Në Kalendar Albert Kamy/ Autori që fitoi çmimin ‘Nobel’ në moshën 44 vjeçare

Arte

Gazeta Express

04/01/2023 16:13

Më 4 janar 1960 u nda nga jeta në mënyrë aksidentale Albert Kamy, romancier, filozof dhe gazetar i shquar francez, – fitues i Çmimit Nobel në Letërsi. Lindi në vitin 1913.

Albert Kamy është shkrimtar dhe filozof francez, fitues i Çmimit Nobel për Letërsi në vitin 1957. Është i njohur për stilin karakteristik të shkrimit dhe me tematikat e veprave të tij. I gjithë opusi letrar i tij bazohet në idenë absurde të egzistencës së njeriut.

Albert Kamy lindi me 7 nëntor 1913. Në saje të presionit të babait, i ndjek rregullisht studimet në universitet dhe diplomon për Filozofi. Në vitet tridhjete ai kalon sprova te shumta në jetë dhe piqet nga përvoja gjithfarësheshe: shkruan tekste te vogla meditative me theks biografik, shtohet ne spital për tuberkuloz por i shpëton vdekjes por jo kurimeve te vazhdueshme.

Harton romanin e rinise “Vdekja e lumtur”, te cilën nuk pranon ta botoje për se gjalli. Viti 1937 shënon çast vendimtar ne jetën intelektuale te Kamyse. Boton librin “E mbrapshta dhe e mbara” me ese te rinise. Ne vitin 1939 boton një tjetër libër me ese “Dasma”.

Me pas punon në gazetat serioze te Algjerit dhe shkrimet e tij i boton ne një përmbledhje “Aktualet”.

Bëhet i njohur me 1942 me botimin e eseut filozofik “Miti i Sizifit”, sfide krenare e njeriut ndaj universit te dhunës e te pakuptimte që Kamyja e emërton me emrin “absurd”. Po atë vit boton romanin “I Huaji”, pasqyrë e brishtesise se njeriut dhe e vuajtjes absurde. Krijimtaria e Kamyse pasurohet dhe me dy drama. “Kaligula”, me 1944, përshkrim poetik i çmendurisë njerëzore te mishëruar ne figurën e perandorit romak Kaligula. Drama tjetër është “Të drejtët” himn i sakrificës për liri. Vepër tjetër është eseja “Mendime për gijotinën” ku dënon heqjen e dënimit me vdekje. Botime tjetër është romani “Murtaja” që mbahet si një nga romanet më të mira të shek XX, ku i bëhet një sinteze qëndresës njerëzore ndaj të gjitha formave te tiranisë.

Botimi i esesë “Njeriu i revoltuar” me 1951, drejtuar kundër mendimit diktatorial e veçanërisht kundër terrorit stalinist, i shkakton Kamyse sulmin e ashpër të intelektualeve te majte franceze, me ne krye Sartrin dhe një lloj izolimi, te cilin ai e vuajti thellë. Në këto vite dëshpërimi e vetmie ai shkroi veprën e tij më pesimiste e të zymte “Rënia”, aktualizim i parabolës biblike mbi gjendjen e njeriut si mëkatar dhe i pandreqshëm.

Dorëshkrimi i papërfunduar i Kamyse është romani “Njeriu i parë” që e botuan më pas të paplote me 1994.

Më 1957 suksesi letrar i Kamyse vlerësohet me çmimin Nobel. Kamy e gjen vdekjen nga një aksident automobilistik me 4 janar 1960.

Disa nga faktet interesante mbi jetën e autorit:

Albert Camus u rrit në Algjeri

Albert Camus lindi në vitin 1913 në një qytet të quajtur Mondovi në Algjeri (sot qyteti quhet Dréan). Camus nuk e njohu kurrë babanë e tij, pasi ai u vra në Betejën e Verdun gjatë Luftës së Parë Botërore në 1914. Nëna e tij ishte e shurdhër dhe analfabete, dhe familja ishte mjaft e varfër. Edhe pse Camus kishte lindur në Algjeri, ai ishte një shtetas francez.

Camus ishte një fëmijë i studjuar, dhe ai tregoi një interes për shkrimin dhe filozofinë që në moshë të re. Ai shkoi në Universitetin e Algjerit, ku mori diplomën Bachelor në filozofi.

Jeta e hershme e Camus në Algjeri do të vazhdonte të ndikonte tek ai në shumë mënyra. Ai njihej si një antikolonialist dhe nuk e miratonte mënyrën se si francezët trajtonin algjerianët vendas. Ai gjatë gjithë jetës së tij u identifikua me shumë parti të ndryshme politike dhe ishte shumë aktiv në politikën e vendit. Kur gazeta e majtë për të cilën punonte, Alger Républicain , u ndalua në Algjeri në vitin 1940, ai u transferua në Paris.

Albert Camus ishte pjesë e Rezistencës Franceze gjatë Luftës së Dytë Botërore

Shumë shpejt pasi Camus bëri lëvizjen në Paris, Lufta e Dytë Botërore kishte shpërthyer zyrtarisht në Francë. Ai donte t’i bashkohej ushtrisë franceze, por e kthyen mbrapsht sepse kishte vuajtur nga tuberkulozi kur ishte 17 vjeç.

