Tregimi i javës/ Katherine Anne Porter: Magjia

Arte

Gazeta Express

10/10/2025 15:09

Katherine Anne Porter  (1890 – 1980), shkrimtare dhe aktiviste politike amerikane. Fituese e Pulitzer Prize for Fiction, më 1966, dhe e U.S. National Book Award për The Collected Stories of Katherine Anne Porter

MAGJIA

Nga Katherine Anne Porter

Dhe, Zonja Blanchard, besoni se unë jam e lumtur të jem këtu me ju dhe familjen tuaj, ngase është kaq e lume, gjithçka, dhe para kësaj kam punuar për një kohë të gjatë në një shtëpi përrallore – ndoshta ju nuk e dini se çka është shtëpia përrallore? Natyrisht… gjithsekush duhet të ketë dëgjuar ndonjëherë për këtë. Mirë pra, zonjë, unë punoj gjithmonë aty ku ka punë për të bërë dhe kësodore kam punuar fort dhe pa u ndalur në atë vend, kam parë shumë gjëra, gjëra që nuk do t’i besonit, e as mua nuk do të më shkonte mendja t’jua them, mbase vetëm do t’ju çlodhnin derisa unë do t’jua krihja flokët. Edhe ju do të më falni, por nuk mund të bëj ndonjë gjë të hairit kur dëgjoj t’i thoni rrobalarëses se ndoshta dikush u ka bërë magji të linjtave tuaja, ato po shtirren shpejt gjatë larjes. Mirë, në atë shtëpi ishte një vajzë, një shkretane, e hajthme, por e dashur fort nga të gjithë burrat që e thërrisnin, e kuptoni pra se ajo nuk ua kishte ngenë grave të tjera që merreshin me shtëpinë. Ato grindeshin, zonja e mashtronte atë me çeqet e saj: e dini, vajza merrte nga një çek, një pagesë fshehtas, çdoherë, dhe në fund të javës ia kthente zonjës, po, kjo ishte ujdia, dhe ajo merrte përqindjen e saj, një pjesë njëmend të vogël të fitimeve të saj: është çështje biznesi, siç e shihni, si çdo tjetër – dhe zonja e kishte zakon të pretendonte se vajza ia kishte kthyer vetëm disa çeqe, po e shihni pra, dhe ajo përnjëmend ia kishte dhënë ca më shumë, por pasiqë nuk i kishte më në dorë, çka mund të bënte ajo? Kështu që ajo thoshte, do të largohem nga ky vend, mallkonte dhe qante. Mandej zonja e qëllonte në kokë. Prore i qëllonte njerëzit në kokë me shishe, kjo ishte mënyra si përlahej. Për atë zot, zonja Blanchard, çfarë hallakame krijohej nganjëherë me vajzën që ngarendte përçart shkallëve teposhtë dhe zonjën që e tërhiqte nga pas për flokësh dhe ia ngjishte me shishe në ballë.

Pothuajse përherë shkaku ishin paratë, vajzat u futën në borxh kështu dhe nëse donin të largoheshin, nuk mund ta bënin këtë pa e paguar çdo sou marqué. Zonja i kishte punët plotësisht në vijë me policët; vajzat duhej të ktheheshin me ta ose të shkonin në burg. Epo, ato përherë ktheheshin me policët, ose me ndonjë tip tjetër mik të zonjës: ajo pajtonte burrat të punonin për të po ashtu, por ata i paguante shumë mirë për të gjitha, lërmeni t’jua them: kësodore vajzat qëndronin përveç nëse ishin të sëmura; nëse po, nëse sëmureshin rëndë, ajo i zbonte ato sërish.

Zonja Blanchard tha, “A mos po nguteni pak këtu,” dhe çliroi një fije floku: “po pastaj?”

