Tregimi i javës/ Tessa Hadley: Fëmijë në shah

Arte

Gazeta Express

28/11/2025 16:15

Tessa Jane Hadley (1956) është shkrimtare britanike. Shkruan romane, tregime të shkurtra dhe jofiksion. 

FËMIJË NË SHAH

Tessa Hadley

Sapo që ai mori vesh lajmin për sëmundjen e rëndë të motrës së tij, nisi të mendonte për të si për një të vdekur. Ajo ishte një grua e këndshme, e shëndoshë, e paepur, në të pesëdhjetat e vona, vetëm dhjetë muaj më e moçme se ai, me fëmijë të rritur dhe një karrierë të sapofilluar si këshilltare; në karrierën e hershme ajo kishte dhënë mësim në një shkollë fillore. Ai madje mezi e kishte vërejtur se ajo kishte arritur mezomoshën: me gjasë i lyente flokët. Dhe ende e kishte çehren krejt të pastër fëmijërore, të bardhë si porcelan kuzhine, me nuanca jargavani; hidhte po atë shikimin e moçëm të vrojtimit të mahnitur. Kishin qenë miq për koke si fëmijë, të vetmuar dhe të vetëmjaftuar, të rritur në një seri qytetesh evropiane dhe afrikane, ngase i ati i tyre, që punonte për një kompani nafte, zhvendosej çdo dy a tri vjet me punën e tij. Gjuha e tyre kishte qenë turli e frëngjishtes, holandishtes dhe portugalishtes, ashtu që askush nuk mund t’i kuptonte shakatë e tyre. Për një copë kohë prindërit e tyre kishin marrë me qira një shtëpi të vjetër koloniale në Luandë, me pemë palme dhe një boabab në kopsht dhe shërbëtorë me këmbë të zbathura, të pluhurosura dhe të nxira; dyshemeja e freskët e oborrit ishte e shtruar në katrorë me pllaka si fushë shahu. Ai ishte kthyer mbrapa në Angli që të shkonte në shkollë, kur ishte bërë trembëdhjetë vjeç. Meqë ti je djali, i kishte thënë ajo – jo  e lënduar, por troç. Deri në atë pikë mes tyre kishte pasur vetëm një kompeticion miqësor se kush ishte më i mençuri. Që të dy ishin të zotët me faktet dhe figurat, e kishin testuar njëri-tjetrin me librat e tyre të historisë. Në Paris dhe në Hagë që të dy kishin qenë më të mirët në klasat e tyre përkatëse. 

Dhe meqë jeta në atë shkollë angleze kishte qenë e ankthshme, e mundimshme, ai nuk e kishte lejuar veten të përfytyronte se ajo mund të ndihej se po lihej pas dore, po mashtrohej a ndonjë gjë tjetër të këtij lloji. Ai e kishte pikturuar atë në Luandë, duke luajtur në dyshemenë e oborrit nën hije, të përhumbur në njëfarë loje të sajuar prej vetë asaj, duke përdorur frutat e forta bizare dhe karriget nga kopshti si kontura dhe duke i lëvizur përreth pllakave. Kur takoheshin gjatë vikendit mes tyre tashmë ishte krijuar një distancë e re. Ai ende nuk i kishte treguar  asaj se sa shumë e vuante ai, ia kishte vënë përpara asaj, si çdokujt tjetër, guaskën e tij të re të burrërisë, i çmagjepsur dhe i hutaq. 

