Suspendimi i dialogut strategjik nga SHBA për shkak të Kurtit, çfarë thonë ekspertët e Atlantic Council

Lajme

Gazeta Express

24/09/2025 15:50

Më 12 shtator, Administrata Trump pezulloi dialogun e saj strategjik me Kosovën, duke cituar veprime dhe deklarata të paspecifikuara nga kryeministri në detyrë Albin Kurti. Pezullimi vjen shtatë muaj pas një krize politike në Kosovë, ndërsa vendi nuk është në gjendje të inaugurojë një parlament të ri që nga zgjedhjet e shkurtit.

Çfarë do të thotë ky pezullim për marrëdhëniet SHBA-Kosovë? Dhe çfarë tregon koha e bisedimeve së fundmi SHBA-Serbi për qasjen e Administratës Trump ndaj Ballkanit?

Për të marrë përgjigje për këto pyetje, Atlantic Council, një institut kërkimor (think tank) me qendër në Uashington që fokusohet që fokusohet në çështje të politikës ndërkombëtare, zhvilloi një dialog me ekspertët e institutit, transmeton Gazeta Express.

Çfarë thanë ata?

Çfarë është një dialog strategjik dhe pse ka rëndësi?

Dialogu strategjik është një mjet diplomatik i përdorur nga Shtetet e Bashkuara për të avancuar marrëdhëniet dypalëshe me vende të ndryshme. Ai përfshin diskutime të nivelit të lartë mbi një agjendë të gjerë të dakorduar. Shtetet e Bashkuara zhvillojnë dialog strategjik me disa vende në Europën Juglindore, duke përfshirë Bullgarinë, Rumaninë, Greqinë, Kroacinë dhe Maqedoninë e Veriut. Këto vende e kanë përdorur dialogun strategjik për të forcuar partneritetet në çështje të tilla si mbrojtja, siguria energjetike, tregtia, investimet, siguria kibernetike dhe lidhjet midis njerëzve. Qëllimi i përgjithshëm i këtyre dialogëve është të promovojë stabilitetin, prosperitetin dhe pjesëmarrjen ose integrimin e shtuar në institucionet euroatlantike për vendet e përfshira. Ato gjithashtu i shërbejnë interesave strategjike të SHBA-së duke ndihmuar në kundërshtimin e ndikimit të fuqive të tjera globale dhe duke siguruar një Europë më të qëndrueshme dhe të sigurt.

—Jeffrey Hovenier, ish-ambasador amerikan në Kosovë dhe një bashkëpunëtor i lartë jo-rezident në Qendrën Europiane të Këshillit Atlantik.

Pse Shtetet e Bashkuara e pezulluan dialogun strategjik?

Njoftimi i SHBA-së nuk përmendi një shkak specifik që i shty për pezullimin. Në vend të tij, në njoftim u përmendën “shqetësime në lidhje me veprimet e qeverisë në detyrë që kanë rritur tensionet dhe paqëndrueshmërinë”. Edhe pse pezullimi vjen pas komenteve të Kurtit më 7 shtator, ku kritikoi Gjykatën Kushtetuese të Kosovës, mund të jetë se kjo ishte thjesht pika e fundit në një seri frustrimesh me qeverinë e Kurtit.

Gjatë dy viteve të fundit, Kurti është përballur me qortime të ashpra nga Bashkimi Europian, Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e NATO-s për instalimin në mënyrë të njëanshme të kryetarëve të bashkive me shumicë serbe pas bojkotimit të zgjedhjeve lokale, për sfidimin e thirrjeve perëndimore për të ulur tensionet dhe për vendosjen e njësive të armatosura të policisë në veri, pavarësisht paralajmërimeve se këto lëvizje mund të provokonin paqëndrueshmëri. Vendimi i SHBA-së për të pezulluar bisedimet mund të jetë, pra, një veprim i llogaritur për të ushtruar presion mbi Kurtin që të jetë një partner më konstruktiv me Uashingtonin dhe aleatët transatlantikë.

—Lisa Homel është drejtoreshë e asociuar në Qendrën Europiane të Atlantic Council.

Cilat janë implikimet për Kosovën?

