Liria e shtypit dhe pluralizmi përballen me një ‘betejë ekzistenciale’ në të gjithë BE-në, zbulon raporti

Lajme

Gazeta Express

29/04/2025 14:50

Disa qeveri po sulmojnë ose po dobësojnë pavarësinë e medias, thotë Unioni i Lirive Civile për Evropën.

Pluralizmi i medias në shumë shtete anëtare të BE-së po mbytet gjithnjë e më shumë nga një përqendrim i lartë i pronësisë, madje edhe në vendet me tregje mediatike tradicionalisht të lira, sipas një raporti që arrin në përfundimin se liria e shtypit po shkatërrohet në të gjithë bllokun. Raporti, i prodhuar nga Unioni i Lirive Civile për Evropën (Liritë) bazuar në punën e 43 grupeve të të drejtave të njeriut nga 21 vende, tha se disa qeveri të BE-së po sulmonin lirinë e shtypit ose po dobësonin pavarësinë dhe rregullimin e medias.

Së bashku me rregullat e dobëta të transparencës së pronësisë, ndikimin në rritje të qeverisë mbi median publike dhe kërcënimet ndaj gazetarëve, liria dhe pluralizmi i medias ishin “nën sulm në të gjithë BE-në dhe në disa raste në një betejë ekzistenciale”, tha ajo, raporton The Guardian, përcjell Gazeta Express.

Kjo nuk është një surprizë», tha Jonathan Day, kryeredaktori i raportit. «Përpjekjet e qeverive për të dobësuar sundimin e ligjit dhe institucionet demokratike pothuajse gjithmonë fillojnë duke kërkuar të kontrollojnë peizazhin mediatik të vendit të tyre.

Day tha se përpjekja e BE-së për të mbrojtur lirinë e medias, Akti Evropian për Lirinë e Medias (EMFA), “po përballej tashmë me rezistencë edhe para se të hynte plotësisht në fuqi. Sa me sukses do të zbatohet ai mund të jetë vendimtare për lirinë e medias në disa shtete anëtare”.

Raporti veçoi një përqendrim të tepruar të pronësisë së medias si një shqetësim të veçantë në Kroaci, Francë, Hungari, Holandë, Slloveni, Spanjë dhe Suedi, me pronësinë shpesh të përqendruar në duart e disa individëve ultra të pasur.

Kjo u përkeqësua nga transparenca e pamjaftueshme e pronësisë së medias, tha ajo, me shumë shtete anëtare që nuk arritën të krijonin baza të dhënash të aksesueshme publikisht të kërkuara nga Emfa, pothuajse të gjitha të cilat pritet të hyjnë plotësisht në fuqi në gusht

Legjislacioni detyrues synon të garantojë mbrojtjen e gazetarëve dhe burimeve, pavarësinë e organeve rregullatore dhe transparencë të plotë të pronësisë – por shumë shtete anëtare “duken të papërgatitura, nëse jo të pavullnetshme, ta zbatojnë plotësisht” atë, tha raporti.

Franca u përball me “sfida të rëndësishme të pluralizmit mediatik”, tha raporti, duke theksuar blerjen e grupit Hachette nga Vincent Bolloré dhe instalimin, në disa nga shtëpitë botuese të tij, të drejtuesve që mbështesnin pikëpamjet e miliarderit konservator.

Në Itali, raporti vuri në dukje blerjen e planifikuar të AGI, një agjenci kryesore lajmesh, nga Grupi Angelucci, i kryesuar nga Antonio Angelucci, një deputet nga partia e ekstremit të djathtë Lega, i cili tashmë zotëron gazeta italiane, duke përfshirë Il Giornale, Libero dhe Il Tempo.

Bonnier zotëron 43% të të gjitha gazetave shumëditore me abonim në Suedi; ndërsa Schibsted zotëron 13 të tjera, përfshirë Aftonbladet dhe Svenska Dagbladet. Në Holandë, RTL Nederland dhe Talpa Network zotërojnë më shumë se 75% të tregut televiziv.

Ndërkohë, tregu holandez i mediave online dominohet nga faqet e internetit në pronësi të DPG Media, Mediahuis dhe RTL Nederland – me të parën që njoftoi planet në fund të vitit 2023 për të blerë të dytën, një veprim që po hetohet nga autoriteti i konsumatorit dhe tregjeve.

Shqetësimet në lidhje me pluralizmin po rriten edhe në Gjermani, ku shumë gazeta lokale, të goditura nga dixhitalizimi dhe rënia e lexueshmërisë, po mbyllin zyrat. Pothuajse gjysma e të gjithë botuesve të gazetave gjermane kanë reduktuar stafin e tyre editorial dhe 62% presin shkurtime të mëtejshme.

Përqendrimi i pronësisë së medias – dhe ndërhyrja e medias shtetërore – janë në kulmin e tyre në  Hungari ku Fondacioni i Shtypit dhe Medias së Evropës Qendrore (Kesma), i drejtuar nga besnikë të kryeministrit Viktor Orbán, zotëron disa qindra kompani mediatike.

Oligarkët pranë Orbán filluan të blinin media të mëdha në vitin 2010, pastaj ia “dhuruan” ato Kesma-s, e cila që nga viti 2018 ka funksionuar si “një konglomerat mediatik i centralizuar dhe pro-qeveritar” duke u mbështetur në reklamat shtetërore për financim, tha raporti.

Përtej Hungarisë, qeveritë ushtrojnë ndikim edhe mbi mediat kombëtare përmes ndarjes së errët të fondeve shtetërore të reklamave, ose favorizimit të mediave miqësore me qeverinë, në Bullgari, Kroaci, Greqi, Maltë, Slloveni dhe Spanjë, zbuloi raporti.

Raporti tha se media publike ishte një “zëdhënës i qeverisë plotësisht i kapur” në Hungari dhe po shkon drejt kësaj në Sllovaki, ku ligjet e reja kanë hequr mbrojtjet për pavarësinë editoriale. Media publike është gjithashtu e cenueshme në Kroaci, Greqi, Bullgari dhe Itali, tha ai.

Raporti zbuloi gjithashtu se gazetarët mbeten të prekshëm ndaj gjuhës së urrejtjes dhe sulmeve fizike, duke vuajtur dhunën policore në vitin 2024 në Francë, Gjermani, Greqi, Hungari dhe Spanjë. Në disa vende, gazetaret femra u shënjestruan në mënyrë disproporcionale. Thuhej se paditë abuzive Slapp (liti strategjik kundër pjesëmarrjes publike) ishin një “kërcënim potencialisht ekzistencial” në të paktën një duzinë vendesh të BE-së, me kryeministrin e Sllovakisë, Robert Fico, i cili kishte nisur një rast Slapp kundër një gazetari. Zyrtarët publikë gjithashtu kishin penguar punën e gazetarëve duke rezistuar ose duke refuzuar plotësisht kërkesat për lirinë e informacionit në disa vende, përfshirë Bullgarinë, Gjermaninë, Greqinë, Maltën, Holandën dhe Spanjën, tha raporti. /GazetaExpress