Ndryshimi i orës lidhet me një gjendje të rrezikshme të trurit që kërcënon 300,000 amerikanë

Fun

Gazeta Express

02/10/2025 20:42

Ndryshimi i orës dy herë në vit mund të vërë në rrezik 300,000 amerikanë çdo vit nga një goditje në tru potencialisht fatale.

Një studim i ri, i kryer nga studiues të Stanford Medicine, zbuloi se kalimi midis Kohës Verore (DST) dhe Kohës Standarde (SDT) e prish orën e brendshme të trupit duke e detyruar të përshtatet shumë shpesh me ndryshimet e dritës dhe errësirës.

Koha Verore është kur orët shtyhen një orë përpara në pranverë për të pasur më shumë dritë në mbrëmje dhe kthehen një orë pas në vjeshtë për të rikthyer Kohën Standarde.

Ndryshimi i radhës është caktuar për 2 nëntor 2025, në orën 2 të mëngjesit në çdo zonë kohore.

Megjithatë, shkencëtarët zbuluan se ky ndërprerje dobëson ritmin cirkadian – orën e brendshme 24-orëshe të trupit që mbështetet tek drita e mëngjesit për të rregulluar funksionet trupore dhe për të qëndruar i shëndetshëm.

Ndërsa simulonin se çfarë do të ndodhte nëse SHBA do të vendoste të mbante përgjithmonë Kohën Standarde pas “rikthimit” në nëntor, vlerësimet treguan se ndryshimi mund të parandalonte rreth 300,000 raste goditjesh në tru çdo vit duke ulur këtë ngarkesë cirkadiane.

Kalimi në Kohën Verore të përhershme ishte më pak efektiv sepse i jepte përparësi dritës së mbrëmjes mbi atë të mëngjesit, por përsëri parandalonte rreth 220,000 goditje krahasuar me rifillimin e orëve çdo disa muaj.

Dr. Jamie Zeitzer, profesor i psikiatrisë dhe shkencave të sjelljes, tha:

“Qëndrimi në kohën standarde ose në kohën verore është padyshim më i mirë se sa të kalosh dy herë në vit.”

Goditja në tru ndodh kur rrjedha e gjakut në tru bllokohet ose një enë gjaku çahet, duke dëmtuar qelizat e trurit dhe potencialisht duke shkaktuar vdekje.

Sipas CDC, rreth 795,000 goditje në tru ndodhin çdo vit në SHBA, me 185,000 prej tyre fatale.

Ngarkesa që ndryshimi i orës i shkakton ritmit cirkadian mund të çojë në goditje duke rritur tensionin e gjakut dhe inflamacionin në tru.

Pasi zhvendosjet e papritura një-orëshe e detyrojnë orën e brendshme të përshtatet në mënyrë jo natyrale, trupi vuan për të ruajtur proceset e tij natyrale, veçanërisht kur ekspozimi ndaj dritës në mëngjes dhe mbrëmje është i çrregullt.

Zeitzer dhe bashkautorja e studimit, Lara Weed, një studente e doktoraturës në bioinxhinieri, zbuluan se kjo mospërputhje shkakton një “ngarkesë cirkadiane” gjithnjë në rritje çdo vit.

Ngarkesa cirkadiane i referohet sasisë totale të përshtatjes që ora e brendshme 24-orëshe e trupit duhet të përballojë për t’u sinkronizuar me ritmin e përditshëm të njeriut, si oraret e punës ose shkollës.

Ky ngarkim u mat në orë gjatë një viti dhe tregoi se sa shumë duhet të përshtatet ora natyrale e trupit për t’u përputhur me jetën shoqërore.

Kalimi dy herë në vit (BAS) shtonte ngarkesën më të madhe (21 orë), krahasuar me Kohën Standarde të përhershme (18.5 orë) ose Kohën Verore të përhershme (19.6 orë).

“Sa më shumë ekspozim ndaj dritës të kesh në kohë të gabuara, aq më i dobët bëhet ora cirkadiane. Dhe gjithçka që vjen më pas – për shembull, sistemi imunitar, energjia – nuk përputhen më siç duhet,” shpjegoi Zeitzer në një njoftim të universitetit.

Studimi gjithashtu zbuloi se ndalimi i ndryshimit të orës mund të ulte normat e obezitetit, duke shmangur 2.6 milion raste nëse vendi do të mbante Kohën Standarde dhe 1.7 milion raste nën Kohën Verore të përhershme.

Megjithatë, gjetjet, të publikuara në revistën Proceedings of the National Academy of Sciences, theksuan se nuk kishte lidhje të dukshme midis politikave të kohës dhe sëmundjeve të tjera si artriti, kanceri, sëmundjet e zemrës apo depresioni.

Ky nuk është studimi i parë që paralajmëron për ndikimin që ka ndryshimi i orës dy herë në vit tek trupi i njeriut.

Më herët këtë vit, shkencëtarët kryesorë në Mbretërinë e Bashkuar bënë thirrje për t’i dhënë fund Kohës Verore, mes frikës se ajo nxit rritjen e rasteve të kancerit, aksidenteve rrugore dhe përpjekjeve për vetëvrasje.

Një deklaratë nga British Sleep Society theksoi disa nga efektet shqetësuese të ndërrimit të orës.

Humbja e një ore gjumi kur ora shtyhet përpara në pranverë rezulton që popullata të ndihet më e lodhur se zakonisht.

Disa studime kanë sugjeruar se rreziku i aksidenteve fatale rrugore rritet me rreth gjashtë për qind pas kalimit pranveror në Kohën Verore.

Studiuesit britanikë zbuluan gjithashtu prova për rritje të rrezikut nga ngjarje kardiovaskulare, rritje të rrezikut të sjelljeve vetëvrasëse dhe rritje të vdekshmërisë në ditët menjëherë pas ndërrimit të orës. /GazetaExpress/