Si përjetoi Serbia kolaps demografik, shkak numri i vdekjeve dhe lindjeve

Lajme

Gazeta Express

14/08/2023 14:43

Të rinjtë vendosin nëse do të krijojnë familje apo do të emigrojnë bazuar në perceptimin e tyre për perspektivën e një jete të mirë në vendin e tyre të lindjes. Tendenca e rënies së natalitetit dhe emigracioni i vazhdueshëm i të rinjve flasin bindshëm për një tendencë që të paktën në planin afatmesëm është e pashërueshme.

Faktori kryesor i prodhimit që kombinon burimet natyrore, kapitalin, organizimin dhe inovacionin në një algoritëm pak a shumë të avancuar teknologjik është kapitali njerëzor – mosha dhe struktura e tij e kualifikimit. Në vazhdimësi, sa më shumë banorë të ketë një vend, aq më e re dhe më e kualifikuar është popullsia, aq më i madh është potenciali i prodhimit dhe anasjelltas. Vendet që përballen me një popullsi në rënie, të cilat nuk janë në gjendje ta kompensojnë këtë rënie me emigracion dhe/ose teknologji të avancuar, përballen me rënie të fuqisë prodhuese dhe produktivitetit, shkruan Nedeljnik e Serbisë.

“Ka disa faktorë kryesorë pas rënies së popullsisë. Në tekstin ikja e trurit: Çdo vit humbasim 26.2 miliardë dollarë, kemi analizuar emigracionin e fuqisë punëtore, që rezulton në rënie të produktivitetit të vendit të origjinës nga njëra anë dhe rritje të produktivitetit dhe fuqisë prodhuese të vendi i destinacionit nga ana tjetër”, shkruajnw autorwt e tekstit.

Për sa i përket shkallës së vdekshmërisë, Serbia është vendi i dytë në botë në vitin 2021 me 20 vdekje për 1000 banorë. Vihet re se nga 25 vendet me shkallën më të lartë të vdekshmërisë në botë, 20 prej tyre janë ish-vendet në tranzicion, si dhe të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor, përveç Shqipërisë, janë në këtë listë.

Një nga arsyet kryesore për një rënie kaq të konsiderueshme të popullsisë është rritja natyrore negative Në periudhën e vëzhguar, shtimi kumulativ negativ natyror arrin në 468,000 ose 43,000 persona mesatarisht në vit.

Dy faktorët e radhës që do t’u kushtohet vëmendje janë numri i vdekjeve dhe lindjeve, sepse sa më i madh të jetë hendeku midis tyre, aq më shumë rritet shtimi natyror (diferenca midis vdekjeve dhe lindjeve) në drejtim negativ ose pozitiv.

Kështu, në 11 vitet e fundit, numri zyrtar i banorëve në Serbi ra nga 7.2 në 6.7 milionë, ose më pak se  535.000 banorë. Kumulativisht, popullsia zyrtare e Serbisë ra me 7.7% në periudhën e vëzhguar, ose me 0.7% mesatarisht në vit.

Për të siguruar krahasueshmërinë e të dhënave me vendet e tjera, është e nevojshme që këto të dhëna të shprehen përmes shkallës së vdekshmërisë (vdekje për 1000 banorë) dhe lindshmërisë (lindjeve për 1000 banorë).

Gjithashtu, bie në sy se nga 25 vendet me shkallën më të lartë të vdekshmërisë në botë, 20 prej tyre janë ish-vendet në tranzicion, si dhe të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor, përveç Shqipërisë, janë në këtë listë. Jo më pak, krahasuar me vendet e avancuara të ish-tranzicionit që ishin objekt i analizës të mëparshme, përkatësisht Polonia, Sllovakia dhe Republika Çeke, shkalla e vdekjeve në Serbi është 48% më e lartë.

Kur bëhet fjalë për të sapolindurit, në vitin 2021, Serbia ishte në vendin e 19-të në botë për sa i përket nivelit më të ulët të natalitetit me 9.1 fëmijë të lindur për 1000 banorë

Gjithashtu, vihet re se nga 25 vendet me natalitetin më të ulët në botë, pothuajse gjysma, ose 11 prej tyre, janë vende të dikurshme në tranzicion. Krahasuar me Poloninë, Serbia ka një shkallë pak më të lartë të lindjeve, por edhe një shkallë shumë më të lartë të vdekjeve. Edhe Sllovakia dhe Republika Çeke janë renditur më mirë se Serbia në këtë aspekt, me lindshmëri 10.4 dhe 10.6. /Nova