Një kimikat i zakonshëm në pastrim kimik trefishon rrezikun për dëmtime në mëlçi

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

13/11/2025 19:59

Një studim i fundit ka zbuluar se kimikatet e përdorura në pastrimin kimik mund të trefishojnë rrezikun e dëmtimeve serioze në mëlçi, duke rritur mundësinë për kancer dhe madje dështim të mëlçisë.

Në vitin 2024, Agjencia Amerikane për Mbrojtjen e Mjedisit (EPA) nxori një rregull të ri që kufizon përdorimin e tetrachloroethylene, i njohur edhe si PCE, me një fazë të zbutur 10-vjeçare, pasi kimikati u lidh me kancer dhe probleme të tjera serioze shëndetësore.

PCE përdoret kryesisht si tretës për pastrimin kimik, por gjithashtu edhe në pastrimin industrial të metaleve dhe më parë ishte klasifikuar si “njeri-sjellës i mundshëm i kancerit”.

Ekspertët theksojnë se rreziku kryesor nuk vjen vetëm nga veshja e rrobave të pastruara me këtë kimikat, por nga ndotja e ajrit dhe ujit, e cila mund të trefishojë rrezikun për dëmtime të mundshme të rënda në mëlçi.

Çfarë është MASLD?

Sëmundja quhet mjekësisht Metabolic Dysfunction-Associated Steatotic Liver Disease (MASLD), e njohur më parë si sëmundja e mëlçisë jo-alkoolike me yndyrë. Ajo shfaqet kur ** yndyra grumbullohet në mëlçi**, duke shkaktuar inflamacion dhe gradualisht sklerozë (fibrozë), që mund të çojë në cirrozë, kancer ose dështim të mëlçisë.

Rreziku rritet më tej nga faktorë të tillë si duhani, alkooli, mbipesha dhe disa medikamente të përdorura afatgjatë, si paracetamoli ose ibuprofeni.

Studimi dhe gjetjet

Studiuesit nga Universiteti i Southern California analizuan të dhënat shëndetësore të 1,614 të rriturve midis 2017 dhe 2020. Ata kontrolluan nivelet e PCE-së në gjakun e pjesëmarrësve dhe lidhën ekspozimin me dëmtimet e mëlçisë.

Nga 81 pjesëmarrës me PCE të dukshëm në gjak, rezultoi se ata ishin trefish më të rrezikuar për dëmtime të konsiderueshme të mëlçisë krahasuar me të tjerët.

Dr. Brian Lee, autori kryesor dhe hepatolog i transplantit, shpjegon:

“Fibroza e mëlçisë është parashikuesi kryesor i sëmundjeve serioze dhe vdekshmërisë së lidhur me mëlçinë. Sa më shumë fibroza, aq më i lartë rreziku për jetëgjatësi të shkurtuar nga sëmundja e mëlçisë.”

Ekspertët zbuluan gjithashtu se çdo rritje prej një nanogram për mililitra PCE në gjak rrit pesëfish shanset për sklerozë të konsiderueshme.

Përhapja dhe rëndësia shëndetësore

Sëmundja e mëlçisë, dikur e kufizuar tek të moshuarit dhe konsumatorët e rëndë të alkoolit, po rritet gjithashtu tek të rinjtë. Në MB, rreth 1 në 5 persona mund të preken, ndërsa disa ekspertë paralajmërojnë se shifra reale mund të arrijë deri në 40%.

Rreth 80% e të prekurve mbeten të pa-diagnostikuar, pasi sëmundja shpesh nuk shfaq simptoma, ose simptomat ngatërrohen me probleme më pak serioze. Disa shenja përfshijnë lodhje, dhimbje në zonën e mëlçisë dhe diskomfort abdominal.

British Liver Trust raporton se vitin e kaluar pati 11,000 vdekje nga sëmundjet e mëlçisë, shumica e të cilave mund të ishin parandaluar me ndërhyrje të hershme dhe ndryshime të stilit të jetesës.

Mesazhi kryesor

Ekspertët rekomandojnë:

• Informimi mbi ekspozimet mjedisore potencialisht të rrezikshme;
• Mbajtja e kontrollit të rregullt të mëlçisë dhe analizave laboratorike;
• Politika shëndetësore për të mbrojtur publikun nga kimikatet toksike.

“Sëmundja e mëlçisë është e vetmja sëmundje e madhe ku normat e vdekshmërisë vazhdojnë të rriten”, thotë Dr. Lee, duke paralajmëruar për një problem shëndetësor në rritje që kërkon veprime urgjente. /GazetaExpress/