Shkencëtarët zbulojnë një kurë të mundshme për epilepsinë me ndihmën e inteligjencës artificiale

Gazeta Express

01/10/2025 19:45

Një mjet i ri me inteligjencë artificiale, që mund të zbulojë lezione shumë të vogla në tru që shkaktojnë epilepsi te fëmijët, mund të ndihmojë në përshpejtimin e diagnozave dhe të hapë rrugën për një kurë të mundshme, zbuluan ekspertët.

Studiues nga Murdoch Children’s Research Institute dhe Royal Children’s Hospital kanë zhvilluar një “detektiv AI për epilepsinë” i cili arrin të gjejë lezione në tru aq të vogla sa një boronicë, në deri 94 për qind të rasteve.

Këto lezione, të njohura si displazi kortikale, janë shkaktarë kryesorë të krizave të rënda epileptike — shpërthime të aktivitetit elektrik të pakontrolluar në tru që pengojnë qelizat nervore të komunikojnë siç duhet. Në raste të rralla, gjendja mund të shkaktojë edhe dëmtime të trurit apo vdekje të papritur.

Dr. Emma Macdonald-Laurs, neurologe në Royal Children’s Hospital dhe udhëheqëse e studimit, tha se diagnostikimi më i saktë i këtyre lezioneve mund të sjellë:

referime më të shpejta për kirurgji,

më pak kriza epileptike,

prognozë më të mirë për fëmijët.

“Identifikimi i shkakut herët na lejon të përshtatim opsionet e trajtimit dhe ndihmon neurokirurgët të planifikojnë dhe udhëheqin operacionin,” tha ajo.

“Me imazheri më të saktë, neurokirurgët mund të hartojnë një rrugë më të sigurt kirurgjikale për të shmangur enët e gjakut dhe zonat e trurit që kontrollojnë të folurin, të menduarit dhe lëvizjen, duke shmangur gjithashtu dëmtimin e indeve të shëndetshme.”

Studimi, i publikuar në revistën Epilepsia, përfshiu 71 fëmijë në Royal Children’s Hospital dhe 23 të rritur në Austin Hospital me displazi kortikale dhe epilepsi fokale.

Pa përdorimin e këtij mjeti të ri, deri në 80% e rasteve të epilepsisë nuk u zbuluan nga ekzaminimi njerëzor i skanimeve MRI.

Por, pasi “detektivi AI” u trajnua me imazhe MRI dhe PET, mjekët arritën të identifikojnë deri në 94% të rasteve.

Nga 17 fëmijët në grupin testues, 12 iu nënshtruan kirurgjisë dhe 11 tani janë plotësisht pa kriza epileptike.

Dr. Macdonald-Laurs shpjegoi:

“Me kalimin e kohës, krizat e shpeshta ndikojnë në sjelljen, gjendjen shpirtërore dhe aftësinë e një fëmije për të mësuar.

Por epilepsia e shkaktuar nga displazia kortikale mund të përmirësohet ose edhe të kurohet me kirurgji, nëse indi i pazakontë i trurit lokalizohet dhe hiqet.”

Shkencëtarët theksuan se këto lezione ishin tepër të vështira për t’u zbuluar më parë në MRI rutinë — me më pak se gjysmën e tyre të identifikuara në skanimin e parë të fëmijës.

“Dështimi për të gjetur indin e pazakontë vonon rrugën drejt një diagnoze përfundimtare dhe mund të pengojë fëmijën të referohet për kirurgji potencialisht kurative,” shtoi ajo.

“Sa më gjatë një fëmijë të vazhdojë të ketë kriza të pakontrolluara, aq më shumë rritet rreziku për vështirësi në të mësuar, përfshirë edhe paaftësi intelektuale.”

Tani, studiuesit shpresojnë që me financim shtesë, mjeti të testohet në spitalet pediatrike në të gjithë Australinë, duke mundësuar diagnoza më të sakta dhe një kurë të mundshme për fëmijët që vuajnë nga kjo gjendje dobësuese.

Rasti i Royal (5 vjeç):

Royal ishte një nga fëmijët që iu nënshtrua kirurgjisë pasi skanimet e ndihmuara nga detektivi AI zbuluan lezione në trurin e tij.

Tani, sipas nënës së tij Gurjinder, ai është pa kriza dhe është kthyer në vetveten e tij “të qetë, miqësor dhe të durueshëm”.

Ajo tregon:

“Krizat nisën të bëheshin gjithnjë e më të shpeshta, nga disa në ditë, në një çdo gjysmë ore, deri sa nisën të shfaqeshin në grupe.

Më e keqja ishte kur pati 19 kriza brenda vetëm dy orëve. Çdo herë trupi i Royal ngrihej për të paktën një minutë, dhe me kalimin e ditëve ai humbi edhe oreksin.”

Pas një krize të rëndë që e dërgoi në spital, Royal iu nënshtrua disa skanimeve, por pa rezultat. Vetëm kur u transferua në Royal Children’s Hospital, ku po testohej ky mjet i ri, displazia kortikale u zbulua dhe u hoq me sukses.

“Pa ndihmën e këtij detektivi, diagnoza do të ishte marrë shumë më vonë dhe shëndeti i Royal do të ishte përkeqësuar më tej,” tha e ëma.

Rreth 1 në 200 fëmijë mendohet se vuajnë nga kjo gjendje. Displazitë kortikale zhvillohen që kur foshnja është ende në bark të nënës dhe janë shkak i zakonshëm i krizave që nuk i përgjigjen ilaçeve.

Kirurgjia shpesh është e nevojshme — qoftë për të hequr një pjesë të vogël të trurit që shkakton krizat, ose për të implantuar një pajisje të vogël që ndërpret sinjalet kaotike mes qelizave nervore.

Në total, rreth 1 në 100 persona (rreth 630,000 në Mbretërinë e Bashkuar) vuajnë nga epilepsia. /GazetaExpress/