.

BE-ja i përpilon këto raporte për vendet që synojnë anëtarësimin në bllokun evropian.

Raporti i KE-së për progresin i vitit të kaluar  u publikua më 30 tetor. Në fushën e luftimit dhe parandalimit të luftës kundër korrupsionit u tha se Maqedonia e Veriut nuk ka bërë përparim dhe se korrupsioni mbetet i përhapur në shumë fusha dhe është një çështje shqetësuese serioze. Korniza institucionale për luftën kundër korrupsionit është e vendosur dhe është e kënaqshme për sa i përket masave parandaluese, megjithatë, nevojitet përmirësim në zbatimin e ligjit.