Shkencëtarët zbulojnë “Big Bang”-un e kancerit të zorrëve, shpresë për trajtime të reja

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

05/11/2025 18:58

Shkencëtarët kanë identifikuar momentin kyç në zhvillimin e kancerit të zorrëve, një “Big Bang” që vendos mënyrën se si tumori do të rritet, sipas një studimi të ri të botuar në revistën Nature.

Ky moment ndodh kur qelizat kancerogjene arrijnë të fshehin veten nga sistemi imunitar në një proces të quajtur “immune escape” (arratisje imunitare).

Kjo u mundëson qelizave të ndërhyjnë në gjenet që zakonisht lejojnë që kanceri të zbulohet nga sistemi mbrojtës i trupit. Pas këtij momenti, studiuesit vërejnë se kanceri pëson shumë pak ndryshime, duke e bërë trajtimin më të vështirë.

Ekspertët shpresojnë që ky zbulim do t’u ndihmojë mjekëve të identifikojnë pacientët që kanë më shumë gjasa të përgjigjen ndaj imunoterapisë, një trajtim që ndihmon sistemin imunitar të luftojë kancerin, përfshirë edhe vaksinat kundër sëmundjes.

“Disa kancere të zorrëve janë ‘të lindura për të qenë të këqija’,” shpjegoi Profesor Trevor Graham, drejtori i Centre for Evolution and Cancer në The Institute of Cancer Research.

“Marrëdhënia e tyre me sistemin imunitar vendoset që herët. Studimi ynë sugjeron se kjo marrëdhënie nuk ndryshon shumë ndërsa tumori rritet. Nëse mund ta synojmë që herët, trajtimi ka më shumë shanse për sukses. Imunoterapia dhe vaksinat kundër kancerit të zorrëve kanë potencial të madh.”

Kanceri i zorrëve është i vetmi lloj që po rritet tek personat nën 50 vjeç, duke shtuar nevojën për të kuptuar më mirë se si zhvillohen tumoret për të ofruar trajtime më të hershme dhe një prognosë më të mirë.

Ndër faktorët e mundshëm që lidhen me rritjen e incidencës përfshijnë rritjen e skriningut, dietat me ushqime të përpunuara, dhe përdorimin e antibiotikëve, por nuk ka ende një shpjegim të qartë.

Në MB rreth 44,100 raste të reja diagnostikohen çdo vit, ndërsa në SHBA numri arrin në 142,000, duke e bërë kancerin e zorrëve të katërtin më të zakonshëm. Trajtimi zakonisht kombinon kirurgji, kimioterapi, radioterapi dhe ilaçe të targetuara, në varësi nëse kanceri fillon në zorrën e trashë ose rektum.

Vetëm 15% e kancereve të zorrëve përgjigjen mirë ndaj imunoterapisë, e përdorur ndonjëherë për kancer të avancuar. Por studiuesit shpresojnë se zbulimi i ri do të mundësojë trajtime më të personalizuara.

“Si shpërthimi që caktoi kursin e universit, ‘Big Bang’ i kancerit të zorrëve na jep treguesit më të mëdhenj për të ardhmen e tij dhe si mund ta ndryshojmë atë,” tha Prof. Graham.

Në studim, shkencëtarët nga The Institute of Cancer Research, Fondazione Human Technopole, dhe Chalmers University of Technology analizuan sjelljen e qelizave imunitare dhe kancerogjene tek 29 pacientë me kancer të zorrëve, duke u fokusuar te epigjenetika – mënyra se si qelizat kontrollojnë aktivitetin e gjeneve pa ndryshuar ADN-në.

Ata zbuluan se qelizat kancerogjene mund të shmangin sistemin imunitar duke ndryshuar mënyrën se si ADN-ja lexohet për të prodhuar RNA, instruktime që krijojnë proteinat që tërheqin qelizat imunitare. Kjo redukton shfaqjen e proteinave “alarmuese” (neoantigene) dhe e bën më të vështirë njohjen dhe shkatërrimin e kancerit nga imuniteti.

Shkencëtarët sugjerojnë që kombinimi i imunoterapisë me ilaçe që modifikojnë epigjenomin mund të bëjë trajtimet ekzistuese më efektive, duke nxitur prodhimin e më shumë neoantigeneve që sistemi imunitar të synojë.

Disa vaksina për kancerin e zorrëve janë aktualisht në provë klinike, me shpresën se do të ndihmojnë sistemin imunitar të parandalojë rikthimin e kancerit pas trajtimit fillestar.

“Shpresojmë që këto njohuri të çojnë në trajtime më të synuara, efektive dhe të hershme, përveç kirurgjisë,” tha Prof. Eszter Lakatos, biolog matematikor dhe autore kryesore e studimit.

Simptomat përfshijnë ndryshime në jashtëqitje, gjak në feces, dhimbje abdominale, fryrje, lodhje dhe humbje të pashpjegueshme peshe. Çdo person me këto simptoma duhet të kontaktojë mjekun e familjes.

Ekspertët theksojnë se, për shkak se disa simptoma mund të ngatërrohen me çështje më pak serioze, kanceri i zorrëve shpesh nuk kapet në fazat e hershme.

“Për të mundur kancerin e zorrëve, duhet të kuptojmë se çfarë ndodh në fazat më të hershme të sëmundjes,” tha Dr. Catherine Elliot nga Cancer Research UK.

“Një moment përcaktues në fillim bën një ndryshim të madh në mënyrën se si kanceri zhvillohet.”

Cancer Research UK vlerëson se 54% e rasteve të kancerit të zorrëve në MB mund të parandalohen. /GazetaExpress/