Nga Ukraina te Kina, Meloni dhe Bideni janë më afër nga se mendohet

OP/ED

Gazeta Express

29/07/2023 12:37

Shkruan: Dr. Valbona Zeneli

Ngritja e Giorgia Melonit si kryeministre e Italisë ka qenë një ndryshim i rëndësishëm në politiken bashkëkohore italiane. Ajo është gruaja e parë që shërben në këtë rol dhe, siç u raportua gjerësisht kur ajo mori detyrën në tetor të vitit të kaluar, liderja e parë në Itali e ekstremit të djathtë që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore.

Në të vërtetë, politika e partisë së saj fillimisht shkaktoi një masë të madhe pasigurie dhe madje disa shqetësime ndërkombëtare se si qeveria e saj do t’i qasej bashkëpunimit transatlantik. Partitë e tjera të ekstremit të djathtë në Evropë, në fund të fundit, kanë pikëpamje të ashpra antagoniste ndaj NATO-s dhe Bashkimit Evropian (BE). Por kur bëhet fjalë për vlerësimin e Melonit, komuniteti transatlantik do të ishte e këshillueshme të bënte detyrat e shtëpisë dhe të përqafonte udhëheqjen e saj. Veprimet e saj kanë demonstruar qartë një përkushtim pragmatik dhe të shume te qartë të bazuar në vlera ndaj marrëdhënieve transatlantike. Është ajo që bën Meloni që ka rëndësi, jo çfarë thonë të tjerët për të.

Më 27 korrik, kryeministrja Meloni do të udhëtojë në Shtëpinë e Bardhë për t’u takuar me Presidentin Amerikan Joe Biden. Vizita e saj vjen ndërsa Italia përgatitet të marrë presidencën e Grupit të Shtatë (G7) vitin e ardhshëm, një rol shumë i rëndësishëm duke pasur parasysh ngjarjet e sotme gjeopolitike. Pra, çfarë mund të presë Presidenti Biden nga liderja italian për çështjet e rëndësishme të ditës?

ITALIA MBËSHTET LUFTËN E UKRAINËS PËR LIRI DHE DEMOKRACI

Meloni e ka mbajtur Italinë qartësisht të përkushtuar ndaj shtyllave të BE-së dhe komunitetit transatlantik. Ajo ka qenë shume e qartë në qëndrimin e saj kundër autokracive. Edhe më e dukshme, ajo ka qenë mbështetëse e zëshme për Ukrainën duke e mbajtur qartësisht Rusinë përgjegjëse për agresionin e saj brutal e të paprovokuar. Qartësia e pozicionit të saj bie ndesh me qëndrimet ndonjëherë më ambigue të partive të tjera të koalicionit qeveritar.

Nën udhëheqjen e Melonit, qeveria italiane ka vazhduar të mbështesë Ukrainën kundër Rusisë me ndihma ushtarake. Indiferente ndaj mbështetjes së ulët publike për ndihmën ushtarake për këtë përpjekje vetëm 39 për qind e publikut italian shpreh mbështetje për rritjen e ndihmës ushtarake për Ukrainën, ajo ka nënvizuar kauzën e drejtë. Gjatë një fjalimi në Senatin italian në mars të këtij viti, ajo tha: “Populli ukrainas po mbron vlerat e lirisë dhe demokracisë mbi të cilat bazohet qytetërimi ynë dhe vetë themelet e së drejtës ndërkombëtare”. Ajo shtoi se “ndihma ushtarake është e nevojshme për të ndihmuar një komb të sulmuar”. Duhet nënvizuar se Partia Fratelli d’Italia e Melonit, së bashku me partitë e koalicionit të qendrës së djathtë Lega dhe Forza Italia, kanë votuar vazhdimisht në mbështetje të Ukrainës, edhe kur ishin në opozitë gjatë qeverisë së ish-Kryeministrit Mario Draghi.

A do të vazhdojë Rruga dhe Brezi i Kinës të çojë në Romë?

Një fushë tjetër e rëndësishme e dialogut strategjik të Italisë me Shtetet e Bashkuara te Amerikes do të jetë çështja e koordinimit transatlantik për Kinën. Italia u bë anëtari i parë dhe i vetëm i G7 i Iniciativës Brez dhe Rrugë (Belt and Road Initiative) në vitin 2019, kur nënshkroi një Memorandum Mirëkuptimi me qeverinë kineze. Qeveria e mëparshme italiane e koalicionit populist premtoi tregti dhe investime të reja, një mesazh i mirëpritur në atë kohë, por përfitimet ekonomike nuk janë realizuar.

Duke e quajtur anëtarësimin e Italisë në BRI “një gabim të madh”, Meloni ka treguar se ajo mund të mos e zgjasë marrëveshjen në vitin 2024. Me 51 për qind të italianëve që kanë një ndjenjë negative për Kinën, mund të jetë më e lehtë për Meloni të bashkohet në një vendim të koordinuar transatlantik në BRI.

Kriza globale financiare e vitit 2008 krijoi mundësi masive për investitorët kinezë duke synuar kompanitë e stresuara në kërkim të teknologjive, inovacionit dhe tregjeve te reja. Në vitin 2022, Italia ishte partneri i dytë më i madh i importit në Evropë (pas Gjermanisë) për importimin e produkteve kineze, në shumën prej më shumë se 50 miliardë dollarësh. Nga ana tjetër, eksportet italiane drejt Kinës përbëjnë më pak se 3 për qind te eksporteve totale italiane, ose vetëm 18 miliardë dollarë. Është e qartë se vizioni optimist i Italisë për BRI-në nuk është realizuar.