Kur gjermanët pushtuan Parisin, Camus vendosi të largohej nga kryeqyteti. Ai u transferua në Lion, ku u martua me Francine Faure, një pianiste dhe matematikane. Dyshja ishin takuar në Algjer në vitin 1937 dhe u martuan në Lion në vitin 1940. Camus dhe Francine u kthyen në Algjeri për një kohë të shkurtër, por më pas iu desh të zhvendoseshin në Alpet Franceze për shkak të tuberkulozit të Camus.

Camus u kthye në Paris më 1943. Në këtë kohë, Camus kishte botuar tashmë ciklin e tij të parë të punës dhe kishte filluar të punonte në ciklin e dytë. Falë famës së fituar që në ciklin e tij të parë, ai u lidh me filozofët francezë Jean-Paul Sartre, Simone de Beauvior dhe André Breton. Do t’ju plotësoj më shumë për këto marrëdhënie më vonë!

Kur Camus u kthye në Paris për herë të dytë, duke qenë se ai nuk mundi të ndihmonte përpjekjet e luftës si ushtar, autori vendosi t’i bashkohej lëvizjes së Rezistencës Franceze. Ai firmosi për të punuar si gazetar dhe redaktor për gazetën e fshehtë të Rezistencës, Combat . Ai vazhdoi të shkruante për gazetën edhe pasi Parisi ishte çliruar!

Romani më i famshëm i Albert Camus pothuajse nuk u botua

The Outsider është padyshim romani më i famshëm i Camus. Duke u mbështetur qartë nga përvojat e tij si një francez që jeton në Algjeri, siç dihet tashmë se romani tregon historinë e Meursault, një francez që jeton në Algjeri.

Camus fillimisht ia dërgoi historinë e tij shkrimtarit André Malraux në vitin 1941. Ndërsa Malroux ishte shumë i impresionuar nga puna e shkrimtarit të panjohur të atëhershëm, ai hasi në një problem sapo vendosi që donte ta botonte librin. Lufta e Dytë Botërore kishte goditur rëndë Francën dhe kishte mungesa kudo, që do të thotë se nuk kishte mjaftueshëm letër për të shtypur The Outsider (I huaji).

Madje Malraux shkoi aq larg sa i kërkoi Camus-së të dërgonte letër nga Algjeria për të botuar librin. Në fund, Malraux arriti të mbledhë mjaft fletë letre për të printuar 4000 kopje të librit.

Deri më sot, më shumë se 10 milionë kopje të The Outsider janë shitur. I vetmi libër tjetër francez në histori që ka shitur më shumë kopje është Princi i Vogël !

Albert Camus është personi i dytë më i ri që ka fituar ndonjëherë Çmimin Nobel në Letërsi

Në vitin 1957, Camus u nderua me Çmimin Nobel në Letërsi për “prodhimin e tij të rëndësishëm letrar, i cili me një seriozitet të qartë ndriçon problemet e ndërgjegjes njerëzore në kohët tona”.

Camus ishte 44 vjeç kur fitoi, duke e bërë atë njeriun e dytë më të ri që merr çmimin Nobel në Letërsi. Ai vjen i dyti pas Rudyard Kipling, i cili ishte 42 vjeç kur iu dha i njëjti nder.

Camus u trondit kur mësoi se kishte fituar. Falë parave që vijnë me çmimin, ai mundi të vazhdonte të shkruante. Veçanërisht, ai përshtati një roman të Fjodor Dostojevskit Demonët në një shfaqje, e cila u prit me sukses të madh në Paris!

Albert Camus kishte një marrëdhënie të tensionuar me Jean-Paul Sartre

Camus u takua për herë të parë me shokun e tij filozofin Sartre në Paris gjatë Luftës së Dytë Botërore. Por, përpara se filozofët të takoheshin personalisht, Camus lexoi dhe rishikoi romanin e Sartrit Nausea . Në atë kohë, Camus punonte si shkrimtar për revista dhe gazeta të ndryshme dhe e vlerësoi romanin. Por, ai gjithashtu përdori rishikimin si një mundësi për të mos u pajtuar me shumë nga ato që Sartri kishte për të thënë.

Ai citohet të ketë thënë se Sartri kishte shkruar një libër në të cilin “dhuratat e jashtëzakonshme imagjinare dhe loja e mendjes më të ashpër dhe më të kthjellët janë të harxhuara dhe të shpërdoruara”. Oh! Flisni për një kompliment mbrapsht.

Nëse mendoni se Sartri e mori recensionin ulur, e keni gabim. Pasi Camus kishte botuar Mitin e Sizifit , Sartri iu përgjigj fjalës origjinale të autorit më të ri duke shkruar: “M. Camus ka ndjesinë e citimit të veprave të Jaspers, Heidegger, Kierkegaard, por pa i kuptuar plotësisht ato.

Albert Camus vdiq në një aksident tragjik automobilistik

Në vitin 1960, kur Camus ishte vetëm 46 vjeç, ai vdiq në një aksident automobilistik në Villeblevin, Francë. Ai ishte duke u nisur nga Parisi për pushime me botuesin e tij, Michel Gallimard. Ju mund ta njihni emrin Gallimard pasi është ende një shtëpi botuese e madhe franceze sot.

Në një vendim të shpejtë, Camus vendosi të udhëtonte me Gallimard në vend që të merrte trenin me gruan dhe fëmijët e tij. Në mënyrë të frikshme, një biletë treni e papërdorur u gjet në xhepin e Camus në kohën e vdekjes së tij.

Dorëshkrimi i shkruar me dorë i Njeriut të Parë u gjet në rrënojat e aksidentit. Ky është një nga dy romanet e Camus që do të botohet pas vdekjes.

/Express