CNN: Policë dhe civilë të armatosur vrasin protestues në Tanzani

Lajme

Gazeta Express

21/11/2025 12:18

Në kaosin pas zgjedhjeve të kontestuara presidenciale në Tanzani muajin e kaluar, policia dhe persona të armatosur me armë që patrullonin qëlluan drejt grupeve të protestuesve, shumë prej të cilëve dukeshin të paarmatosur ose mbanin vetëm gurë dhe shkopinj, ka zbuluar një hetim i CNN-it.

Video të gjeolokalizuara nga skenat, analiza forensike e audios së të shtënave dhe rrëfime të dorës së parë nga dëshmitarë dhe viktima dokumentojnë brutalitetin e ushtruar ndaj demonstruesve të rinj pas rizgjedhjes së Presidentes Samia Suluhu Hassan, e cila pretendoi se fitoi me 98% të votave më 29 tetor, pasi ndaloi rivalët e saj kryesorë të merrnin pjesë në garën presidenciale.

Video të verifikuara nga CNN gjithashtu mbështesin raportimet e dëshmitarëve për numrin vdekjeprurës të represionit paszgjedhor, duke treguar morgje të mbushura me dhjetëra trupa.

Për më tepër, imazhe satelitore dhe video tregojnë tokë të çrregulluar së fundmi, në përputhje me raportet për varre masive në varrezat Kondo, në veri të qytetit kryesor të vendit, Dar es Salaam. Dy grupe të të drejtave të njeriut dhe dëshmitarë të intervistuar nga CNN thonë se trupat e protestuesve të vrarë javët e fundit janë varrosur atje.

Pas zgjedhjeve, autoritetet vendosën një orë policore dhe ndërprenë internetin teksa njerëzit u mblodhën nëpër rrugë për të kundërshtuar përjashtimin e rivalëve të Hassanit nga zgjedhjet. Udhëheqësi i opozitës, Tundu Lissu, është në paraburgim që nga prilli, i akuzuar për tradhti ndaj shtetit.

Kur lidhja me internetin u rikthye pjesërisht një javë më vonë, policia ndaloi shpërndarjen e fotove dhe videove “që shkaktojnë panik”. Fillimisht, zyrtarët e qeverisë mohuan që të kishte ndodhur ndonjë vrasje e protestuesve. Javën e kaluar, megjithatë, presidentja pranoi se kishte pasur disa viktima, por nuk publikoi shifra.

Hassan të enjten nisi një komision për të hetuar trazirat, por sugjeroi gjithashtu se protestuesit ishin paguar. Qeveria e saj dhe policia nuk iu përgjigjën kërkesave të CNN-it për koment.

Represioni ndaj protestuesve ka cenuar reputacionin e Tanzanisë si një demokraci e qëndrueshme që tërheq miliona turistë çdo vit.

Zyra e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut, bazuar në informacione nga burime të shumta në vend, sugjeroi se qindra protestues dhe civilë të tjerë janë vrarë, me një numër të panjohur të plagosurish ose të ndaluarish.

Me ndihmën e hetuesit të burimeve të hapura, Benjamin Strick, CNN rishikoi dhjetëra video dhe imazhe të civilëve të shtrirë të vdekur nga plagë me armë zjarri, si dhe imazhe të trupave që mbushnin morgjet e spitalit Sekou-Toure Regional Referral në Mwanza dhe të spitalit Mwananyamala në Dar es Salaam.

Në Mwanza, foto dhe video të gjeolokalizuara nga CNN jashtë spitalit tregojnë të paktën 10 trupa të grumbulluara në një barrelë.

Një mjek, i cili trajtoi viktima të plagëve me armë zjarri gjatë katër ditëve dhe kërkoi anonimitet nga frika e hakmarrjes, tha se të vdekurit silleshin në morg nga policia “derisa u mbush plot”. Pas kësaj, tha ai, ata “i grumbulluan” trupat jashtë spitalit.