Vendimi i SHBA-së për të pezulluar dialogun strategjik me Kosovën mbart implikime të menjëhershme dhe shqetësuese për Kosovën dhe komunitetet e saj minoritare, veçanërisht serbet etnikë në veri. Dialogët strategjikë nuk janë thjesht gjeste simbolike; ato ofrojnë një kornizë të strukturuar për avancimin e stabilitetit, nxitjen e llogaridhënies institucionale dhe promovimin e qeverisjes gjithëpërfshirëse në një vend shumetnik.

Me tërheqjen e Uashingtonit, minoritetet e Kosovës rrezikojnë të mbeten më të ekspozuara ndaj politikave të njëanshme nga autoritetet lokale dhe aktiviteteve të paligjshme që mund të thellojnë margjinalizimin, të rrisin tensionet lokale dhe të kufizojnë rrugët e tyre tashmë të kufizuara për pjesëmarrje kuptimplote politike.

Koha e pezullimit është e pafat dhe do të ketë implikime negative për Kosovën. Pezullimi vjen në një moment të paqëndrueshmërisë së shtuar politike, me qeverinë e Kurtit nën kritika të vazhdueshme ndërkombëtare për veprime për të mbyllur ose penguar mbështetjen e ofruar nga Serbia për komunitetin etnik serb në Kosovë. Shtetet e Bashkuara dhe Europa i kanë karakterizuar këto veprime si të njëanshme, të pakoordinuara me partnerët amerikanë dhe ndërkombëtarë dhe që shtojnë panevojshëm tensionet. Në një kohë kur bashkëpunimi dhe sigurimi ndërkombëtar mund të përparonin ndjeshëm trajektoren dhe pozicionin e Kosovës, qeveria e Kosovës tani përballet me pasojat e humbjes së besimit nga partneri i saj më i rëndësishëm.

—Ilva Tare – bashkëpunëtore e lartë në Qendrën për Europën në Atlantic Council.

Si ndikon Serbia në këtë?

Administratat amerikane gjithmonë e kanë refuzuar dinamikën e lojës me shumën zero që Prishtina dhe Beogradi preferojnë, duke theksuar qartë se politika ndaj njërës palë është e veçuar nga ajo ndaj palës tjetër. Megjithatë, kjo vendimmarrje vjen vetëm pesë javë pasi Sekretari Amerikan i Shtetit, Marco Rubio dhe ministri i Jashtëm serb, Marko Gjuriq, u takuan në Uashington dhe ranë dakord të zhvillojnë një dialog strategjik dypalësh mes Serbisë dhe Shteteve të Bashkuara brenda këtij viti.

Ndërsa dialogu i ardhshëm strategjik SHBA-Serbi duhet të konsiderohet veçmas nga zhvillimet me Kosovën, meriton të merret në konsideratë nëse Shtetet e Bashkuara duhet të thellojnë lidhjet e tyre me Serbinë, qoftë edhe simbolikisht, të paktën për momentin.

Muajt ​​e fundit ka pasë protesta të përhapura antiqeveritare në të gjithë Serbinë, të cilat janë përballur me përgjigje gjithnjë e më brutale të policisë me miratimin e Presidentit serb Aleksandar Vuçiq. Dhuna është bërë aq e rëndë sa Komisionerja Europiane për Zgjerim, Marta Kos, vuri në pikëpyetje publikisht “sinqeritetin e angazhimit të Serbisë në rrugën e BE-së” dhe tha se Bashkimi Europian ka një “problem në Beograd”. Për më tepër, ka shqetësime se qeveria serbe mund të zgjedhë të largojë vëmendjen nga kriza e saj e brendshme duke shkaktuar një përshkallëzim të tensioneve etnike me zonat me shumicë serbe në veri të Kosovës.

Dialogët strategjikë kanë të bëjnë po aq shumë me sinjalizimin sa edhe me rezultatet e prekshme, kështu që është detyrë e Uashingtonit të vlerësojë nëse kjo është koha e duhur për të dërguar sinjalin se dëshiron të promovojë marrëdhënien me Beogradin.

— Lisa Homel