Një ëmbëlsues i zakonshëm i përdorur në mijëra produkte lidhet me sëmundje të mëlçisë, tregon studimi

Ushqimi/Dieta

Gazeta Express

27/11/2025 20:10

Një ëmbëlsues i përdorur gjerësisht në produkte “pa sheqer” mund të rrisë rrezikun e zhvillimit të një sëmundjeje të rrezikshme të mëlçisë, paralajmëron një studim i ri.

Hulumtimi ka zbuluar se akumulimi i sorbitolit — një ëmbëlsues i zakonshëm në produkte dietike — mund të shkaktojë grumbullim të tepërt të yndyrës në mëlçi, duke çuar në metabolic dysfunction-associated steatotic liver disease (MASLD), e njohur më parë si sëmundja e mëlçisë së yndyrshme jo-alkoolike.

Kjo sëmundje nuk lidhet me konsum të lartë të alkoolit, por me mënyrën se si trupi përpunon sheqerin dhe ëmbëlsuesit.

Studimi: Si sorbitoli ndikon në mëlçi

Studiuesit, të cilët publikuan punimin në Science Signalling, analizuan mikrobiomën e zorrëve tek peshqit zebrafish dhe mënyrën se si trupi reagonte kur ky ekosistem bakterial komprometohej.

Çfarë ndodh në trup?

Gjatë tretjes, trupi e kthen glukozën në fruktozë duke e kaluar fillimisht në sorbitol.

Normalisht, bakteret “të mira” në zorrë e shpërbëjnë këtë sorbitol.

Por kur mikrobioma dëmtohet — për shembull nga antibiotikët ose dieta jo e shëndetshme — sorbitoli grumbullohet.

Sorbitoli i tepërt udhëton drejt mëlçisë, ku shndërrohet në një derivat të fruktozës, duke shkaktuar rritje të yndyrës në mëlçi.

Studiuesit vunë re se edhe kur sorbitoli shtohej drejtpërdrejt në ushqimin e peshqve, ndodhte i njëjti efekt.

Në të kundërt, bllokimi i prodhimit të sorbitolit ose shtimi i baktereve që e shpërbëjnë atë parandalonte dëmtimin e mëlçisë.

A duhet të shqetësohemi për produktet pa sheqer?

Sorbitoli përdoret në shumë produkte të përditshme, përfshirë:

produkte “sugar-free”,

ëmbëlsirat dietike,

disa kosra,

drithërat industriale,

produkte për diabetikë.

Ekspertët paralajmërojnë se nocioni “pa sheqer = i shëndetshëm” nuk është gjithmonë i saktë.

“Këto alternativa mund të mos jenë aq të padëmshme sa mendohet,” thonë autorët e studimit, duke shtuar se zyrtarët shëndetësorë duhet të rivlerësojnë rolin e ëmbëlsuesve artificialë në dietë.

Sorbitoli, fruktoza dhe rreziku për diabetikët

Dr. Gary Patti nga Universiteti i Washington thotë se sorbitoli është “vetëm një hap larg fruktozës” — një substancë e njohur për ndikimin negativ në mëlçi dhe ripërtëritjen e qelizave kancerogjene.

Ai thekson se:

Sorbitoli prodhohet natyrshëm pas ngrënies, sidomos kur nivelet e glukozës në gjak janë të larta.

Kjo e bën rrezikun më të madh për personat me diabet.

Në mungesë të baktereve të duhura në zorrë, sorbitoli nuk shpërbëhet dhe dëmton mëlçinë.

A është problemi te sorbitoli apo tek mikrobioma?

Studimi tregon se:

Konsumi i tepërt i sheqerit dhe sorbitolit mund të “mbingarkojë” bakteret e mira.

Edhe nëse dikush ka bakteret e duhura, ato mund të mos përballojnë sasinë e lartë të sorbitolit.

Pastaj sorbitoli kalon në mëlçi dhe nxit depozitimin e yndyrës.

“Mikrobioma e shëndetshme është mbrojtja kryesore kundër dëmtimit të mëlçisë nga sorbitoli,” konkludojnë studiuesit.

MASLD: Sëmundja po rritet me ritme alarmante

Sipas British Liver Trust:

MASLD mund të prekë një në pesë britanikë.

Shifra reale mund të jetë deri në 40%.

80% e rasteve mbeten të padiagnostikuara, sepse simptomat janë të paqarta.

Shpesh zbulohet rastësisht përmes analizave të gjakut.

Prof. Philip Newsome nga King’s College London paralajmëron:

“Simptomat shpesh shfaqen shumë vonë. Rreziku është më i lartë tek personat mbipeshë ose me diabet.”

Skepticizmi ndaj ëmbëlsuesve artificialë rritet

Ky studim vjen mes rritjes së shqetësimeve për efektet e ëmbëlsuesve artificialë:

Në shtator, një studim brazilian sugjeroi se një pije dietike në ditë mund të rrisë rrezikun e plakjes së trurit deri në 62%.

Në vitin 2023, OBSH e klasifikoi aspartaminë si “ndoshta kancerogjene”, por vetëm në sasi të jashtëzakonshme.

Ekspertët theksojnë se rreziqet e ëmbëlsuesve artificialë nuk duhet të mbivlerësohen — por as të injorohen.

Studiuesit paralajmërojnë se konsumi i tepruar i sorbitolit — veçanërisht kur mikrobioma është e dobët — mund të rrisë rrezikun e sëmundjes së yndyrës në mëlçi.

“Ideja se ëmbëlsuesit dietikë thjesht dalin nga trupi pa u përpunuar, mund të mos jetë e vërtetë,” thonë autorët.

Hulumtimet vazhdojnë, por mesazhi është i qartë:

Alternativat “pa sheqer” nuk janë domosdoshmërisht më të sigurta se vetë sheqeri. /GazetaExpress/