Shumë viktima, të vdekur dhe të plagosur, ishin të rinj meshkuj, tha mjeku. “Të gjithë kishin plagë me armë zjarri në pjesë të ndryshme të trupit, veçanërisht në kokë, bark, kraharor, gjymtyrë të poshtme. Pacientë rëndë të plagosur me nivele të ndryshme të vetëdijes”, i tha ai CNN-it.

Në Dar es Salaam, një video e gjeolokalizuar nga CNN në morgun e spitalit Mwananyamala tregon dhjetëra trupa të shtrirë në dysheme, të grumbulluar njëri mbi tjetrin. Ministria e Shëndetësisë së Tanzanisë mohoi autenticitetin e pamjeve në një deklaratë në rrjetet sociale. Ministria nuk iu përgjigj kërkesës së CNN për koment.

Një grua, e cila kërkoi anonimitet nga frika për sigurinë e saj, i tha CNN-it se ajo pa videon nga morgu dhe njohu trupin e vëllait të saj, i cili u vra gjatë protestave në ballkonin e shtëpisë së tij. “Ne kemi kërkuar për trupin e tij në çdo morg në Dar es Salaam që nga 1 nëntori, por nuk ishte askund”, tha ajo.

Sipas dëshmitarëve, demonstratat nisën pak pasi u hapën qendrat e votimit më 29 tetor dhe vazhduan disa ditë më pas në disa zona. Në një përballje të dhunshme të analizuar nga CNN, policia e Tanzanisë në qytetin e Arushës qëlloi për vdekje dy protestues që nuk dukeshin të përbënin kërcënim, një grua shtatzënë, e cila u qëllua në shpinë teksa po vraponte larg, dhe një të ri që u qëllua në kokë.

Në orën 3:27 pasdite ditën e zgjedhjeve, një grup të rinjsh të mbledhur në një kryqëzim u përballën nga rreth 10 oficerë të armatosur. Një protestues duket se hedh një gur drejt tyre.

Dy minuta më vonë, skena bëhet kaotike, sipas një videoje që qarkullon në rrjetet sociale, të cilën Strick e gjeolokalizoi i pari. CNN siguroi pamjet origjinale dhe konfirmoi gjetjet e tij duke analizuar metadata.

Në video, demonstruesit shihen duke vrapuar ndërsa dëgjohen të shtëna të shumta. Një grua me një bluzë lejla dhe një kapelë, që mban një shkop dhe një gur, qëllohet për vdekje në shpinë teksa po vrapon me protestues të tjerë. Ajo bie në tokë, me gjak që i del nga bluza. Protestues të tjerë përpiqen më kot ta ndihmojnë.

Në një video tjetër, një grua dëgjohet duke i kërkuar asaj të plagosur rëndë të zgjohet. Protestuesit, të tmerruar, kërkojnë ndihmë.

Analiza forensike e skenës tregon se gruaja u qëllua nga pas: një vrimë në bluzë, pika e hyrjes së plumbit, shihet menjëherë pasi dëgjohet e shtëna. Pak çaste më vonë, ajo lëshon gurin dhe shkopin dhe bie përtokë.

Burime pranë familjes së saj konfirmuan se gruaja ishte tre muaj shtatzënë, duke lënë pas bashkëshortin dhe dy fëmijë.

Rob Maher, profesor i inxhinierisë elektrike dhe kompjuterike në Universitetin Shtetëror të Montanës dhe ekspert në analizë forensike audio, analizoi audion e nxjerrë nga videoja origjinale e të shtënave.

Bazuar në hendekun kohor midis tingullit të “çarjes”, valës balistike të plumbit dhe “bum”-it të shpërthimit të armës, Maher përcaktoi se distanca midis armës dhe mikrofonit të pajisjes që regjistroi videon ishte rreth 112 metra.

Disa minuta më vonë, një video e filmuar nga ana tjetër e rrugës tregon një protestues me të zeza që ecën drejt pozicionit të policisë në krye të rrugës. Një protestues tjetër hedh një gur, dëgjohet një e shtënë, dhe një burrë tjetër me një këmishë të kuqe bie përtokë, me një plagë të dukshme në kokë.

