Pse ishim kaq të dobët në vitet 60ta? Një nutricioniste zbulon sekretet e dobësimit në të kaluarën

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

14/05/2025 22:12

Nuk është sekret që sot gjithçka është më e madhe.

Qoftë shtëpitë, televizorët apo makinat – krahasuar me dekadat e mëparshme, gjithçka është bërë “supersize”.

Dhe kjo vlen edhe për porcionet e ushqimit dhe përmasat e belit.

Në vitin 2024, 43 për qind e amerikanëve konsiderohen obezë, krahasuar me vetëm 13 për qind në vitet 1960.

Ekspertët fajësojnë rritjen e konsumit të ushqimeve shumë të përpunuara dhe vakteve me më shumë kalori, dhe paralajmërojnë se obeziteti mund të çojë në një sërë problemesh shëndetësore, përfshirë sëmundjet e zemrës, diabetin, tensionin e lartë, kolesterolin e lartë, sëmundjet e mëlçisë, apnenë e gjumit dhe disa lloje kanceri.

Tani, nutricionistja nga Kalifornia, Autumn Bates, ka zbuluar atë që ajo beson se po e nxit epideminë e obezitetit, duke paraqitur katër arsye pse njerëzit ishin më të dobët në dekadat e kaluara – megjithëse ushtronin më pak ose nuk kishin akses në pajisje si Apple Watch apo FitBit.

Ajo thotë se nisi të hulumtojë këtë fenomen pasi pa një video të shkurtër në YouTube që bënte pyetjen: “Pse ishim kaq të dobët në vitet 1960?”

Nutricionistja tha: “Është një pyetje e drejtë, sepse në vitet ‘60, norma e obezitetit në SHBA ishte rreth 13 për qind.

Për ta vendosur në kontekst, aktualisht në vitin 2025, norma e obezitetit po i afrohet 43 për qind, dhe kjo është e çuditshme sepse nuk njihej që njerëzit hanin shumë shëndetshëm në vitet ’60.

Pra, pse kishim përqindje kaq më të ulët të yndyrës trupore në ato vite?”

1. Më shumë vakte të gatuara në shtëpi

Në ato vite, vaktet e freskëta të gatuara në shtëpi ishin rregulli, jo përjashtimi.

Zakonisht përfshinin “proteina me cilësi të lartë, fruta, bukë, perime dhe ndoshta qumësht”.

Kjo formulë e ushqyerjes vlen edhe për drekat e fëmijëve në shkolla, duke u dhënë një dietë më të balancuar krahasuar me sot.

Nga hulumtimi i saj mbi ushqimet e viteve ‘60, znj. Bates thotë se disa nga ushqimet e njohura ishin pula e pjekur, qofte mishi, gjellë me mish viçi, biftek me patate.

Fast-food-i përmendej rrallë dhe porcionet ishin shumë më të vogla – ndërsa sot një hamburger dhe patate mund të kenë deri në 2,000 kalori.

Përfitimet e ushqimeve të përgatitura në shtëpi përfshijnë më pak sheqer, më shumë proteina dhe konsum më të lartë të perimeve.

Një studim nga Universiteti Johns Hopkins zbuloi se ata që gatuajnë shpesh në shtëpi konsumojnë më pak karbohidrate, sheqer dhe yndyrë.

2. Shpërthimi i ushqimeve ultra të përpunuara (UPFs)

UPF-të janë produkte me lista të gjata përbërësish dhe aditivë artificialë – si ngjyrues, ëmbëlsues dhe konservues.

Ato janë të ndryshme nga ushqimet e përpunuara normale si djathi apo buka e freskët.

Bates thotë: “Ushqimet ultra të përpunuara e heqin ndjesinë e ngopjes dhe të detyrojnë të hash më shumë.”

Përafërsisht 70 për qind e dietës së një amerikani përbëhet nga këto ushqime, dhe disa studime tregojnë se ato mund të na shtojnë rreth 800 kalori në ditë.

Ajo këshillon që të shmangen këto ushqime dhe të zëvendësohen me alternativa më të shëndetshme si fruta, perime, arra dhe fara.

3. Aktiviteti i përditshëm fizik i paditur

“Njerëzit në ato vite ishin shumë më aktivë pa e kuptuar,” thotë Bates.

Shumë punë kërkonin lëvizje fizike.

Fëmijët luanin jashtë, dhe qëndrimi brenda ishte një ndëshkim, jo argëtim.

Ajo shton: “Tani njerëzit rrinë ulur gjithë ditën para kompjuterit dhe pastaj bëjnë një orë stërvitje. Kjo nuk e kompenson dot pasivitetin e ditës.”

Për ata që punojnë në zyra, Bates sugjeron tavolina për ecje ose tre deri në katër ditë stërvitje strukturore në javë, si për shembull ushtrime force.

4. Më shumë gjumë

Në vitet 1960, njerëzit flinin mesatarisht 8.5 orë në natë.

Sot, kjo është zbritur në rreth 7 orë ose më pak.

Mungesa e gjumit rrit hormonin e urisë dhe dëshirën për ushqime të ëmbla apo sasi më të mëdha.

Teknologjia, si telefonat, televizorët dhe laptopët, i mban njerëzit zgjuar më gjatë.

Bates thotë: “Na duhen sërish orare gjumi, sepse tundimet janë të shumta – si të shohësh Netflix apo të rrish në telefon.

Duhet të vendosim kufij për veten në orët e natës.” /GazetaExpress/