Dieta “eko dhe natyrore” ul rrezikun nga kanceri, sëmundjet e zemrës dhe vdekja e hershme

Ushqimi/Dieta

Gazeta Express

03/10/2025 18:49

Një mënyrë ushqyerjeje e pasur me fruta, perime, drithëra dhe bishtajore, por e varfër në mish dhe produkte qumështi, mund të shpëtojë deri në 15 milionë jetë çdo vit në mbarë botën, sipas një raporti të ri nga Komisioni Eat-Lancet 2025.

E njohur si “dieta e shëndetit planetar”, kjo qasje është e lidhur me 27% më pak rrezik të vdekjes së parakohshme, si dhe ulje të dukshme të sëmundjeve kronike si sëmundjet e zemrës, kanceri dhe diabeti.

Çfarë përfshin dieta?

Drithëra të plota: rreth 150 g (3-4 porcione në ditë)

Fruta & perime: 500 g (të paktën 5 porcione në ditë)

Arrëra: 25 g (1 porcion në ditë)

Bishtajore (thjerrëza, fasule, qiqra): 75 g (1 porcion në ditë)

Mish i kuq: deri në 200 g (1 herë në javë)

Shpendë: deri në 400 g (2 herë në javë)

Peshk: deri në 700 g (2 herë në javë)

Vezë: 3-4 në javë

Bulmet: deri në 500 g në ditë

Raporti thekson gjithashtu rëndësinë e kufizimit të sheqernave të shtuara, yndyrave të ngopura dhe kripës – sidomos nga ushqimet e përpunuara.

Përfitimet për shëndetin dhe planetin

Ekspertët theksojnë se përveç përfitimeve për shëndetin, kjo dietë është edhe më miqësore me mjedisin. Ulja e konsumit të mishit të kuq zvogëlon emisionet e gazrave serrë, përdorimin e tokës dhe ujit, si dhe ndihmon në ruajtjen e biodiversitetit.

Nëse bota do të kalonte tek kjo mënyrë ushqyerjeje dhe do të zbatoheshin politika të forta klimatike, emisionet globale të karbonit mund të përgjysmoheshin – ekuivalente me ndalimin e të gjitha termocentraleve me qymyr.

Thirrja e shkencëtarëve

Dr. Helen Croker nga World Cancer Research Fund tha se kjo dietë është një nga mënyrat më të sigurta për të ulur rrezikun e kancerit, sidomos tek pacientët pas një diagnoze.

Ndërsa Johan Rockström, bashkëkryetar i komisionit, shtoi:

“Mënyra si prodhojmë dhe konsumojmë ushqim ndikon jo vetëm në shëndetin tonë, por edhe në ajrin që thithim, ujin që pimë, tokën ku kultivojmë dhe dinjitetin e punëtorëve.” /GazetaExpress/