Paracetamoli që përdoret nga MILIONA njerëz lidhet me raste në rritje të dëmtimit të mëlçisë

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

23/06/2025 20:33

Një qetësues dhimbjesh që gjendet pothuajse në çdo kabinet mjekësor në botë mund të jetë duke dëmtuar në heshtje mëlçinë e njerëzve, ka paralajmëruar një farmaciste e njohur.

Paracetamoli – i përdorur nga miliona çdo ditë për të trajtuar gjithçka, nga dhimbjet e kokës deri te ethet – është i sigurt kur merret siç duhet.

Por edhe tejkalimi i lehtë i dozës së rekomanduar mund të shkaktojë dëmtime të përhershme në mëlçi, thotë Dipar Kamdar, farmaciste dhe pedagoge në Universitetin Kingston.

“Ndërsa në përgjithësi është i sigurt kur përdoret sipas udhëzimeve, marrja e tepërt – edhe pak – mund të jetë jashtëzakonisht e rrezikshme për mëlçinë tuaj,” shkroi ajo këtë javë për The Conversation, transmeton GazetaExpress.

“Edhe mbidozat e vogla, ose kombinimi i paracetamolit me alkoolin, mund të rrisin rrezikun e dëmtimeve serioze. Gjithmonë qëndroni brenda dozës së rekomanduar dhe flisni me mjekun nëse ju nevojitet shpesh lehtësim dhimbjeje.”

Ajo shpjegoi se rreziku vjen nga mënyra se si mëlçia përpunon paracetamolin. Gjatë shpërbërjes së tij, mëlçia prodhon një nënprodukt toksik të quajtur NAPQI.

Normalisht, ky neutralizohet nga një substancë mbrojtëse në trup e njohur si glutation.

Por në doza të larta, mëlçia mund të tejmbushet – duke çuar në dëmtime të mundshme kërcënuese për jetën.

“Megjithatë, në mbidozë, rezervat e glutationit shterojnë, duke i lejuar NAPQI-së të grumbullohet dhe të sulmojë qelizat e mëlçisë. Kjo mund të rezultojë në dështim akut të mëlçisë, që mund të jetë fatal.”

Ka një shqetësim në rritje për numrin në rritje të rasteve të sëmundjeve të mëlçisë.

Diagnostikimet janë rritur me 40 për qind, ndërsa vdekjet nga sëmundjet e mëlçisë janë katërfishuar gjatë dy dekadave të fundit.

Rreth 10,000 njerëz në vit vdesin nga kjo sëmundje, me grupmoshën 45 deri në 64 vjeç që përbën gjysmën e tyre.

British Liver Trust thotë se 90 për qind e këtyre rasteve mund të parandalohen me ndryshime në stilin e jetesës.

Ekzistojnë dy lloje të sëmundjes së mëlçisë:

Sëmundja alkoolike e mëlçisë me yndyrë (ALD)

Sëmundja e mëlçisë me yndyrë e lidhur me disfunksion metabolik (më parë e njohur si NAFLD – sëmundja jo-alkoolike e mëlçisë me yndyrë).

Akumulimi i yndyrës së tepërt në mëlçi mund ta bëjë atë të inflamohet.

Me kalimin e kohës, kjo mund të çojë në formimin e plagëve që kufizojnë funksionin e saj.

Nëse nuk trajtohet, mund të përfundojë në fazën përfundimtare të sëmundjes së mëlçisë, e njohur si cirozë.

Sëmundja e mëlçisë shpesh nuk jep simptoma në fazat e hershme, por me përparimin e saj mund të shkaktojë lodhje, verdhëz, dhimbje barku dhe ënjtje në këmbë e kyçe.

Mëlçia filtron toksina, prodhon faktorë për koagulimin e gjakut dhe rregullon qarkullimin e gjakut. Kur dështon, pasojnë komplikacione, që mund të përfundojnë me vdekje.

British Liver Trust vlerëson se 80 për qind e njerëzve që vuajnë nga sëmundja e mëlçisë me disfunksion metabolik nuk janë të diagnostikuar – me deri në një të tretën që vuajnë nga ndonjë formë e kësaj sëmundjeje.

Farmacistja Kamdar paralajmëron gjithashtu se ushqyerja e keqe dhe zakonet jo të shëndetshme në të ngrënë janë kontribuues kryesorë në zhvillimin e kësaj sëmundjeje.

Ajo këshillon shmangien e ushqimeve të pasura me yndyra të ngopura, si:

Mishi i kuq

Ushqimet e skuqura

Ushqimet e përpunuara

Ndërsa rekomandon që “dietat e pasura me perime, fruta, drithëra të plota, bishtajore dhe peshk mund të reduktojnë yndyrën në mëlçi dhe të përmirësojnë faktorët e rrezikut të lidhur, si nivelet e larta të sheqerit në gjak dhe kolesterolit.”

Faktorë të tjerë rreziku përfshijnë:

mungesën e aktivitetit fizik,

duhanpirjen

dhe konsumimin e alkoolit.

Znj. Kamdar thotë:

“Mëlçia është një organ jashtëzakonisht i fortë – por nuk është e pathyeshme. Mund ta mbroni atë duke pirë alkool me masë, duke lënë duhanin, duke marrë ilaçe me përgjegjësi, duke u ushqyer shëndetshëm, duke qëndruar aktivë dhe të hidratuar. Nëse vëreni ndonjë simptomë që mund të tregojë probleme me mëlçinë, si lodhje të vazhdueshme, të përziera ose verdhëz, mos vononi – flisni menjëherë me mjekun tuaj. Sa më herët të zbulohen problemet me mëlçinë, aq më e lartë është mundësia për trajtim të suksesshëm.” /GazetaExpress/