Një video tjetër tregon burrin të shtrirë në një pellg gjaku, ende duke marrë frymë. “O Zot, kjo është Tanzania jonë,” përsërit personi që filmon, së bashku me një lutje myslimane. Ai ishte parë në pamje të mëparshme duke mbajtur një gur, por nuk dukej se kishte diçka në duar kur u qëllua për vdekje.

Analiza tregon se viktima ndodhej të paktën 95 metra larg policisë në momentin kur u qëllua. Kjo distancë përputhet me pozicionin e dukshëm të policëve në krye të rrugës.

Një dëshmitar okular i të dyja vrasjeve i tha CNN-it se protesta në Arusha kishte filluar paqësisht derisa policia nisi të qëllonte. Dëshmitari pa gruan shtatzënë të qëllohej përpara tij.

“Tentova të thërras të tjerët ta tërhiqnim mënjanë, sepse ajo ende merrte frymë, por të shtënat vazhdonin dhe qëlluan një djalë në kokë. Ishte gjëja më çnjerëzore që kam parë ndonjëherë,” tha ai.

Në pjesë të tjera të vendit, video të publikuara në rrjetet sociale tregojnë oficerë të sigurisë dhe burra të armatosur pa uniformë – që vendasit i dyshojnë si policë – duke ndjekur protestues dhe duke hapur zjarr ndaj tyre. CNN ka gjeolokalizuar disa video ku duket se persona pa uniformë zbresin nga kamionë të bardhë në Dar es Salaam dhe qëllojnë në rrugicat e zonave civile.

Video të filmuara me dron në zonën Segerea të qytetit, përgjatë rrugës Tabata, tregojnë protestues që ikin dhe fshihen në oborre, teksa një kamionetë e bardhë afrohet. Individë të armatosur zbresin nga mjeti dhe hapin zjarr teksa shëtisin në zonën civile.

Personat e armatosur u filmuan duke vepruar së bashku me policë me uniformë në zonën Ubungo të Dar es Salaam.

Viral Scout Management, një agjenci lokale menaxhimi sportiv, publikoi një deklaratë në X ku thuhej se shtatë futbollistë të rinj nën kontratë me ta u qëlluan për vdekje në shtëpitë e tyre gjatë protestave. Agjencia më pas publikoi se trupat e gjashtë prej tyre nuk mund të gjendeshin.

Gruaja që njohu vëllain e saj në pamjet e morgut Mwananyamala i tha CNN-it se familja nuk ka gjetur trupin e një tjetër vëllai të saj, i raportuar i vrarë në shtëpi në rajonin Mara.

Akuza për varre masive kanë dalë në javët e fundit, me partinë kryesore të opozitës, Chadema, që akuzon policinë për zhvendosjen e qindra trupave në locatione të fshehta.

Një koalicion i grupeve të të drejtave të njeriut në Tanzani dhe dy burime lokale i thanë CNN-it se disa nga trupat e protestuesve të vrarë pas 29 tetorit në Dar es Salaam janë varrosur në një varr masiv në varrezën Kondo në Kunduchi, në veri të qytetit.

Imazhe satelitore me rezolucion të lartë të marra nga Planet Labs dhe Vantor më 9 dhe 15 nëntor tregojnë tokë të çrregulluar në një zonë të zhveshur, 60 metra nga skaji i varreve ekzistuese. Analiza e imazheve nga sateliti Sentinel-2 tregon se gërmimet janë bërë midis 2 dhe 5 nëntorit.

Një video e filmuar në tokë pas çrregullimit, e siguruar nga CNN, tregon një sërë pllakash me rërë të përmbysur që ndërthuren me zona me bimësi. Arsyeja e saktë e çrregullimit mbetet e paqartë. Në një pjesë të tokës së re, duken rrënjë të zbuluara dhe në një zonë tjetër një copë pëlhure.