BBC: Trump i beson Blair-it, të tjerët jo – a mund ta qeverisë ai Gazën?

Lajme

Gazeta Express

30/09/2025 22:19

BBC – Si kryeministër i Mbretërisë së Bashkuar për më shumë se 10 vjet, Sir Tony Blair ishte një mjeshtër i kompromisit politik.

Ai shihej si një negociator i shkathët i qendrës, duke trekëndëshuar rrugën e tij për të dalë nga unaza e politikës tradicionale të majtë-djathtë, transmeton GazetaExpress.

Por nëse do të kishte paqe në Gaza dhe ai do të thirrej për të ndihmuar në qeverisjen e asaj që kishte mbetur, a do të kishte edhe Teflon Tony – siç njihej dikur – dredhitë politike për t’i mbajtur të gjitha palët të lumtura dhe armët të heshtura?

Roli i tij i supozuar ende nuk është i qartë. Plani i paqes me 20 pika i Donald Trump parashikon një organ ndërkombëtar kalimtar që do të mbikëqyrte qeverisjen e Gazës së pasluftës.

Presidenti amerikan do të kryesonte këtë të ashtuquajtur “Bordi i Paqes” dhe Sir Tony, 72 vjeç, do të ishte anëtar. Ai është një “njeri i mirë, njeri shumë i mirë”, u tha Trump gazetarëve.

Prania e Sir Tony në këtë organ hipotetik nuk do të ishte surprizë.

Ish-kryeministri ka qenë i përfshirë ngushtë në hartimin e propozimeve të paqes në Gaza për muaj të tërë. Ai ka punuar me Jared Kushner, dhëndrin e Trump, dhe Ron Dermer, një këshilltar kyç i kryeministrit të Izraelit, Benjamin Netanyahu.

Në gusht, Sir Tony mori pjesë në një takim të nivelit të lartë me Trump në Shtëpinë e Bardhë për të diskutuar një strategji pas luftës për Rripin e Gazës.

Një muaj më parë ai zhvilloi gjithashtu bisedime me Steve Witkoff, të dërguarin kryesor të presidentit, në Shtëpinë e Bardhë.

Në një deklaratë, Sir Tony jo çuditërisht e vlerësoi planin e Trump, duke e përshkruar atë si “të guximshëm dhe inteligjent” dhe “shansin më të mirë për t’i dhënë fund dy viteve lufte, mjerimi dhe vuajtjeje”.

Ai tha se propozimet krijuan mundësinë jo vetëm “që izraelitët dhe palestinezët të gjejnë një rrugë drejt paqes”, por edhe “një aleancë më të gjerë rajonale dhe globale për të kundërshtuar forcat e ekstremizmit dhe për të promovuar paqen dhe prosperitetin midis kombeve”.

Dhe kjo është pika kyçe: kjo është ajo që Sir Tony ka shtyrë për dekada në role të ndryshme.

Si kryeministër që nga viti 1997, ai mbështeti përpjekjet e administratës Clinton për të gjetur paqe në rajon.

Pikërisht ditën që ai u largua nga detyra në qershor 2007, ai u emërua i dërguar special për të ashtuquajturin Kuartet – që përfaqëson SHBA-në, Rusinë, BE-në dhe OKB-në – i projektuar për të koordinuar përpjekjet për paqe, një rol që e mbajti deri në vitin 2015.

Që atëherë, biznesi i tij dhe interesat e tjera – përfshirë Institutin e tij Tony Blair për Ndryshim Global – e kanë mbajtur atë të lidhur fort me rajonin.

Diplomatët thonë se kjo është ajo që e bën Sir Tony unik; ai gëzon besimin e administratës Trump, ai ka një rrjet të pashembullt në Lindjen e Mesme dhe ka përvojë të gjatë në marrëdhëniet me udhëheqjet izraelite dhe palestineze.

Nick Hopton, drejtor i përgjithshëm i Shoqatës së Lindjes së Mesme, tha se ish-kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar ishte i vetmi udhëheqës perëndimor që mund të imagjinohej të merrte këtë rol. “Ai ka besueshmërinë dhe përvojën duke qenë i përfshirë në Lindjen e Mesme për 24 vjet,” tha ai.

“Por kjo do të funksionojë vetëm nëse ai është në gjendje të ketë besimin e Donald Trump dhe gjithashtu nëse nuk shihet si i manipuluar nga Benjamin Netanyahu. Ai gjithashtu duhet të tregojë se ka besimin e udhëheqjes së Autoritetit Palestinez.”

Por – dhe është një “por” e madhe – Sir Tony do të vinte në këtë rol me shumë bagazhe.

Për disa ai është një figurë përçarëse, për të tjerët edhe më keq.

Roli në pushtimin e Irakut ‘nuk është harruar’

Roli i tij në bashkimin me pushtimin e Irakut në vitin 2003 – bazuar në raportime të pasakta në lidhje me armët e shkatërrimit në masë të vendit – ende dëmton reputacionin e tij në rajon dhe ka bërë që disa ta akuzojnë atë për krime lufte.

Francesca Albanese, raportuese speciale e OKB-së për të drejtat në territoret e pushtuara palestineze, ishte e drejtpërdrejtë. “Tony Blair? Jo. Larg duart nga Palestina,” postoi ajo në mediat sociale. “A do të takohemi në Hagë ndoshta?”, një referencë për vendndodhjen e Gjykatës Ndërkombëtare Penale.

Sir Simon Fraser, ish-kreu i Ministrisë së Jashtme të Mbretërisë së Bashkuar, tha se Sir Tony kishte treguar interes të vërtetë për çështjen palestineze dhe ishte i besuar në Uashington, Izrael dhe Gjirin. “Por rruga arabe nuk e ka harruar Irakun,” tha ai.

