Të shqetësuar për shëndetin e mëlçisë suaj? Testi i ri mund të parashikojë rrezikun e dëmtimit vite përpara

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

29/09/2025 19:46

Një test i thjeshtë mund të ndihmojë në parashikimin e rrezikut të dëmtimit serioz të mëlçisë vite përpara se të shfaqen simptomat, sugjeron një studim i ri.

Vlerësohet se sëmundjet e mëlçisë, të cilat mund të shkaktohen nga konsumimi i alkoolit ose nivelet e larta të yndyrës në trup, shkaktojnë vdekjen e 11,000 britanikëve çdo vit.

Nëse kapen herët, pacientët kanë më shumë gjasa të mbijetojnë, por shpesh sëmundja kalon pa simptoma në fazat fillestare.

Studiues suedezë kanë zhvilluar një test që mund të parashikojë rrezikun e zhvillimit të sëmundjes së rëndë të mëlçisë 10 vjet përpara fillimit të saj, gjë që mundëson ndërhyrje të hershme dhe trajtime që zgjasin jetën.

Hannes Hagström, studiuesi kryesor nga Karolinska Institute, tha:

“Kjo është një hap i rëndësishëm drejt mundësisë për të ofruar kontroll të hershëm për sëmundjet e mëlçisë në kujdesin parësor.

Tashmë ka trajtime me ilaçe të disponueshme – së shpejti, shpresojmë, edhe në Suedi – për trajtimin e njerëzve me rrezik të lartë për zhvillimin e sëmundjeve të mëlçisë si cirroza ose kanceri i mëlçisë.”

Testi përfshin tre analiza gjaku dhe tashmë është përdorur në kujdesin parësor për të zbuluar dhëmbëzime të pakthyeshme të organit, të njohura si cirrozë, e cila lidhet me zhvillimin e kancerit të mëlçisë.

“Këto janë sëmundje që po bëhen gjithnjë e më të zakonshme dhe që kanë një prognozë të dobët nëse zbulohen vonë,” shtoi bashkautor Rickard Strandberg.

Ekipi shqyrtoi të dhënat e mbi 480,000 njerëzve në Stokholm, të cilët kishin bërë kontrolle shëndetësore mes viteve 1985 dhe 1996.

Pas ndjekjes së pacientëve për 30 vjet, ata zbuluan se 1.5 për qind zhvilluan sëmundje të rënda të mëlçisë, si cirrozë ose kancer i mëlçisë, ose kishin nevojë për transplant të mëlçisë.

Analiza e tyre u lejoi të zhvillonin një model bazë për të parashikuar nëse njerëzit do ta zhvillonin sëmundjen. Ai ishte i saktë në 88 për qind të rasteve.

Modeli, i quajtur CORE, është një kalkulator online që përdor metoda të avancuara statistikore.

Ai bazohet në pesë faktorë: mosha, gjinia dhe nivelet e tre enzimave të zakonshme të mëlçisë (AST, ALT dhe GGT), të cilat maten zakonisht gjatë kontrolleve të rregullta shëndetësore.

Shkencëtarët shpresojnë që ky mjet, tashmë i disponueshëm për mjekët, të bëhet një mënyrë thelbësore për të identifikuar shenjat e fshehura paralajmëruese gjatë trajtimit në kujdesin parësor.

CORE doli më efektiv se metoda aktuale FIB-4 – e cila përdoret për të vlerësuar rrezikun e sëmundjes së mëlçisë, veçanërisht tek pacientët me faktorë rreziku si sëmundja e mëlçisë yndyrore.

Profesori Hagström shtoi:

“Kujdesi parësor nuk ka pasur mjetet për të zbuluar në kohë rrezikun e sëmundjes së rëndë të mëlçisë.

FIB-4 nuk është i përshtatshëm për popullatën e përgjithshme dhe është më pak efektiv në parashikimin e rrezikut të ardhshëm të sëmundjes së rëndë të mëlçisë.”

Testi u provua gjithashtu në dy grupe të tjera popullate në Finlandë dhe Mbretërinë e Bashkuar dhe u vërtetua se zbulonte sëmundjen me saktësi të lartë.

Megjithatë, studiuesit shtuan se nevojiten kërkime të mëtejshme mbi efikasitetin e testit, veçanërisht tek grupet me rrezik të lartë si personat me diabet tip 2 ose obezitet.

Llojet e sëmundjeve të mëlçisë përfshijnë: sëmundjen e mëlçisë të lidhur me alkoolin, sëmundjen jo-alkoolike të mëlçisë yndyrore, hepatitin, hemo-kromatozën dhe kolangitin biliar primar.

Shenjat e hershme të së parës, e shkaktuar nga konsumimi i rregullt i tepërt i alkoolit, përfshijnë të përziera, humbje peshe, mungesë oreksi, si dhe zverdhje të syve ose lëkurës.

Nga ana tjetër, shenjat e sëmundjes jo-alkoolike të mëlçisë yndyrore përfshijnë lodhje, ndjesi të përgjithshme të sëmundjes dhe dhimbje ose parehati në mëlçi, që ndihen në bark, nën brinjët e djathta.

Ndërkohë, shenjat e cirrozës së mëlçisë – sëmundje në stad të avancuar – përfshijnë gjithashtu enë gjaku të dukshme në lëkurë dhe pëllëmbë të kuqe me njolla, të cilat janë më të vështira për t’u parë tek lëkura e errët.

Po ashtu, shenjat e hershme të kancerit të mëlçisë përfshijnë zverdhjen e syve dhe lëkurës, mungesën e oreksit, humbje peshe pa përpjekje dhe simptoma të ngjashme me gripin.

Një gungë në anën e djathtë të barkut, simptomat e ngjashme me gripin dhe problemet e tretjes si të përzierat, të vjellat, urthi dhe barku i fryrë janë gjithashtu shenja të kancerit.

Më herët këtë muaj, kërkime të tjera treguan se tre gjendje të zakonshme të zemrës mund të rrisin rrezikun e vdekjes nga sëmundja e mëlçisë me 40 për qind.

Shkencëtarë amerikanë zbuluan se këto ishin presioni i lartë i gjakut, diabeti tip 2 dhe nivelet e ulëta të kolesterolit HDL – i ashtuquajturi “kolesteroli i mirë”.

Prej kohësh është paralajmëruar se mënyrat e jetesës sedentare dhe ushqimet ultra të përpunuara, me shumë kripë, yndyrë dhe sheqer, mund të jenë duke nxitur përhapjen e sëmundjes, veçanërisht tek të rinjtë.

Ajo që dikur shihej kryesisht tek të moshuarit dhe konsumuesit e rëndë të alkoolit, tani po rritet me shpejtësi edhe tek të rriturit e rinj. /GazetaExpress/