Marrëveshja tregtare, pse Europa hoqi dorë nga përplasja me Trump

Lajme

Gazeta Express

28/07/2025 15:14

Marrëveshja kornizë ka të ngjarë të mos bëjë shumë për rritjen ekonomike në të dyja palët. Por ajo shmang çarjet e reja në çështje të tjera të politikës së jashtme, veçanërisht luftën në Ukrainë.

Mbijeto dhe ec përpara.

Kjo frazë, e preferuar nga ekipet sportive në turne të mëdha, përmbledh qasjen e Europës ndaj negociatave tregtare që sapo përfundoi me administratën Trump.

Për Europën, të mbijetojë në vitin e parë të mandatit të dytë të Presidentit Trump do të thotë të arrijë një marrëveshje tregtare që pothuajse me siguri nuk do ta ndihmojë ekonominë kontinentale, por nuk është aq e keqe sa mund të kishte qenë.

Të ecësh përpara do të thotë të mbash zotin Trump të angazhuar në çështjet e politikës së jashtme që këtë verë kanë preokupuar më shumë shumë liderë europianë sesa vështirësitë ekonomike të vendeve të tyre. Këto çështje përfshijnë fatin e marrëveshjes bërthamore iraniane, konfliktin dhe krizën humanitare në Gaza dhe, më e rëndësishmja, luftën e vazhdueshme të Ukrainës kundër pushtimit rus.

Marrëveshja tregtare përqendrohet në një tarifë prej 15 për qind mbi shumicën e mallrave të vendosur nga Shtetet e Bashkuara mbi importet nga Bashkimi Evropian. Ajo pasqyron një lloj shmangieje rreziku nga liderë si Ursula von der Leyen, presidentja e Komisionit Europian; Friedrich Merz, kancelari i Gjermanisë; dhe Emmanuel Macron, presidenti i Francës.

Këta liderë nuk ishin të gatshëm të rrezikonin përshkallëzimin e një lufte tregtare që mund të kishte dëmtuar kompanitë europiane më shumë sesa ç’kanë bërë tashmë tarifat e zotit Trump. Dhe nuk ishin të gatshëm të rrezikonin thellimin e një përçarjeje diplomatike me Shtetet e Bashkuara, vendin që europianët e kanë paraqitur vazhdimisht si ndërmjetësin vendimtar të paqes.

“It will bring stability,” tha znj. von der Leyen në një konferencë shtypi me zotin Trump në Skoci të dielën. “Do të sjellë stabilitet. Do të sjellë parashikueshmëri. Kjo është shumë e rëndësishme për bizneset tona në të dy anët e Atlantikut.” 

Europa mund të kishte luftuar më gjatë me zotin Trump, duke shpresuar për kushte më të mira. Vendet anëtare të BE-së kishin rënë tashmë dakord për një grup tarifash hakmarrëse mbi rreth 100 miliardë dollarë eksporte amerikane në Europë, të cilat mund të vendosnin t’i zbatonin nëse zoti Trump do të kishte ndjekur kërcënimin e tij për të taksuar eksportet evropiane me 30 për qind duke filluar nga 1 gushti. Zoti Trump më parë e kishte shtyrë afatin disa herë.

Në ditët e fundit, deklaratat nga zyrtarë gjermanë, francezë dhe të tjerë sugjeronin se anëtarët e bllokut po afroheshin gjithnjë e më shumë në qëndrimet për të vendosur apo jo kundërmasa, dhe kur ta bënin këtë.

Ata kishin arsye për këtë. Bashkimi Evropian ka nevojë për më shumë rritje ekonomike. Ekonomistët jashtë administratës Trump zakonisht kanë paralajmëruar se tarifat dëmtojnë rritjen në vend që ta nxisin atë. (Në modelet e tyre, tarifat ndaj importeve dëmtojnë edhe rritjen e SHBA-ve.) Udhëheqësit europianë përgjithësisht pajtohen me këta ekonomistë.

“Këto tarifa, pavarësisht nivelit të tyre afatgjatë, na dëmtojnë të gjithëve,” tha z. Merz për gazetarët këtë muaj, përpara se të arrihej marrëveshja. “Jo vetëm neve europianëve, por, në bindjen time të plotë, dëmtojnë edhe ekonominë amerikane në periudhë afatgjatë.” 

Por një moment më pas, z. Merz u duk i dorëzuar përballë një rritjeje të madhe tarifore, pa marrë parasysh marrëveshjen.

“Presidenti Trump thekson vazhdimisht se ai i do tarifat,” tha ai. “Kjo do të thotë që ne do të duhet të pranojmë që qeveria amerikane do të veprojë kështu, të paktën për aq kohë sa deficiti tregtar vazhdon të ekzistojë nga këndvështrimi i tyre.” 

Në një njoftim për shtyp të dielën, z. Merz përshëndeti marrëveshjen, por shtoi, pothuajse me nostalgji: “Me siguri do të kisha mirëpritur një lehtësim të mëtejshëm të tregtisë transatlantike.” 

Kancelari dhe homologët e tij në të gjithë Europën nuk kanë shprehur asnjë dorëzim të tillë kur bëhet fjalë për zotin Trump dhe Ukrainën. Në telefonata dhe mesazhe me tekst, në vizita në Shtëpinë e Bardhë dhe në takime samiti në Kanada dhe Holandë, ata e kanë shtyrë atë të heqë dorë nga miqësia me Presidentin Vladimir Putin të Rusisë dhe të mbështesë Kievin në përpjekjen e tij ushtarake.

Europianët e kanë lëvduar zotin Trump. E kanë nxitur. Dhe nuk kanë hequr dorë nga shpresa e tyre madhore që mbështetja amerikane për Ukrainën mund ta detyrojë zotin Putin të hyjë në bisedime paqeje dhe të sjellë fundin e konfliktit.

Marrëveshja e së dielës ul gjasat që tensionet tregtare ta komplikojnë këtë ose thirrje të tjera për politikën e jashtme ndaj zotit Trump. Por nuk i eliminon ato. Kanadaja dhe Meksika janë shembull i kësaj. Ato rinegociuan marrëveshjen e tyre tregtare me Shtetet e Bashkuara gjatë mandatit të parë të zotit Trump, për të gjetur veten përsëri në negociata tani.

“Do të paralajmëronim fuqishëm që të mos merren marrëveshjet e shpallura si fjala e fundit,” paralajmëruan këtë javë studiues nga Pantheon Macroeconomics, një firmë kërkimore e fokusuar në ekonominë globale, duke përmendur sfida ligjore dhe pasiguri të tjera.

Shumë zyrtarë europianë në mënyrë private thonë se e njëjta gjë vlen për zotimet e zotit Trump për mbështetje për Ukrainën ose përkushtimin e tij ndaj mbrojtjes së aleatëve të NATO-s nëse ata do të sulmoheshin. Ata e dinë që qëndrimet e tij mund të ndryshojnë. Humori i tij mund të ndryshojë. Kushtet e marrëveshjeve të tij janë gjithmonë të negociueshme.

Kjo është gjëja me mbijetesën dhe përparimin me zotin Trump. Çdo ditë sjell një lojë tjetër. /New York Times, përshtati në shqip Lapsi.al