AI mund të parashikojë nëse do të zhvilloni kancer në 20 vitet e ardhshme – saktesia është tronditëse

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

18/09/2025 20:10

Shkencëtarët kanë zhvilluar një mjet të ri të inteligjencës artificiale që mund të parashikojë rrezikun e njerëzve për më shumë se 1,000 sëmundje, përfshirë kancerin, deri në dy dekada në të ardhmen.

Ekspertë nga European Molecular Biology Laboratory (EMBL), German Cancer Research Centre dhe University of Copenhagen shpresojnë se kjo teknologji do të ndihmojë në identifikimin e pacientëve me rrezik të lartë, për të parandaluar sëmundjet para se ato të shfaqen.

Si funksionon AI-ja

Mjeti i quajtur Delphi-2M përdor të dhëna mjekësore anonime dhe mëson modelet e shfaqjes së sëmundjeve bazuar në historinë shëndetësore të pacientëve, duke marrë parasysh faktorë të stilit të jetesës si pirja e duhanit, konsumimi i alkoolit dhe mbipesha.

Ai është trajnuar dhe testuar me të dhënat e 400,000 pacientëve të regjistruar në UK Biobank dhe 1.9 milion njerëzve nga regjistri kombëtar i Danimarkës.

Tomas Fitzgerald, ekspert në biologjinë molekulare dhe bashkëautor i studimit në Nature, shpjegoi:

“Ngjarjet mjekësore shpesh ndjekin modele të parashikueshme. Modeli ynë i AI-së mëson këto modele dhe mund të parashikojë pasojat shëndetësore të ardhshme.”

Si mund të përdoret

Profesor Ewan Birney, drejtues ekzekutiv i EMBL, tha se mjeti mund të përdoret në qendrat e mjekësisë primare, ku mjekët mund t’u tregojnë pacientëve rreziqet kryesore dhe masat parandaluese që mund të marrin:

“Do t’ju thuhet të humbisni peshë, të ndaloni duhanin, dhe për disa sëmundje do të ketë këshilla specifike. Kjo është e ardhmja që duam të krijojmë.”

Delphi-2M është veçanërisht efektiv për sëmundjet me një progres të qartë, si diabeti tip 2 dhe sulmet në zemër, ndërsa ngjarjet më të rastësishme, si infeksionet, janë më të vështira për t’u parashikuar.

Kritika dhe kufizimet

Megjithatë, disa ekspertë paralajmërojnë për kufizimet e modelit. Professor Justin Stebbing nga Anglia Ruskin University theksoi:

“Modeli riprodhon paragjykimet e të dhënave të tij trajnuese, përfshirë paragjykimet e vullnetarëve të shëndetshëm dhe përzgjedhjen e pacientëve.”

Profesor Peter Bannister shtoi:

“Tani për tani, modeli nuk është gati për përmirësimin e menjëhershëm të kujdesit shëndetësor, pasi të dhënat janë të paragjykuara për moshën, etninë dhe rezultatet aktuale të kujdesit shëndetësor.”

Profesor Gustavo Sudre nga King’s College London theksoi se platforma është projektuar për të integruar të dhëna më të pasura në të ardhmen, duke përfshirë biomarkerë, imazhe dhe genomikë, duke e bërë atë një mjet të vërtetë të mjekësisë precize multimodale.

Paralajmërimi për kancerin

Në këtë kontekst, organizata One Cancer Voice ka paralajmëruar se rastet e kancerit do të arrijnë nivele rekord deri në vitin 2040, me një pacient të diagnostikuar çdo dy minuta. Llojet më të zakonshme të kancerit – gjiri, prostata dhe mushkëria – pritet të rriten ndjeshëm, ndërsa më shumë se 63,000 raste priten tek fëmijët dhe të rinjtë.

Ky zhvillim tregon se AI mund të ndryshojë mënyrën se si parashikojmë sëmundjet, por ekspertët paralajmërojnë se përdorimi i tij duhet të shoqërohet me kujdes dhe ndërgjegjësim mbi kufizimet aktuale. /GazetaExpress/