Tash ai merrej me analizën e të dhënave, dy herë i shkurorëzuar, pa fëmijë të vetët, me më shumë para se sa që mund të harxhonte. Nuk e çante kokën për paratë, ua kishte dhënë një sasi të mirë fëmijëve të motrës së tij. Vikendeve, nganjëherë, nëse ishte në Angli, ngiste makinën që të kalonte drekën e së dielës me të dhe me të shoqin e saj, Angusin: një burrë i mërzitshëm dhe i rregulltë, i cili punonte për njërën prej kompanive më të mëdha farmaceutike. Në epokën e globalizmit të pareshtur dhe telefonave të mençur, ajo dhe Angusi ende pinin xhin tonik para drekës verës, në sheslongë në një livadh të gjerë që ishte kositur, me gjasë nga Angusi, sipas modës së vjetër, në vija të gjelbra dhe të zbehta, me zhabina dhe mëllaga në skajet me bari. Ajo kishte Facebook, por vetëm me qëllim që të ishte në kontakt me fëmijët e saj dhe nipin e saj në Amerikë; ajo shërbeu mishin e skuqur në tabakanë e saj të gjelbër që kishte qenë e mamasë së tyre dhe Angusi e preu atë në copa me një thikë të topitur nga përdorimi, që padyshim kishte qenë një nga dhuratat e tyre të martesës. Ai e kishte lënë veten të habitej nga ngurtësimi i saj, ngurtësimi i sigurt i jetës së saj dhe asaj të Angusit: tash kjo shakaja e ngurtësisë së tyre doli të jetë e tejkaluar. Natyrisht, ai foli me të për sëmundjen e saj, ia tha të gjitha fjalët e nevojshme shpresëdhënëse, gjërat inkurajuese. Buzëqeshja e saj e ngadaltë dhe loja alarmuese e shprehjes së saj ishin ende të njëjtat: ironia në heshtjen e saj e lëndoi atë. Atij i kishte ardhur keq kur ajo kishte nisur të merrje me këshillimin, ngase nuk e honepste dot pretendimin e të gjitha shkencave të mendjes dhe pseudo-shkencave që flisnin kuturu, të cilat nuk do mend se jepnin shpjegime të shpëlara. Tash zemra e tij ishte krejt e shkrumbuar dhe marrosur. Vite më parë e kishte pajtuar veten me idenë e vdekjes së vet, por nuk i kishte bërë vaki të përfytyronte atë të së motrës. 

Një pasdite e zuri gjumi në tavolinën e tij të punës në shtëpi: çka nuk ishte karakteristike, ai kurrë nuk flinte gjatë ditës. U zgjua i turbulluar – me gojën e tharë dhe mëngët e lagura ku i kishin kulluar jargët – nga një ëndërr në të cilën ai dhe motra e tij ishin ende fëmijë, duke luajtur shah së toku në një tabelë të rrumbullakët. Atij i ishte dukur se po ndiente përposh tabelës, si një presion të vërtetë, të rëndontë ëmbëlsisht dhe ngushëlluese, peshën joseksuale të pavetëdijshme  të këmbës së saj puthitur për të tijës, ose të tijën për të sajës; e kishte ndier nxehtësinë zalisëse të fustanit të saj të leshtë, të pandarë nga nxehtësia e tij. Flokët i kishte lidhur me një fjongo të bardhë dhe ai kishte menduar në ëndërr se pas së gjithash atij i duhej thjesht të zgjaste dorën mbrapa shpinës që të arrinte atë distancë aq të shkurtër në kohë për të ndier në gishtërinjtë e tij teksturën grogrein të rrudhur dhe skajin prej fijesh fistoni dhe t’ia hiqte. Kishte dëshiruar me zjarr t‘ia tërhiqte. Dhe dukej se e dinte se do ta fitonte lojën e shahut dhe se ajo nuk do të shfaqte ndonjë shenjë nëse i bënte aq për atë punë. Kur u zgjua shkoi me mendjen se ajo do të kishte ndonjë shpjegim për ëndrrën e tij në zhargonin e saj këshillimor, duke u zhytur në dijet e saj rreth asaj se çfarë ishte fshehur gjatë ditës, fshehur brenda tij. Por i ishte dukur shumë reale, sa rrëmoi në xhep për gurin e kuq të shahut që ia kishte vjedhur, në kohën kur ajo nuk ishte duke shikuar.

/Tessa Hadley, After the Funeral and Other Stories, Alfred A. Knopf, 2023

/Përkthimi Gazeta Express