Pardon –  por ajo vajza, kishte një urrejtje të vërtetë mes saj dhe zonjës. Ajo thoshte shumëherë, Unë fitoj para më shumë se kushdo këtu në këtë shtëpi, dhe për çdo javë kishte skena të tilla. Kështu që në fund ajo tha një mëngjesi, Tash do ta lë këtë vend, i nxori dyzet dollarë nga poshtë jastëkut të saj dhe tha, Ja ku i ke paratë e tua! Zonja nisi të çirrej, Ku i more gjithë këto, ti…? dhe e akuzoi se i kishte vjedhur burrat që vinin ta vizitonin. Vajza tha, Hiqi ato duar prej meje ose do ta mora shpirtin. Atëherë zonja e zuri për krahësh dhe nisi ta qëllonte vajzën me gjunjë tmerrësish fort në stomak, madje edhe në vendet e saj më të fshehta, zonja Blanchard, pastaj i ra me shishe në fytyrë dhe vajza u kthye prapë në dhomën e saj ku unë po pastroja. E ndihmova të hipte në shtrat dhe ajo u ul aty duke i mbajtur ijet dhe kokën varur, e kur u ngrit prapë kishte gjak ngado aty ku kishte qenë ulur. Kështu që zonja erdhi brenda edhe njëherë dhe bërtiti, Tash mund t’ia mbathësh, nuk i hyn më në punë askujt. Nuk do t’i përsëris të gjitha, ju e kuptoni shumë mirë këtë. Por ia mori të gjitha paratë që mundi t’i gjente dhe kur shkoi te dera e shtyu vajzën fort në shpinë me gjunjët e saj sa ajo u rrëzua përsëri në rrugë, pastaj u ngrit dhe shkoi tutje me fustanin që mezi i rrinte veshur.

Paskëtaj burrat që e njihnin këtë vajzën vazhdonin të pyesnin, Ku është Ninette? Dhe vazhdonin të pyesnin në ditët në vijim, kështu që zonja nuk mund të thoshte më, E kam përzënë se është hajdute. Jo, ajo nisi të kuptonte se kishte gabuar që e kishte larguar Ninetten, pastaj ajo tha, Do të kthehet pas pak ditësh, mos u bëni merak.

E tash, zonja Blanchard, po deshët të dëgjoni, po arrij te pjesa e çuditshme, gjëja që m’u kujtua kur ju thatë se të linjtat tuaja u kishin bërë magji. Se në atë vend ishte kuzhiniere një grua, me ngjyrë si unë, si unë me më shumë gjak francez, bash kështu, si unë duke jetuar prore në mesin e njerëzve që punonin me magji. Por ajo kishte një zemër prej guri, e ndihte zonjën në gjithçka, i pëlqente të shikonte atë që ndodhte dhe përralliste për vajzat. Zonja i besonte gjithçka asaj, prandaj i tha, Ku mund ta gjej atë të përdalën? Se ajo kishte shkuar pra në rrugën Basin para se zonja të niste t’u kërkonte policëve ta kthenin mbrapsht. Epo, tha kuzhinierja, njoh një hajmali që funksionon këtu në New Orleans, gratë me ngjyrë e përdorin për t’i kthyer burrat e tyre: pas shtatë ditësh ata kthehen përsëri tepër të lumtur të qëndrojnë dhe nuk mund ta shpjegojnë pse: edhe armiku juaj do të vijë para jush duke besuar se jeni mikja i tij. Është një hajmali e New Orleansit me siguri, ato thonë se nuk vepron as përreth lumit… Dhe bënë ashtu siç tha kuzhinierja. E morën poçen e magjepsur të asaj vajze nga përposh shtratit të saj dhe përzien në të me ujë dhe qumësht të gjitha reliktet që gjetën aty: flokët prej krehërit të saj dhe pudrën e fytyrës nga pufeja, madje edhe copëzat e vockla të thonjve të saj që i gjetën në cepat e qilimit ku ajo e kishte zakon të priste thonjtë e duarve dhe këmbëve; i futën çarçafët me gjakun e saj në ujë dhe kuzhinierja çdoherë thoshte diçka me zë të ulët; nuk mund t’i dëgjoja të gjitha, por në fund ajo i tha zonjas, Tash pështyj në të; zonja pështyu dhe kuzhinierja i tha, Kur të kthehet, ajo do të jetë një leckë nën këmbët tuaja.

Zonja Blnchard e mbylli shishen e saj të parfumit me një klik të mprehtë: “Po, pastaj?”

Pastaj pas shtatë netësh vajza u kthye dhe dukej njëmend e sëmurë, me të njëjtat tesha e kotesha, por e lumtur që ishte aty. Njëri prej burrave tha, “Mirë se erdhe në shtëpi, Ninette! E kur nisi t’i fliste zonjas, zonja i tha, Mbylle, ngjitu lart dhe vishu. Kësodore Ninette, ajo vajza, tha, Do të kthehem për një minutë. Pas kësaj ajo jetoi aty qetësisht.

 1924

/Katherine Anne Porter, Collected Stories and Other Writings, The Library of America, 2008

/përkthimi Gazeta Express