Për më tepër, Meloni ka qenë një zë i fortë në mbrojtjen e vlerave demokratike dhe duke kritikuar goditjet autoritare të Kinës nga Xinjiang në Hong Kong. Ajo ka kritikuar keqmenaxhimin e Kinës te pandeminë COVID-19 dhe hedhur poshtë idenë se Kina mbështeti Italinë gjatë pikës më të thellë të krizës. Mes kritikave për stërvitjet ushtarake kineze në ngushticën e Tajvanit, ajo tha vitin e kaluar se “BE është një treg i rëndësishëm për Kinën, që rrezikon të mbyllet nëse Pekini vendos të sulmojë Tajvanin”.

RËNDËSIA E MARRËDHËNIEVE EKONOMIKE SHBA-ITALI

Përtej gjeopolitikës, në takimin Biden-Meloni ka të ngjarë të jenë në rend dite edhe çështjet ekonomike. Këtu ata kanë një bazë të fortë për të ndërtuar. Tregtia midis Shteteve të Bashkuara te Amerikës dhe Italisë është pothuajse dyfishuar nga 52 miliardë dollarë në 100 miliardë dollarë në dekadën e fundit. Ndryshe nga Kina, bilanci tregtar i Italisë me Shtetet e Bashkuara ka qenë gjithmonë pozitiv. Vitin e kaluar, për shembull, eksportet italiane në Shtetet e Bashkuara arritën në 73 miliardë dollarë. Shtetet e Bashkuara janë tregu i dytë më i madh i eksporteve për Italinë, duke përbërë 11 për qind të të gjitha eksporteve dhe më shumë se 20 për qind të eksporteve jashtë BE-së. Në mënyrë të ngjashme, Italia është tregu i tretë më i madh në BE dhe i teti më i madhi në botë për nga produkti i brendshëm bruto nominal; me një popullsi prej rreth 60 milionësh është tregu i gjashtëmbëdhjetë më i madh i eksportit për Shtetet e Bashkuara të Amerikës, me mundësi të konsiderueshme tregtare dhe investimesh të përqendruara në sektorë me vlerë të lartë.

Stoku i investimeve italiane në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur në më shumë se 41 miliardë dollarë, duke mbështetur pothuajse njëqind mijë vende pune amerikane. Për ta parë këtë në perspektivë, investimet e huaja direkte italiane në SHBA janë pothuajse katërfishi i investimeve italiane në Kinë. Në horizont, si pjesë e programit të rimëkëmbjes së BE-së pas COVID-19, Italia do të jetë marrëse e një fondi për Planin Kombëtar të Rimëkëmbjes dhe Rezistencës prej më shumë se 200 miliardë dollarësh, duke u fokusuar në tre akse strategjike: dixhitalizimi dhe inovacioni, tranzicioni ekologjik dhe qëndrueshmëria sociale që synon rregullimin e sfidave strukturore ekonomike dhe infrastrukture joefikase për të ftuar investime serioze nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Italia u rendit e nënta ndër destinacionet e BE-së për investimet e huaja direkte të SHBA-së në vitin 2022, me një gjendje prej rreth 26 miliardë dollarë.

Kur Biden dhe Meloni të takohen në Shtëpinë e Bardhë, ata do të ndajnë një angazhim të fortë për bashkëpunimin transatlantik për çështjet kryesore gjeopolitike. Fushat e mëdha të diskutimit ka të ngjarë të fokusohen në bashkëpunimin për të përballuar sfidat globale, nga rritja ekonomike te siguria e përbashkët, ku Italia ka një rol shumë të rëndësishëm në Afrikën e Veriut dhe Sahel që përmbush strategjinë e Biden për të krijuar aleanca të reja diplomatike në Afrikë dhe një alternativë perëndimore ndaj projektit “Një Brez, një Rrugë të Kinës”. Forcimi i bashkëpunimit ekonomik duhet të jetë gjithashtu një prioritet, duke shkuar përtej sektorëve tradicionalë në të cilët janë përqendruar më së shumti investimet amerikane, si prodhimi industrial, elektronika, telekomunikacioni dhe shërbimet. Uashingtoni dhe Roma duhet, për shembull, të ndihmojnë në lehtësimin e bashkëpunimit të ri në industritë që punojnë në inteligjencën artificiale, tranzicionin e energjisë dhe industrinë e mbrojtjes.

Meloni dhe Biden janë më të lidhur nga sa mund të mendojnë shumë vëzhgues. Presidenti Biden duhet të shfrytëzojë këtë shans për të ndërtuar mbi fillimin premtues të Melonit.

Botuar tek “Atlantic Council”. Ky artikull reflekton pikëpamjet e autorit dhe jo domosdoshmërisht pozicionin apo politikën zyrtare të Qendrës “Marshall”, Departamentit të Mbrojtjes apo të Qeverisë së SHBA. Interviste per gazeten New York Times nga Dr.Valbona Zeneli.

*Valbona Zeneli, një eksperte e lartë në Qendrën për Evropën e Këshillit Atlantik, tha se liderët perëndimorë e vlerësuan gabim zonjën Meloni pas zgjedhjes së saj. Veprimet e kryeministres Meloni kanë demonstruar qartë një përkushtim të bazuar në vlera ndaj marrëdhënieve transatlantike. “Italia është një partner i fortë për SHBA-në në shumë çështje, që nga mbështetja e saj për Ukrainën dhe roli i saj aktiv në mbajtjen e Rusisë përgjegjëse deri te bashkëpunimi i saj pragmatik në industrinë e mbrojtjes”. Dr. Valbona Zeneli është profesore e Studimeve të Sigurisë Kombëtare dhe drejtuese e Departamentit për Iniciativat Strategjike në Qendrën Evropiane “George C. Marshall” për Studimet e Sigurisë. Ajo është gjithashtu eksperte e lartë e Këshillit të Atlantikut.