Si mund të punojë Europa me Joe Biden-in

Gazeta Express

13/11/2020 11:06

Fitorja e Joe Biden në zgjedhjet presidenciale të SHBA-së krijon mundësinë e një bashkëpunimi shumë më të madh ndërkombëtar në përballjen me kërcënimet globale. Europa duhet të synojë të forcojë vendosmërinë e atyre në Amerikë që duan të ndihmojnë në ndërtimin e një rendi të ri, të hapur dhe më të drejtë ndërkombëtar.

Autor: Kemal Derviş, Sebastian Strauss

Pas disa ditësh të mbushura me ankth pas zgjedhjeve të fundit presidenciale të SHBA-së, tani është e sigurt që Joe Biden do të bëhet presidenti i ardhshëm i Amerikës më 20 janar 2021. Nëse Demokratët do të marrin gjithashtu kontrollin e Senatit, kjo varet nga rezultati i dy votimeve të balotazhi në Xhorxhia më 5 janar. Sa më e paqëndrueshme dhe e egër të jetë sjellja e presidentit Donald Trump në javët e ardhshme, aq më të mëdha janë shanset që Demokratët t’i marrin ato vende.

Por çfarëdo që të ndodhë në Xhorxha, Europa dhe pjesa më e madhe e botës kanë marrë frymë të lehtësuara me fitoren e Biden. Narrativa mbizotëruese globale në vitet e fundit ka qenë tërheqja e paepur e multilateralizmit dhe ngritja e formave të rrezikshme të rivalitetit të fuqisë së madhe, edhe pse sfida të mëdha si ndryshimet klimatike, pandemitë e reja të mundshme, sulmet kibernetike dhe keqpërdorimi i teknologjive të reja kërkojnë një reagimi global. Por kjo mospërputhje nuk është e pashmangshme. Triumfi i Biden të paktën krijon mundësinë e një bashkëpunimi shumë më të madh ndërkombëtar për t’u përballur me këto kërcënime – dhe Europa duhet të luajë një rol të rëndësishëm.

Përfaqësuesi i Lartë i Bashkimit Europian për Punët e Jashtme dhe Politikën e Sigurisë, Josep Borrell, e ka përshkruar më parë strategjinë globale të bllokut. Ajo përfshin rritjen e kohezionit gjeostrategjik dhe të autonomisë strategjike të Europës, ndërsa ndihmon të tjerët dhe mbështet parimet universale, në mënyrë plurilaterale nëse është e nevojshme dhe shumëpalëshe kur është e mundur. Këto dy shtylla janë plotësuese, por edhe përforcuese. Një BE më kohezive dhe strategjikisht më autonome mund të jetë më efektive në kërkimin e zgjidhjeve shumëpalëshe, ndërsa një rend botëror më bashkëpunues do të ndihmonte për të rritur ndikimin e bllokut dhe për të justifikuar arsyen e ekzistencës së tij.

Një pyetje kryesore tani është se si Europa mund të punojë me administratën e Biden për të avancuar një bashkëpunim të tillë me anë të shembujve, përmes iniciativave që do të mbështesnin multilateralizmin në Shtetet e Bashkuara dhe gjetkë. Bien në sy disa mundësi.

Si fillim, pandemia COVID-19 është ende e ndezur në të dy anët e Atlantikut dhe kërcënon rimëkëmbjen ekonomike. Pavarësisht lajmeve inkurajuese të kohëve të fundit në frontin e vaksinave, mbështetja e ekonomisë globale do të mbetet një përparësi e menjëhershme, së bashku me vënien e vaksinave në dispozicion në të gjithë botën.

Për të mbledhur më shumë burime në një shkallë globale, BE-ja mund të propozojë një emetim të ri prej 500 miliardë dollarësh me kusht që vendet e pasura të bëjnë një pjesë të SDR-ve të tyre të disponueshme për vendet më pak të zhvilluara, siç kanë argumentuar prej kohësh Joseph Stiglitz dhe të tjerë. Kjo do të ndihmonte vendet më të varfra duke rritur kapacitetin e përgjithshëm të huazimit të FMN-së, veçanërisht për ekonomitë e tregut në zhvillim të goditura rëndë nga kriza. Parandalimi i një krize borxhi është e rëndësishme për rimëkëmbjen e përgjithshme globale, duke përfshirë për një rritje më të fuqishme në SHBA dhe Europë.

Megjithëse një lëshim i ri i SDR-ve mund të marrë mbështetje dypalëshe në SHBA-së, administrata Biden mund të votojë për të në FMN në 100 ditët e para pa pëlqimin e qartë të Senatit. Një fitore kaq e hershme për bashkëpunimin transatlantik mund të hapë dyert për iniciativa të tjera.

