Doktori që nuk u tërhoq kurrë nga trupi i sëmurë i Kosovës

OP/ED

Gazeta Express

10/06/2025 10:06

Bujar Bukoshi, burrë i rrallë i një shteti pa kufij. Mjek që s’i shëronte vetëm plagët, por i jepte durim historisë. Ky është rrëfimi im për njeriun që nuk bëri kompromis as me kohën, as me frikën

Shkruan: Baton Haxhiu

E kam njohur Bujar Bukoshin shumë përpara se të bëhej figurë kombëtare. Vëllai i tij kishte kaluar në Shqipëri në vitet e para të tensionit, si shumë të tjerë që shihnin te Shqipëria një strehë shprese dhe një dritare të hapur drejt lirisë. Babai im dhe Bujari ishin miq të vjetër.

I bashkonte dashuria për artin, për pikturën, për teatrin. Bashkë me gruan e tij Zanën, mjeke si ai, jetonin rritjen kulturore të Prishtinës si një nevojë intime dhe si një rezistencë të heshtur ndaj zbrazëtisë politike që po afrohej.

E donin Shqipërinë me një pasion të qetë, por të thellë. Nuk ishte thjesht dashuri për një shtet. Ishte mall për një ideal.

Unë e kam takuar shpesh gjatë kohës që ishte sekretar i LDK-së. E kam parë të heshtur dhe të angazhuar, të qetë dhe të vendosur. Dhe pastaj, në vitin 1991, kur u detyrua të largohej në ekzil me qeverinë e tij, nuk u dorëzua. I mbajti bashkë deputetët e Kaçanikut – ata që kishin shpallur Pavarësinë – edhe kur rruga u kthye në izolim. Edhe kur shpresa u përplas me lodhjen. Deri në momentin kur vendosi të mos presë më. Të mos lutet më. Të mos kërkojë më mirëkuptim. Dhe nisi të organizohej ushtarakisht. Me të njëjtën mendje të prerë me të cilën bënte operacionet si kirurg.

E kam takuar për herë të parë për një intervistë të gjatë në vitin 1996, për Koha Javore. Në atë kohë, pak njerëz guxonin të flisnin qartë. Bujar Bukoshi e bëri. Flokët e tij tashmë të bardhë nuk ishin shenjë moshe, por shenjë guximi: një kirurg i trajnuar në Gjermani, që vepronte me të njëjtën prerje të ftohtë, të saktë dhe të vendosur edhe si kryeministër i Kosovës në ekzil.

Në atë intervistë ai foli për gjithçka. Edhe për mikun e tij, Ibrahim Rugovën. E kritikoi për ndërprerjen e financimeve, për mungesën e gatishmërisë për të përballuar atë që po vinte. Jo për ta dëmtuar, por për ta zgjuar. Ai kishte nisur të përgatiste njerëzit për luftë. Pa retorikë, pa britma. Thjesht, siç flasin burrat që e dinë se çfarë ndodh kur i mungon qartësia një kombi që përpiqet të mbijetojë.

E kam takuar sërish në vitin 1997, në Ulm. Jetonte me mikun e tij, mjekun Abdyl Krasniqi dhe doktoreshën Selvete Krasniqi, si edhe bashkë me gruan e tij Zanën dhe fëmijët e tyre. Më rrëfeu se sa e ngushtë ishte hapësira në një shtëpi të vogël për të fjetur natën, ku shtronin dyshekët në tokë, për të jetuar jetën modeste të një kryeministri dhe një ministri të Jashtëm në ekzil.

Zana dhe Selvetja, dy gra që mbajtën peshën e dy burrave që rrezikonin gjithë familjen për lirinë e Kosovës.

Ai priste marrëveshjen me UÇK-në për të futur Ushtrinë brenda vendit. Unë vija nga një takim me ndërmjetës serbë, të cilët përmes gjuhës së tyre të kërcënuese dhe pa dilemë fare  kishin thënë se paqe nuk do të kishte. I thash atij dhe Nick Hillit se çka po vinte.

Kur i thashë se “po shkojmë në luftë, doktor”, ai më pa drejt e në sy dhe nuk foli menjëherë. Në atë heshtje kishte gjithçka: një ndjenjë faji që s’ishte e tij, një dhimbje që nuk kërkonte justifikime dhe një vendim i marrë në vetvete. E dinte se gjithçka ishte vonë. Por nuk kishte ndërmend të largohej nga ajo që kishte nisur.

Ai e kishte kuptuar se liria nuk mund të vijë në duar të njerëzve që tregojnë plagët për mëshirë. Për këtë arsye vendosi të distancohej nga një grusht gazetarësh që e shndërruan Kosovën në një rrëfim të dhimbjes së dorëzuar, jo të dinjitetit që reziston. Ai kishte zgjedhur Migjen Kelmendin për t’i dhënë zë një Kosove që kërkonte çlirim, jo mëshirë. Dhe kjo nuk ishte thjesht një zgjedhje politike. Ishte një operacion moral.

