Afrika po ndahet në dysh: Të dhënat magnetike tregojnë se kontinenti mund të ndahet nga një oqean i ri

Mistere

Gazeta Express

21/11/2025 20:27

Një studim i ri zbulon se Afrika po ndahet në dy pjesë – një proces që ka filluar miliona vjet më parë. Shkencëtarët e Universitetit Keele kanë përdorur të dhëna magnetike për të zbuluar shenja të ndarjes gjeologjike midis Afrikës dhe Arabisë.

Këto dy masa tokësore dikur ishin të lidhura si pjesë të një puzzle-je, por një proces gradual i shkëputjes i ka tërhequr larg njëra-tjetrës. Ndarja po përhapet nga verilindja në jug të Afrikës, duke u shoqëruar me aktivitet vullkanik dhe sizmik.

Sipas ekspertëve, kur ndarja të përfundojë – ndoshta pas 5-10 milionë vjetësh – Afrika do të përbëhet nga dy masa tokësore.

Masa më e madhe në perëndim përfshin vendet më të njohura të Afrikës si Egjipti, Algjeria, Nigeria, Ghana dhe Namibia.

Masa më e vogël në lindje përfshin Somalinë, Kenian, Tanzaninë, Mozambikun dhe një pjesë të madhe të Etiopisë.

“Këto zbulime japin një perspektivë unike mbi mënyrën se si planeti ynë ndryshon dhe lëviz vazhdimisht nën këmbët tona,” tha prof. Peter Styles, gjeolog në Keele University.

Çfarë thotë teoria e tektonikës së pllakave

Teoria e tektonikës thotë se konfigurimi aktual i kontinenteve ka ndryshuar shumë gjatë historisë gjeologjike. Para miliona apo miliarda vjetësh, pllakat tektonike më të mëdha u fragmentuan dhe lëvizën larg, duke krijuar kore oqeanike të reja dhe oqeanet që njohim sot. Ky proces njihet si zgjerimi i fundme të oqeanit (seafloor spreading).

Hulumtuesit tregojnë se Rripa i Lindjes së Afrikës – një nga veçoritë më të mëdha tektonike të kontinentit – po shkakton ndarjen e ngadalshme. Me një gjatësi rreth 6,400 km dhe një gjerësi mesatare 50-65 km, sistemi shtrihet nga Jordania në Azinë Jugperëndimore deri në Mozambik.

Kur Afrika të ndahet plotësisht, hapësira do të kalojë përgjatë këtij rripi, duke ndarë liqene të mëdha në Afrikën Lindore, si Liqeni Malawi dhe Liqeni Turkana.

Zona kritike e Afarit

Studimi u përqendrua në zonën e Afarit, ku Deti i Kuq takon Gjirin e Adenit. Kjo është një prej pak zonave në Tokë ku takohen tre rripa tektonikë: Rripi Kryesor Etiopian, Rripi i Detit të Kuq dhe Rripi i Gjirit të Adenit – e njohur si nyja treshe.

Shkencëtarët besojnë se në këtë zonë po shohim stadiumet e hershme të ndarjes kontinenteve, një proces që ka nisur me miliona vjet më parë.

Analiza e të dhënave magnetike të mbledhura në vitet 1968-1969 nga instrumente ajrore tregoi shenja të zgjerimit të fundme të oqeanit midis Afrikës dhe Arabisë. Sinjalet magnetike tregojnë se kontinenti po shtrihet dhe hollon ngadalë, derisa të shpërthejë, duke shënuar lindjen e një oqeani të ri.

Dr. Emma Watts, gjeokimiste në Universitetin e Swansea, shpjegon se procesi po ndodh aktualisht, por me ritme të ngadalta – rreth 5-16 mm në vit në pjesën veriore të rripit. “Ky proces do të zgjasë disa miliona vjet për t’u përfunduar,” tha ajo.

Tërmetet dhe pllakat tektonike

Pllakat tektonike, përbërë nga korja dhe shtresa e sipërme e mantelit, lëvizin mbi asthenosferën – një shtresë të ngrohtë dhe viskoze shkëmbi. Tërmetet ndodhin kryesisht në kufijtë e pllakave, ku njëra lëviz nën tjetrën ose rrëshqet përkrah. Ndërkohë, edhe mes pllaka mund të ndodhin tërmete kur shenjat e vjetra gjeologjike aktivizohen sërish.

Autoret e studimit besojnë se të dhënat e Afarit ofrojnë një pasqyrë të rëndësishme mbi ndarjen e kontinenteve dhe fillimet e lindjes së oqeaneve të reja, duke e bërë këtë rajon një laborator natyror për të kuptuar dinamikën e Tokës. /GazetaExpress/