Recensioni i javës / ‘Kafka në Breg’

Arte

Valona Hasani

29/08/2025 15:07

Rreth librit ‘Kafka në breg’, të Haruki Murakamit, përkthyer nga Merita Meçe, botues Skanderbeg Books, Tiranë 2015

Valona Hasani

Personazhet e mistershme me role të veçanta

“Të flasësh me macet ndonjëherë është më e lehtë se të flasësh me njerëzit”. Murakami dëshironte ta shpërfaqte këtë mendim në mënyrë indirekte te lexuesit, kështu ai e krijoi një personazh me aftësi të kufizuara për ta përmbushur misionin e tij. 

Lexuesi në librin ‘Kafka në breg’, edhe mund të shpërqendrohej me elementë të tjerë, por fjalia mbetej prezente, e fuqishme, e çiltër e mbi të gjitha, e spikatur në formë të përsëritur duke e përdorur stilistikën.

Nakata është personazh intuitiv me dhunti të jashtëzakonshme, që flet me macet. Mund të thuhet edhe që kishte zhvillim të vonuar, por ky term, në tërë kuptimësinë e tij, do të dukej i vrazhdë për njeriun që i dha ‘frymë’ këtij libri.

Kafka Tamura është personazhi tjetër, të cilin Murakami e vendosi në qendër të vëmendjes, me alter egon, si indikator për realizimin e historisë së tij të mistershme. 

Emrin e tij e lidhi me shkrimtarin klasik, Franz Kafkën. Ngjashmëria e tyre thellohet pasi asnjëri prej të dyve nuk zotëronte marrëdhënie harmonike me babain. Historia e 15-vjeçarit e kapërcen këtë lidhje kur dëshiron t’i shmanget figurës së mitologjisë greke, versionit të profecisë edipiane të të atit. 

Krimi i (pa)vetëdijshëm

Dy ngjarje zhvillohen paralelisht me njëra-tjetrën. Murakami e vendos në kurth lexuesin duke e shtangur herë pas here me zhvillime surreale, pastaj duke e kthyer me shpejtësi në realitet. Pikëtakimi i Nakatës me Kafka Tamurën ishte të krimet që u bënë, me ndërlidhjen mes tyre që filloi aty dhe do të vazhdonte deri në fund të librit. 

Dy krime të bëra paralelisht për motive të ndryshme: njëri prej tyre me vetëdije të plotë, tjetri i pavetëdijshëm e në rrethana misterioze. Gjaku nuk bie mbi atë që e vrau me ‘dëshirë’, por mbi atë që nuk e dinte se si rrodhi i gjithë procesi. 

Nakata zakonisht mbërthehej në gjumë të thellë e të rehatshëm dhe nuk zgjohej për një kohë shumë të gjatë, kurse Kafka kishte gjumë të çrregullt, më një vijë të hollë ndarëse mes ëndrrës dhe realitetit. 

Gjendja psikologjike dhe emocionale e Kafkës ndryshon në momente të caktuara, kur nuk është në dijeni ta ndajë ëndrrën nga realiteti, gjë që e shtyn në situata enigmatike.

Qetësi dhe turbulencë

Në librin ‘Kafka në breg’, Murakami luajti një kartë të mirë të letërsisë. Lexuesit i dha ndjenja të përziera: qetësi dhe turbulencë emocionale njëkohësisht. Një roman në të cilin imagjinata personale nuk bën punë, por je i kufizuar të imagjinosh sipas parimeve të Murakamit. Ndërlidhja mes surreales dhe reales është më tepër së fantastike. Protagonistët janë të zgjedhur me shumë kujdes, karakteristikat e tyre të bëjnë të mendosh për zbulimin e vetes, për mitet dhe natyrën njerëzore. 

Kafka karakterizohet me vetminë, mërzinë, frustrimin me botën dhe njerëzit, rizbulimin e vetes, kurse në anën tjetër, Nakata si një burrë në mesomoshë, karakterizohet me urtësinë, vërtetësinë, humbjen e kujtesës dhe vdekjen.

Nëse lexuesi, për shkak të ndjenjës së absurdit që ta krijon romani, nuk do të mund ta donte një fund të lumtur, padyshim se do ta donte një fund ku ndjesia e paqes do të pllakoste, jo vetëm njërin, por të gjithë personazhet, sepse i keqi nuk është tërësisht i keq, e as i miri nuk është gjithaq i mirë. Nëse për paqe, një protagonisti i jepet vdekja, Murakami i shpëtoi personazhet kryesore: në fund të dy e shijuan paqen.  

Biografia e autorit

Haruki Murakami është një nga shkrimtarët më të njohur bashkëkohorë japonezë, i cili ka fituar famë ndërkombëtare për stilin e tij unik, që ndërthur realizmin me elementë surrealë, vetminë dhe kërkimin për kuptim në jetën moderne.

Murakami lindi më 12 janar 1949 në Kioto. Studioi dramë në Universitetin Waseda në Tokio, një nga universitetet më prestigjioze të Japonisë. Suksesi ndërkombëtar erdhi me romanin ‘Pylli Norvegjez’ (1987), i cili u bë bestseller dhe e shndërroi Murakamin në një figurë kulturore. Vepra të tjera të njohura përfshijnë: ‘Kafka në Breg’, ‘E dashura ime Sputnik’, ‘Burra pa gra’, ‘Kur bie nata’, e të tjera.

/Gazeta Express