Atlantida e vërtetë? Shkencëtarët zbulojnë gjurmë të një qyteti të zhytur nën liqenin Issyk Kul në Kirgistan

Mistere

Gazeta Express

14/11/2025 20:00

Legjenda e Atlantidës na tregon se bota mund të jetë e mbushur me qytete të humbura – dhe shkencëtarët mund të kenë zbuluar një të tillë.

Eksploruesit e Akademisë Ruse të Shkencave kanë gjetur “gjurmë të një qyteti të zhytur” nën Liqenin Issyk Kul në Kirgistan.

Ky liqen i madh kripor ka një thellësi maksimale prej 668 metrash, duke e renditur të tetin më të thellë në botë, por mbetjet e zbuluara janë të vendosura në thellësi të cekët.

Gjetjet përfshijnë mbetjet e një varreza mesjetare, enë të mëdha qeramike dhe pjesë të ndërtesave të ndërtuara me tulla të pjekura.

Mendohet se qyteti kishte xhami, shkolla, hamame dhe ndoshta edhe një impiant për bluarjen e grurit për prodhimin e bukës.

Drejtuesi i ekspeditës, Valery Kolchenko, studiues në Akademinë Kombëtare të Shkencave të Kirgistanit, tha se ishte një “qytet tregtar i rëndësishëm”.

Por në shekullin e 15-të qyteti u shkatërrua nga një tragjedi e madhe, që sipas shkencëtarëve mund të krahasohet me katastrofën e Pompejit.

“Vendndodhja që po studiojmë ishte një qytet ose një qendër tregtare e madhe,” tha Kolchenko.

Liqeni Issyk Kul, i rrethuar nga malet dramatike Tianshan, duket nga hapësira si një vrimë blu mbresëlënëse. Ai ka gjatësi rreth 182 km dhe gjerësi afër 60 km. Mbretëron ende një mister, pasi nuk ka derdhje të njohur, edhe pse disa ekspertë thonë se lidhet me një lumë lokal përmes një kanali nënujor.

Sipas Heritage Daily, gërmime janë kryer në kompleksin e përmbytur Toru-Aygyr në pjesën veriperëndimore të liqenit, një pikë e rëndësishme në një rrugë të lashtë tregtare.

Arkeologët kanë studiuar katër zona të cekëta nën ujë, nga 1 deri në 4 metra thellësi pranë bregut. Në zonën e parë u zbuluan struktura të shumta me tulla të pjekura, përfshirë njëra që përmbante një gur mulli – një gur i madh rrethor për bluarjen e grurit – si dhe struktura të shkatërruara prej guri dhe trarë druri.

Shkencëtarët mendojnë se kanë zbuluar gjurmë të një ndërtese publike që mund të ketë shërbyer si xhami, hamam ose shkollë islame (madrassa).

Zonat e tjera zbuluan një nekropol musliman të shekullit të 13-të dhe struktura rrethore dhe katrore prej baltë të pjekur. Disa varreza ruajnë shenja të ritualeve tradicionale islame – skeletet janë vendosur me fytyrën nga veriu dhe drejt Qiblas.

Sipas Shoqatës Gjeografike Ruse, që ka financuar projektin, “të gjitha këto tregojnë se një qytet i lashtë ka ekzistuar këtu.”

Mostrat janë dërguar për analiza dhe datim me spektrometri masive, një metodë shumë e saktë për të përcaktuar moshën e materialeve organike.

Qyteti i humbur Toru-Aygyr ishte një “qytet ose aglomeratë tregtare e madhe” në një pjesë të rëndësishme të Rrugës së Rrallës së mëndafshit, rrjeti historik që lidhte Europën me Azinë dhe favorizonte shkëmbimin e mëndafshit, erëzave, metaleve të çmuara dhe ideve.

Qyteti u shkatërrua nga një tërmet i tmerrshëm në fillim të shekullit të 15-të, që e zhytën atë nën ujë, sipas Kolchenkos. Pas kësaj, vendbanimet nomade zëvendësuan qytetin dhe sot bregu i liqenit është i mbushur me fshatra të vegjël.

Zhvillime të ngjashme të qyteteve të zhytura janë të zakonshme në mbarë botën. Për shembull, qyteti mesjetar Ravenser Odd në Angli, i njohur si “Atlantida e Yorkshire”, u zhyt nga stuhitë e egra.

Rruga e Rrallës së mëndafshit nuk ishte një rrugë e vetme, por një rrjet i madh rrugësh tokësore dhe detare që lidhte Lindjen me Perëndimin për mbi 15 shekuj. Origjinoi në Xi’an të Kinës dhe përfundonte në Mesdhe, duke lehtësuar shkëmbimin e mallrave dhe ideve midis kulturave. /GazetaExpress/