Për më tepër, një propozim i tillë mund të bëjë që Franca dhe Gjermania të heqin një pikë përqindjeje të kuotës së tyre të kombinuar të FMN prej 9.84% dhe të bien dakord për një drejtor të vetëm ekzekutiv të përbashkët në bordet e Fondit dhe Bankës Botërore, pa pritur përfundimin e negociatave të zgjatura mbi reformën e kuotave. Kjo do të demonstronte angazhimin e tyre të sinqertë për multilateralizmin e rinovuar dhe të reformuar.

Për sa i takon tregtisë dhe taksave, BE-ja mund të nxisë SHBA-në të mbështesë dhe reformojë Organizatën Botërore të Tregtisë dhe të kërkojë gjuhë të përbashkët për çështjet e tregtisë digjitale brenda kornizës së OBT. Blloku mund të marrë drejtimin në zgjidhjen e mosmarrëveshjes së saj me Amerikën rreth subvencioneve të shtetit për Boeing dhe Airbus. Ai gjithashtu mund të angazhohet që të përmbahet nga taksimi i njëanshëm i shërbimeve digjitale, me kusht që SHBA-ja të bashkohet me negociatat globale të drejtuara nga OECD dhe, më gjerë, të kërkojë të bindë SHBA-në të bashkëpunojë në rregullat globale të taksimit të korporatave.

Në lidhje me çështjen e madhe të ndryshimeve klimatike, Biden tashmë ka premtuar se do t’i bashkohet menjëherë marrëëveshjes së Parisit 2015 dhe ai favorizon futjen e taksave të kufirit të karbonit. BE-ja mund të deklarojë se dëshiron të koordinojë një taksë të tillë rregullimi kufiri me SHBA-në, e cila në fakt do të krijonte një lloj bashkimi doganor. Një gjë e tillë do t’i detyronte vendet e tjera t’i bashkohen një “gare mjedisore për të dalë në krye”, edhe pse vendet më pak të zhvilluara do të kishin nevojë për mbështetje tranzicionale.

Në fushën e mbrojtjes, shumica e 21 anëtarëve të BE-së në NATO duhet të rrisin kontributet e tyre financiare në aleancë dhe të koordinojnë një qasje të përbashkët strategjike që thekson nevojat e reja të lidhura me sigurinë kibernetike dhe biosigurinë. Duke parë që europianët bëhen më të investuar në mbrojtjen e tyre do të bëjë që Amerika të jetë më komode me ndarjen e barrës ushtarake.

Për të inkurajuar reformimin aq të nevojshëm të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, Franca mund të deklarojë gatishmërinë e saj për të përdorur veton e saj vetëm nëse reflekton dëshirën e një shumice të dyfishtë në BE, që përfaqëson të paktën gjysmën e anëtarëve të bllokut dhe 60% të popullsisë së saj të përgjithshme. Edhe pse Franca do të mbante vendin e saj të përhershëm në Këshillin e Sigurimit, një veprim i tillë i guximshëm do të krijonte një vend de facto të BE-së. Dhe në vend që të jetë thjesht një veprim simbolik, ai mund të ndihmojë në nxitjen e progresit në formimin e një këshilli të ri që reflekton realitetet e sotme gjeopolitike, ekonomike dhe demografike.

Si SHBA-ja ashtu edhe BE-ja do të duhet t’i kushtojnë vëmendje të qëndrueshme çështjeve shumë të vështira në marrëdhëniet e tyre me Kinën dhe Rusinë. Në veçanti, qasja e tyre ndaj Kinës duhet të njohë aftësitë në rritje të vendit dhe t’i japë asaj mundësinë për të qenë pjesë e një rendi të ri shumëpalësh, me kusht që të respektojë një sistem të bazuar në rregulla.

Europa do të mirëpresë një qëndrim më të fortë dhe më të sinqertë të SHBA-së për të drejtat e njeriut. Ajo duhet gjithashtu të angazhohet me SHBA-në në lidhje me samitin e propozuar të Biden të një “koalicioni demokracish”, por të bëjë kujdes teksa vendos se kë të ftojë. Një listë shumë përfshirëse do të sinjalizonte mungesë sinqeriteti, ndërsa një listë tepër kufizuese do të rrezikonte të antagonizonte të gjitha vendet e përjashtuara. Do të ishte më mirë të ftoheshin një numër i madh vendesh në një samit për të diskutuar progresin mbi të drejtat e njeriut dhe liritë demokratike sesa të nisë një koalicion i ri zyrtar demokracish..

Nismat europiane të tipit të sugjeruar më sipër do të ndihmonin administratën Biden. Ato gjithashtu mund të forcojnë pozicionin dhe vendosmërinë e atyre në Amerikë që duan të ndihmojnë në ndërtimin e një rendi ndërkombëtar të ri, të hapur dhe më të drejtë, të përshtatshëm për shekullin e XXI.

Marrë me autorizim nga Project Syndicate