“Mbikëqyrja e ardhshme e Gazës ka nevojë për një bazë më të gjerë dhe nuk mund të duket si një ndërmarrje amerikane/britanike.”

Hamasi, për shembull, nuk dukej i etur. Husam Badran, një anëtar i byrosë politike të grupit, tha këtë javë se Sir Tony duhet të dalë në gjyq për pushtimin amerikan të Irakut, jo për administrimin e Gazës. “Çdo plan i lidhur me Blair është një ogur i keq”, tha ai.

Disa palestinezë dhe të tjerë e shohin gjithashtu Sir Tony-n si historikisht gjithmonë shumë afër pozicioneve izraelite dhe amerikane. Nomi Bar-Yaacov, një ish-negociatore ndërkombëtare e paqes, tha: “Nuk mendoj se palestinezët i besojnë fare. Mendoj se e shohin atë si një dështim kolosal gjatë kohës që ai ishte i dërguari i Kuartetit”.

Edhe kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar, Sir Keir Starmer, i cili e përdori fjalimin e tij në konferencën e Partisë Laburiste të martën për të lavdëruar planin e paqes të Trump, zgjodhi të mos përmendte rolin kyç që mund të luante paraardhësi i tij.

Si i dërguar i paqes në Lindjen e Mesme për tetë vjet të gjata, Sir Tony duhej të ndihmonte në ndërtimin e Autoritetit Palestinez në mënyrë që një ditë të ishte në një gjendje të përshtatshme për të drejtuar një shtet palestinez. Por pak do të argumentonin se kjo është vendi ku ndodhet Autoriteti Palestinez sot.

Palestinezët gjithashtu argumentojnë se ai nuk bëri mjaftueshëm për të kundërshtuar vendbanimet e paligjshme dhe dhunën e kolonëve. Disa kanë pretenduar se ai duhet të kishte bërë një argument më të fortë për shtetësinë palestineze, duke u përqendruar në vend të kësaj në zhvillimin ekonomik.

Pyetja interesante është pse Sir Tony ende ndjen nevojën për t’u përfshirë në përpjekjet për t’i dhënë fund luftimeve në Lindjen e Mesme. Ai e ka parë veten prej kohësh si një paqebërës, pas suksesit të tij në negocimin e Marrëveshjes së së Premtes së Madhe që ndihmoi në uljen e konfliktit në Irlandën e Veriut.

Por si korrespondent politik gjatë viteve 1990 dhe 2000, dhe kështu një vëzhgues i afërt i viteve të pushtetit të Blair, gjithmonë më ka bërë përshtypje refuzimi i tij i palëkundur për të pranuar se ai mund të ketë dështuar të bindë dikë për pikëpamjen e tij. Kjo e bezdiste. Në këtë masë, Lindja e Mesme mund të shihet nga Sir Tony si një punë e papërfunduar.

Sekretari i Shëndetësisë Wes Streeting i tha PA Media se roli i Sir Tony do të “ngjallte habi” për shkak të luftës në Irak dhe tha se ai kishte një “trashëgimi të jashtëzakonshme” në Irlandën e Veriut për ndërtimin e paqes që zgjati. “Nëse ai mund ta përdorë këtë aftësi në konfliktin izraelito-palestinez, me mbështetjen e izraelitëve, palestinezëve dhe fuqive të tjera rajonale, atëherë aq më mirë”, tha z. Streeting.

Në të vërtetë, roli i Blair është një çështje e dorës së dytë. Ai do të ketë një punë për të bërë vetëm nëse ky plan paqeje ka sukses dhe mbijeton, dhe nuk ka asnjë garanci për këtë. Shumë më të rëndësishme janë dallimet midis të dyja palëve dhe detajet që ende nuk janë zgjidhur nga kuadri i përcaktuar nga Shtëpia e Bardhë. Sanam Vakil, drejtoreshë e programit të Lindjes së Mesme në grupin e ekspertëve Chatham House, tha: “Fokusi te Tony Blair dhe trashëgimia e tij e ndërhyrjes perëndimore në Irak maskon sfidat reale të këtij kuadri paqeje që i mungojnë detajet, afatet kohore dhe rezultatet – dhe ende nuk ka mbështetjen e palestinezëve ose izraelitëve, e lëre më lidershipin.

“Pa punë të konsiderueshme për të kaluar përtej 20 pikave në një copë letër, ky plan do të jetë një version tjetër i diplomacisë kozmetike që ngulit padrejtësinë strukturore dhe i privon palestinezët nga agjencia dhe sovraniteti.”

Pra, ndoshta ajo që ka vërtet rëndësi nuk është ndoshta psikodrama e Sir Tony Blair dhe mendimet kontraverse që njerëzit kanë për të. Një pyetje më e rëndësishme mund të jetë më shumë se çfarë roli mund të luajë ndonjë autoritet kalimtar në Gaza dhe nëse Sir Tony ka aftësitë dhe përvojën e duhur për të luajtur një rol të rëndësishëm.

Nëse puna e tij do të ishte të koordinohej me udhëheqësit e Gjirit dhe Shtëpinë e Bardhë, kjo është një gjë. Por nëse atij do t’i kërkohej në mënyrë efektive të qeveriste Gazën, duke mbikëqyrur rindërtimin, sigurinë dhe zhvillimin ekonomik të Rripit, kjo është krejt tjetër. “Zëvendësmbret Blair?” më dërgoi një mesazh një diplomat. “Kjo nuk do të lahet kurrë.”