Problemi i Evropës? Është shumë tërheqëse

OP/ED

Gazeta Express

02/12/2023 22:14

Shkruan: Timothy Garton ASH

Evropa nuk është e besueshme si një kontinent vlerash nëse i shkel ato vetë, pikërisht në pikat ku njerëzit nga pjesa tjetër e botës e ndeshin: në kufijtë e saj, mbi të gjitha, por edhe në pritjen e azilkërkuesve dhe cilësimin nxitës të njerëzve me prejardhje migrante tashmë brenda atyre kufijve. Nuk ka dyshim se migrimi në Evropë duhet të menaxhohet

Fuqia e butë e Evropës po kërcënon të minojë unionin. Joseph Nye i Harvardit e përkufizon fuqinë e butë si aftësinë për të tërhequr. Një sondazh i fundit global konfirmon edhe një herë se Evropa e ka me bollëk këtë. Nëse pyet njerëzit në vende të ndryshme si Turqia, Arabia Saudite, Koreja e Jugut, Afrika e Jugut dhe Brazili se ku do të donin të jetonin, nëse jo në vendin e tyre, shumica prej tyre zgjedhin SHBA-të ose Evropën. Në të kundërt, shumë më pak duan të jetojnë në Kinë ose Rusi. Dhe pikërisht ky është problemi i Evropës. Aq tërheqëse është ajo, sa miliona njerëz do të donin të lëviznin këtu. Qindra mijëra do të përpiqen në të vërtetë, duke rrezikuar jetën e tyre në varkat e dobëta në të gjithë Mesdheun.

“Është Evropë ose vdekje”, tha njëri. Por frika e migrimit masiv të pakontrolluar po i shtyn disa votues evropianë drejt partive populiste ksenofobike, që jo thjesht e shfrytëzojnë, por ngjallin aktivisht panik civilizues për këtë.

Gjithnjë e më shumë, 2023-shi po duket si një 2015-të e re. Kriza e refugjatëve dhe emigrantëve që filloi atë vit nxiti votimin për AfD-në Gjermani dhe në partinë “Liria” në Austri – për të mos përmendur, Brexit. Tani AfD- ja gjermane po rritet përsëri në fuqi, madje edhe në rajone të begata gjermane si Bavaria dhe Hesse. Këtë javë, partia populiste anti-islamike e Geert Wilders shënoi një sukses shokues në zgjedhjet holandeze. Dhe kemi zgjedhje për Parlamentin Evropian qershorin e ardhshëm. Si përgjigje, partitë kryesore mbrojnë masa gjithnjë e më të ashpra për të kontrolluar imigracionin e paligjshëm. Një kryetar i qeverisë evropiane më tha kohët e fundit se mendonte se Evropa duhej të bënte “diçka të fortë” për të adresuar këtë çështje.

U tundova të përgjigjem: a nuk jemi duke e bërë tashmë? A nuk është skandaloze që rojet bregdetare greke akuzohen për shtyrje të paligjshme të anijeve me refugjatë? A nuk është skandaloze që BE-ja ka qenë bashkëpunëtore në forcat libiane që tërheqin migrantët e mundshëm në kampe të tmerrshme paraburgimi? A nuk është skandaloze që qeveria italiane e Giorgia Melonit po i pengon anijet e shpëtimit të bamirësisë private të shpëtojnë njerëzit nga mbytja në Mesdhe? A nuk është skandaloze që qeveria britanike mendon të braktisë Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut, vetëm për të dërguar disa qindra azilkërkues në Ruandë?

Njerëzit në të gjithë skajet e Evropës dhe në mbarë botën, e shohin lirinë e lëvizjes që gëzojnë evropianët brenda zonës Shengen si të blerë në kurriz të udhëtimit të tyre, të kufizuar fort në Evropë. Pyesni çdo turk ose indian për përvojat e tyre gjatë përpjekjes për të marrë një vizë Shengen ose vizë për në MB. Retorika e turpshme e populistëve të djathtë si ish-sekretarja e Brendshme e Britanisë, Suella Braverman, e cila e ka përshkruar imigracionin e paligjshëm si një “pushtim” dhe protestuesit kundër veprimit ushtarak të Izraelit në Gaza si “turma pro-palestineze”, gjithashtu rrezikon të largojë miliona njerëz, emigrantë në union. Fuqia e butë e Evropës nuk ka të bëjë vetëm me prosperitetin, sistemet e mirëqenies dhe cilësinë e jetës së saj.

Bëhet fjalë gjithashtu për lirinë, sundimin e ligjit, tolerancën dhe respektimin e të drejtave të njeriut. Në të njëjtin sondazh, të anketuarit në shumë pjesë të botës thanë se Rusia e Vladimir Putin nuk ishte pjesë e Evropës “kur bëhet fjalë për vlerat e saj aktuale politike”. Evropa është e lidhur me një sërë vlerash.

Por Evropa nuk është e besueshme si një kontinent vlerash nëse i shkel ato vetë, pikërisht në pikat ku njerëzit nga pjesa tjetër e botës e ndeshin: në kufijtë e saj, mbi të gjitha, por edhe në pritjen e azilkërkuesve dhe cilësimin nxitës të njerëzve me prejardhje migrante tashmë brenda atyre kufijve. Nuk ka dyshim se migrimi në Evropë duhet të menaxhohet. Slogani i fushatës së Brexit-it ishte kaq brilant pikërisht sepse preku zemrën e frikës së votuesve – se migrimi ishte jashtë kontrollit. Tashmë ish-presidenti gjerman Joachim Gauck po flet për humbjen e kontrollit që tingëllon e njohur.

Nëse qeveritë evropiane nuk arrijnë t’i përcjellin elektoratit të tyre ndjenjën e emigrimit nën kontroll brenda gjashtë muajve të ardhshëm, zgjedhjet e qershorit të ardhshëm mund të shohin që Parlamenti Evropian të zhvendoset në të djathtën joliberale. Megjithatë, menaxhimi i migracionit duhet të bëhet në mënyra që janë të sigurta, njerëzore dhe ligjore, ose Evropa po tradhton vlerat e veta. Dështimi në një drejtim ose në tjetrin dhe mënyra në të cilën Evropa trajton pasojat e “fuqisë së saj për të tërhequr” do të fillojë të shkatërrojë një aspekt tjetër të rëndësishëm të fuqisë së saj të butë – vlerat e saj. Këtu është dilema e fuqisë së butë të Evropës.