Shkencëtarët zbulojnë pse ndihmi vazhdimisht të lodhur

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

10/09/2025 20:57

Shkencëtarët kanë zbuluar një shkak biologjik të lodhjes ekstreme gjatë ditës në një zbulim që mund të rishkruajë mënyrën se si kuptohet kjo gjendje shkatërruese.

Kjo gjendje—e cila rrit rrezikun për diabet, obezitet dhe madje sëmundje të zemrës—ka qenë shpesh e shpërfillur si psikologjike ose si rezultat i çrregullimeve të tjera të gjumit.

Por tani, ekspertët e gjumit në Brigham and Women’s Hospital, Boston, kanë identifikuar shtatë molekula në gjak që lidhen me lodhjen e tepërt gjatë ditës (EDS).

Duke shkruar në revistën eBioMedicine, ata thanë se gjetjet e tyre nënvizojnë rolin e dietës dhe hormoneve në lodhjen ditore, duke treguar se acidet yndyrore omega-3 dhe omega-6 mund të ndihmojnë në mbrojtjen kundër përgjumjes gjatë ditës.

Në studim, studiuesit mbledhën të dhëna për 877 molekula natyrale në trup, të cilat ndikohen nga hormonet dhe faktorë të jashtëm si dieta, të njohura si metabolite.

Pas marrjes së mostrave të gjakut nga 6,000 pjesëmarrës në Hispanic Community Health Study dhe kryerjes së një sondazhi për të vlerësuar se sa shpesh një person përgjumet gjatë ditës në skenarë të ndryshëm, studiuesit identifikuan shtatë metabolite të lidhura me këtë gjendje.

Dr. Tariq Faquih, ekspert i çrregullimeve të gjumit në Brigham and Women’s Hospital, tha:

“Studimi ynë sugjeron se dieta dhe gjenetika mund të luajnë një rol të rëndësishëm në EDS. Ndërsa kuptojmë çfarë ndodh biologjikisht, po fillojmë të kuptojmë pse ndodh EDS, shenjat e hershme që dikush mund ta ketë dhe çfarë mund të bëjmë për të ndihmuar pacientët.”

Ekipi zbuloi se acidet yndyrore omega-3 dhe omega-6—të zakonshme në peshq të yndyrshëm, të verdha vezësh dhe arra—lidhen veçanërisht me një rrezik më të ulët të përgjumjes ditore.

Metabolitet e tjera, si tiramina, e gjetur në ushqime të fermentuara ose të tepërta, lidhen përkundrazi me rritjen e rrezikut të lodhjes ekstreme gjatë ditës, veçanërisht tek meshkujt. Tiramina lidhet gjithashtu me cilësi më të dobët të gjumit gjatë natës, gjë që mund të përkeqësojë efektet e lodhjes ditore.

Studiuesit identifikuan gjithashtu tre molekula shtesë që ndryshojnë sipas gjinisë, ku hormonet si progesteroni lidhen me procese të gjumit si prodhimi i melatoninës.

Ata vunë në dukje se, edhe pse rezultatet e tyre tregojnë targete të mundshme trajtimi për EDS, duke përfshirë ndryshime dietike, studimi ka disa kufizime dhe kërkohet hulumtim i mëtejshëm për të konfirmuar gjetjet.

Për shembull, vlerësimi i gjumit u krye përmes pyetësorëve, dhe jo teste laboratorike, gjë që mund të ketë ndikim në rezultatet.

Gjithashtu, ata pranuan se ishte e vështirë të përcaktohej vlera e saktë e metaboliteve në trup.

Dr. Faquih shtoi:

“Kryerja e një triali klinik do të ishte një hap i madh tjetër dhe mund të na ndihmojë të kuptojmë nëse marrja e omega-3 dhe omega-6 nga dieta mund të ulë rrezikun e EDS.”

Mendohet se EDS ndikon te deri në një e treta e njerëzve në SHBA, duke rritur rrezikun për sëmundje të zemrës, obezitet dhe madje vdekje.

Ky zbulim vjen ndërkohë që studiues britanikë kanë sugjeruar se acidet yndyrore omega mund të ndihmojnë në parandalimin e sëmundjes së Alzheimer-it tek gratë.

Shkencëtarët nga King’s College London dhe Queen Mary University London zbuluan se gratë me këtë gjendje humbëse të memories kishin më pak yndyra të shëndetshme të pangopura në gjakun e tyre.

Ekspertët thanë se gjetjet mund të tregojnë pse më shumë gra preken nga kjo sëmundje dhe mund të hapin rrugën për trajtime të reja që theksojnë rolin jetësor të ndryshimeve të stilit të jetesës në zhvillimin e sëmundjes. /GazetaExpress/