Në prill të vitit 1999, kur shkuam me një grup miqsh për të takuar Joschka Fischer në Bon dhe më pas Robin Cook në Londër, Bujari na priti me qetësi. Ishte i njëjti njeri. I ngarkuar me përgjegjësi, por pa asnjë mllef. Na u bashkua pa zhurmë, me përkushtim të plotë. Ai e dinte se për të thënë të vërtetën për Kosovën nuk mjaftonte vetëm fjala. Duhej edhe graviteti i karakterit. Dhe ai e kishte.

Kur punova dokumentarin një çerek shekulli, ishte e natyrshme që ta përfshija rrëfimin e tij.

Në atë intervistë për dokumentarin, Bujari rrëfeu një moment vendimtar. Më tregoi se si, tri ditë para emërimit, ishte thirrur nga Rugova në një zyrë të vogël e të ftohtë.

“Zotëri Rugova më tha se ua kishim ofruar disa të tjerëve postin e kryeministrit, por nuk po pranonin. Më pyeti çka mendoj unë. E vetmja gjë që thashë ishte: a duhet të bëhet? Dhe ai mu përgjigj, pak me dhimbje: ‘Po, por… sikur po më dhimbsesh ti.’ Ishte shumë njerëzor”.

Ai nuk e dinte çfarë bënte një kryeministër. Por dinte çfarë duhej të bëhej për një popull që po i pritej fryma.

“Më vonë kuptova se ç’do të thoshte qeveri në ekzil. E dija vetëm që duhej të dilja jashtë Kosovës. Dhe dy orë pasi u nisa në mënyrë ilegale për Shkup, policia erdhi në banesën time për të më arrestuar. Kisha shpëtuar për dy orë”.

Bujari e përshkruante atë kohë pa ndonjë ndjenjë protagonizmi. Madje me një ndjenjë gërditjeje ndaj “romantizmit” me të cilin disa nisën të trajtonin përpjekjet e qeverisë së tij.

“Më neveriste ideja që populli duhet të ushqehet me diçka. Ne nuk ishim aty për t’i qetësuar njerëzit me iluzione. Kishim për detyrë të vepronim”.

Ai nuk e ndante asnjëherë rrëfimin e vet nga përgjegjësia. Pranonte se kishin angazhuar agjenci PR për të depërtuar në CNN. E pranonte me sinqeritet. Por një fjali e tij i përmbledh të gjitha:

“Po të kisha fuqinë, unë do ta filloja luftën menjëherë. Në atë kohë nuk kisha. Por e dija që po vinte”.

Nuk ishte rrëfim që bënte zhurmë. Por ishte i fortë. Ai tha një fjali që më ka mbetur:

“Në kohën kur isha kryeministër, nuk kisha zyrë, as flamur zyrtar, por kisha një popull që besonte se nesër do të vinte. Dhe kjo më mjaftonte”.

Aty ku të tjerët kërkonin njohje formale, ai ndërtonte përmbajtje reale. Nuk kishte nevojë për mbulesa politike. Kishte një logjikë klinike për të kuptuar sëmundjen e shoqërisë sonë dhe një etikë kirurgjikale për të mos e lënë të përhapet më tej.

Sot, kur ai nuk është më mes nesh, por nuk më vjen si një lajm i rëndë. Më vjen si kthesë në një rrëfim që tashmë është shkruar me nder. Ai nuk ishte thjesht një figurë e rezistencës institucionale. Ishte një parim në vetvete. Nuk kërkoi kurrë duartrokitje. Nuk lypi kurrë pozitë. Por në kohët më të errëta, ishte aty. Jo për t’u bërë dritë, por për të mos lejuar errësirën të bëhej zakon.

Bujar Bukoshi nuk e kërkoi asnjëherë vdekjen me heroizëm. Por as nuk pranoi jetën pa qëllim. Ai mbetet një nga figurat e rralla që nuk e lidhën kurrë pushtetin me privilegjin, por me përgjegjësinë. Dhe kur sot e përkujtoj, nuk po flas për një njeri që e njoha. Po flas për një njeri që e nderova. Dhe që do të mbetet përherë si shembull i asaj që ne kishim nevojë të ishim: të qartë, të heshtur kur duhet, të vendosur kur nuk mund të flitet më.

Post Scriptum

Ky shkrim është jo për ta përmbyllur jetën e tij, por për të mos e lënë vetëm në ikje.

Në prag të një heshtjeje të madhe mbetet një rrëfim personal për Bujar Bukoshin, mikun, mjekun dhe njeriun që nuk e ndau asnjëherë përgjegjësinë nga përkushtimi.

Për një njeri që nuk e kërkoi kurrë lavdinë.

Ky nuk është pra një epitaf. Është një kujtim i një jete që bëri gjithçka për të mos u harruar përpara se të kthehet në histori.

Ky rrëfim është për Bujar Bukoshin, ashtu siç e njoha: para se ta nderojnë, para se ta harrojnë.

Në kufirin mes dhimbjes dhe nderit.

Shkrim për një mik që nuk i kërkoi kurrë asnjërës nga këto të dyja.

Në nderim të një burri që nuk e braktisi asnjëherë detyrën.