Petrit Halilaj është fituesi i Çmimit “Nasher” për Skulpturë

Arte

Gazeta Express

03/10/2025 9:39

Artisti kosovar e mësoi se kishte fituar një nga nderimet më të mëdha në botën e artit, pikërisht në kohën kur po përballej me një zjarrvënie të dyshuar, pak para premierës së operës së tij në Kosovë.

Artisti Petrit Halilaj ende e kujton largimin nga shtëpia kur ishte vetëm 12 vjeç: kjo ndodhi gjatë një kapitulli të egër të Luftës së Kosovës në vitin 1999, kur familja e tij u detyrua të shkonte në një kamp refugjatësh në Shqipëri, pasi trupat serbe ia kishin djegur fshatin. Një psikolog në kamp i sugjeroi Halilajt të merrej me vizatim si një mënyrë krijuese shprehjeje, dhe më shumë se dy dekada më vonë, kjo e çoi drejt një karriere të njohur ndërkombëtarisht në skulpturë.

Duke vlerësuar aftësinë e Halilajt për të ndërthurur narrativat personale të lirisë dhe shpërnguljes në punën e tij, një juri artistësh dhe kuratorësh e ka shpallur atë Laureat të Çmimit Nasher 2027. Çmimi shoqërohet me 100,000 dollarë dhe mundësinë për të zhvilluar programe publike me Qendrën e Skulpturës Nasher në Dallas. Ky nderim vjen pas një varg ekspozitash të rëndësishme për artistin, përfshirë komisionin e vitit të kaluar për tarracën e Muzeut Metropolitan të Artit dhe një ekspozitë personale në muzeun Hamburger Bahnhof në Berlin, që u hap në shtator.

Ky është një nga çmimet më prestigjioze në artin bashkëkohor, dhe Halilaj tha në një intervistë se kishte ndërmend ta dhuronte shumën për organizatën e tij jofitimprurëse, Fondacionin Hajde!, i cili po punon për rindërtimin e Shtëpisë së Kulturës në Kosovë, e shkatërruar gjatë luftës. “Jam i fiksuar me rihapjen e saj, dhe ky çmim do të shtojë një pjesë garancie,” tha artisti, duke parashikuar se qendra e artit do të rihapej brenda dy viteve të ardhshme, gati tri dekada pas shkatërrimit të saj.

Gjatë verës, një përfaqësues i çmimit e kishte njoftuar Halilajn për fitoren, në një kohë kur ai ndodhej në krizë. Ai ishte kthyer në Kosovë për një produksion të operës së tij “Syrigana,” me muzikë nga Lugh O’Neill dhe Nina Guo. Opera, e emërtuar sipas një fshati ku jetonin shqiptarë dhe serbë, rrëfen një mit kosovar për Adamin dhe Evën, të cilët u martuan në Syriganë pasi u dëbuan nga Parajsa. Opera u komisionua nga Filarmonia e Kosovës.

Rreth tetë ditë para natës së hapjes, Halilaj mori një telefonatë urgjente nga një anëtar i produksionit. “Sapo zbuluam se të gjitha skenografitë, gjithçka, u dogj,” kujton ai. Në kontejnerë dhe në rrugën aty pranë, dikush kishte shkruar me spraj fjalën “Vrit.”

Por Halilaj punoi që shfaqja të vazhdonte.

Ai u ndje i lumtur që solli njerëzit së bashku. “Ndonjëherë ngjarjet kulturore nuk janë lajmi më i mirë për ata që duan të mbeten në urrejtje dhe konflikt,” tha ai.

Çmimi Nasher vlerëson përpjekjet e Halilajt për të vazhduar të krijojë art, pavarësisht kundërshtimeve. “Vepra e tij është veçanërisht domethënëse sot,” tha në një deklaratë Carlos Basualdo, drejtori i Qendrës së Skulpturës Nasher. “Si për përkushtimin e thellë ndaj njerëzimit të përvojës së jetuar, ashtu edhe për mënyrën si krijon hapësira takimi që tejkalojnë kufijtë artistikë, kulturorë dhe gjeografikë.” /Nytimes