Në qendër të letërsisë botërore, kush është Sally Rooney

Arte

Gazeta Express

09/07/2025 15:47

Sally Rooney është një ndër shkrimtaret më të përfolura dhe më të lexuara të letërsisë bashkëkohore anglishtfolëse.

E lindur më 20 shkurt 1991 në Castlebar, një qytet i vogël në Irlandën perëndimore, ajo është bërë emër i madh në botën letrare përmes një stili të përmbajtur, emocionalisht inteligjent dhe përfaqësues të brezit të ri. Edhe pse shumë e re në moshë, ajo është cilësuar nga kritika si “Jane Austen e milenialëve”. Rooney studioi në Trinity College në Dublin, ku fillimisht ndoqi letërsinë angleze, përpara se të vijonte me një master në politikë. Ajo ka qenë gjithashtu kampione e debatit universitar në Evropë, çka reflektohet edhe në përqendrimin e saj në dialogët e mprehtë dhe dinamikat e pushtetit në marrëdhënie. Romani i saj i parë, “Conversations with Friends” (2017), solli një vëmendje të konsiderueshme, por ishte “Normal People” (2018) ai që e bëri një yll ndërkombëtar. Historia e Connell dhe Marianne dy të rinj me sfond social të ndryshëm, që ndajnë një lidhje komplekse e të ndërlikuar gjatë adoleshencës dhe viteve të universitetit preku miliona lexues në mbarë botën. Libri fitoi çmime të shumta dhe u adaptua në një serial televiziv shumë të suksesshëm nga BBC dhe Hulu në vitin 2020.

Në vitin 2021, Rooney publikoi romanin e saj të tretë, “Beautiful World, Where Are You”, i cili eksploron ndjenjën e boshllëkut dhe pasigurisë në kohët moderne. Në këtë vepër, autorja zgjeroi më tej spektrin tematik, duke përfshirë reflektime mbi shkrimin, famën, miqësinë dhe kolapsin shoqëror e klimatik. Edhe ky libër u bë bestseller në mbarë botën. Rooney njihet për stilin e saj minimalist, përshkrimet e ndjeshme emocionale dhe portretizimin e marrëdhënieve intime me ndërlikime psikologjike. Dialogët në librat e saj janë shpesh të zhveshur nga shenjat e pikësimit si thonjëzat apo thekset emocionale, duke lënë hapësirë për interpretim. Kjo mënyrë e të shkruarit ka krijuar një ndjenjë realizmi dhe intimiteti që ka tërhequr një numër të madh lexuesish të rinj në të gjithë globin. Ajo është gjithashtu një zë i angazhuar politikisht.

Në vitin 2021, Rooney refuzoi që një nga librat e saj të përkthehej në hebraisht nga një botues izraelit që kishte lidhje me institucionet shtetërore, si shenjë proteste ndaj politikave të Izraelit ndaj Palestinës. Ky veprim u diskutua gjerësisht në mediat ndërkombëtare dhe e shndërroi atë në një figurë edhe më të ndjekur. Përveç romaneve, ajo ka shkruar edhe ese, tregime të shkurtra dhe artikuj për revista si The New Yorker, The New York Times, The London Review of Books, etj. Ka qenë edhe redaktore për pak kohë në revistën The Stinging Fly, një platformë për autorë të rinj irlandezë. Letërsia e Sally Rooney nuk është e mbushur me ngjarje të mëdha dramatike, por me tensione të brendshme, me heshtje që peshojnë sa fjalët. Ajo nuk jep përgjigje të qarta, por shtjellon ndjenja njerëzore të përziera, si turpi, izolimi, dëshira, ndërlikimi social, presioni ekonomik dhe politika e trupit e mendjes në marrëdhënie.

Shkrimtarja është përkthyer në dhjetëra gjuhë dhe është vlerësuar si një nga figurat kyçe të “letërsisë së milenialëve”. Ajo nuk ka rrjete sociale, jeton në Irlandë dhe ruan një profil të ulët publik. Megjithatë, librat e saj janë kthyer në objekte diskutimi në klube librash, në TikTok, në universitete dhe në rrethana shumë më të gjera sesa vetëm letërsia. Sally Rooney përfaqëson një brez që kërkon kuptim në një botë të trazuar, që ndjen shumë por shpreh pak, që kërkon dashuri por nuk di si ta mbajë. Me vetëm tre romane, ajo ka hyrë në historinë moderne të letërsisë si një nga zërat më të sinqertë dhe më prekës të kohës sonë. /Konica.al