Shpresë për parandalim të sëmundjes së neuroneve motorike: Shkencëtarët identifikojnë një shkak të mundshëm

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

01/10/2025 19:41

Shkencëtarët mund të jenë pranë një përparimi mjekësor në kuptimin e asaj që po nxit rastet e sklerozës laterale amiotrofike (ALS) — forma më e zakonshme e sëmundjes së neuroneve motorike.

Shkaku i saktë i ALS ka qenë prej kohësh i panjohur.

Por disa kërkime sugjerojnë se mund të jetë rezultat i një ndërveprimi kompleks të faktorëve gjenetikë, mjedisorë dhe ndoshta të stilit të jetesës — shpesh duke prekur njerëz që duken plotësisht të shëndetshëm.

Tani, shkencëtarë amerikanë kanë zbuluar se ALS mund të jetë në fakt një sëmundje autoimune — kur sistemi imunitar identifikon gabimisht qelizat dhe indet e shëndetshme si pushtues të huaj dhe i sulmon ato, duke shkaktuar inflamacion dhe dëmtime.

Ata zbuluan se disa qeliza të bardha gjaku, të quajtura qeliza T CD4+, synojnë gabimisht disa proteina që janë pjesë e sistemit nervor te njerëzit me ALS.

Ekspertët sot thanë se këto gjetje janë të para të këtij lloji dhe mund të hapin rrugën për trajtime më të reja dhe më efektive.

ALS i mori jetën partnerit të aktores Sandra Bullock, Bryan Randall, në vitin 2023, ndërsa shkencëtari i njohur Stephen Hawking vuajti prej saj për dekada.

Kjo gjendje, që shkakton djegie të muskujve, dëmton në mënyrë progresive pjesë të sistemit nervor dhe është e pashërueshme. Ajo gradualisht ua pamundëson pacientëve të lëvizin, të flasin dhe madje edhe të hanë.

Dr. Alessandro Sette, ekspert në përgjigjen imunitare dhe inflamacionin në Institutin La Jolla për Imunologji në San Diego dhe bashkautor i studimit, tha:

“Ky është studimi i parë që tregon qartë se te njerëzit me ALS ka një reagim autoimun që synon proteina specifike të lidhura me sëmundjen.”

Profesori David Sulzer, ekspert i psikiatrisë, neurologjisë dhe farmacologjisë në Universitetin Columbia dhe bashkautor i studimit, shtoi:

“Ka një komponent autoimun në ALS, dhe ky studim na jep të dhëna përse sëmundja përparon kaq shpejt.

Ky kërkim gjithashtu na jep një drejtim të mundshëm për trajtimin e sëmundjes.”

Simptomat e hershme përfshijnë të dridhura muskujsh, ngërçe, dobësi muskulore, të folur të paqartë dhe humbje peshe.

Aktualisht nuk ka shërim, por mjekët mund të ofrojnë trajtime që ndihmojnë në lehtësimin e ndikimit që sëmundja ka në jetën e pacientit.

Në studimin e ri, studiuesit ndoqën reagimin e qelizave T të pacientëve me ALS — një lloj qelize e bardhë gjaku që zhvillohet në timus dhe piqet për të luftuar infeksionet — gjatë një periudhe kohe.

Shkencëtarët zbuluan dy përgjigje të dallueshme, bazuar në kohën e tyre të parashikuar të mbijetesës:

Ata me kohë më të shkurtër të parashikuar mbijetese kishin qeliza T inflamatore CD4+ (të njohura si qeliza T ndihmëse) që reagonin shpejt duke lëshuar molekula për të luftuar infeksionin kur identifikonin proteina të dëmshme.

Grupi i dytë, me kohë më të gjatë të parashikuar mbijetese, kishte numër më të madh të një lloji tjetër qelizash T, qeliza T CD4+ anti-inflamatore, sipas studiuesve.

Qelizat T CD4+ anti-inflamatore janë të rëndësishme sepse ato mund të rregullojnë sëmundjen.

Kur sistemi imunitar lufton një infeksion viral, për shembull, prodhon qeliza T inflamatore për të eliminuar qelizat e infektuara.

Pasi virusi largohet, qelizat T anti-inflamatore marrin përsipër për të parandaluar dëmtimin e indeve të shëndetshme.

Në artikullin e botuar në revistën Nature, studiuesit shkruanin se një “përgjigje mbrojtëse e qelizave T ishte më e fortë te njerëzit me kohë më të gjatë të parashikuar të mbijetesës”.

Gjetjet sugjerojnë se qelizat T CD4+ “mund të reduktojnë reagimet autoimune të dëmshme dhe të ngadalësojnë përparimin e ALS”, shtuan ata.

Tanner Michaelis, teknik kërkimor në Institutin La Jolla për Imunologji dhe bashkautor i studimit, tha:

“Shpresojmë që, tani që dimë objektivin specifik të këtyre qelizave imunitare, të mund të krijojmë terapi më efektive për ALS.”

Dr. Sette shtoi gjithashtu:

“Ka disa sëmundje neurodegjenerative ku tashmë kemi prova të qarta për përfshirjen e qelizave imunitare.

Kjo qasje mund të jetë e zbatueshme edhe për çrregullime të tjera si Parkinsoni, Huntingtoni dhe Alzheimeri.”

Rreth 5,000 të rritur në Mbretërinë e Bashkuar vuajnë nga ALS, dhe ekziston një rrezik 1 në 300 për ta zhvilluar gjatë jetës.

Jetëgjatësia për rreth gjysmën e pacientëve është mes 2 dhe 5 viteve nga shfaqja e simptomave, por ato mund të përkeqësohen shpejt.

Disa njerëz mund të jetojnë deri në 10 vjet, dhe në raste më të rralla edhe më gjatë.

Sindroma Locked-in (LIS) është një çrregullim neurologjik i rrallë që gjithashtu mund të shfaqet në disa raste progresive të ALS. /GazetaExpress/