NASA u ndalon shtetasve kinezë të punojnë në programet e saj hapësinore

Lajme

Gazeta Express

11/09/2025 18:26

Agjencia hapësinore amerikane NASA ka bllokuar qytetarët kinezë me viza të vlefshme amerikane nga mjediset e saj – një veprim që në fakt i pengon ata të punojnë në një nga qendrat më të respektuara të kërkimit hapësinor, ka raportuar BBC, transmeton Gazeta Express.

Shtetasit kinezë, të cilët mund të punonin në NASA vetëm si kontraktorë ose studentë që kontribuonin në kërkim, mësuan më 5 shtator se kishin humbur të gjithë aksesin në sistemet dhe mjediset e NASA-s, raportoi Bloomberg news, duke cituar burime.

Nasa më pas e konfirmoi këtë, duke thënë se shtetasit kinezë do të kufizoheshin nga përdorimi i “mjediseve, materialeve dhe rrjeteve” të agjencisë për të siguruar sigurinë e punës sonë.

Programi hapësinor i përshpejtuar i Kinës ka alarmuar SHBA-në dhe ka rritur garën midis dy ekonomive më të mëdha.

Astronautët kinezë janë tashmë të përjashtuar nga Stacioni Ndërkombëtar Hapësinor (ISS) sepse Uashingtoni e ka ndaluar NASA-n të ndajë të dhënat e saj me Kinën.

Kufizimi i fundit nga NASA vetëm sa shton rënien e bashkëpunimit shkencor midis dy palëve për shkak të shqetësimeve të sigurisë kombëtare.

Ndërsa konkurrojnë për të fituar një avantazh teknologjik, Pekini dhe Uashingtoni janë bërë gjithashtu gjithnjë e më të kujdesshëm ndaj njëri-tjetrit.

Dyshimi e ka bërë më të vështirë për disa studentë kinezë, veçanërisht ata që studiojnë shkencë dhe teknologji, të marrin viza, apo edhe të hyjnë në SHBA, pasi të kenë siguruar një vizë.

Kohët e fundit në SHBA ka pasur edhe disa raste të spiunazhit të dyshuar nga shtetas kinezë, dhe shkencëtarët në veçanti janë vënë nën skaner.

Nuk është e qartë se sa kohë paralajmëroi NASA shtetasit kinezë që punonin për agjencinë. Bloomberg News raportoi se ata papritmas kishin zbuluar se u ishte mohuar qasja në sistemet e të dhënave të agjencisë dhe u ishte ndaluar pjesëmarrja në takime që lidheshin me punën e tyre – si personalisht ashtu edhe virtualisht.

Sekretarja e shtypit e NASA-s, Bethany Stevens, u tha mediave se NASA kishte ndërmarrë me të vërtetë “veprime të brendshme që kishin të bënin me shtetasit kinezë – duke përfshirë kufizimin e aksesit fizik dhe të sigurisë kibernetike në objektet tona”.

Kina nuk i ka mbajtur sekret ambiciet e saj hapësinore, me Pekinin dhe Uashingtonin që konkurrojnë për të dërguar ekuipazhin e tyre në hënë.

“Ne jemi në një garë të dytë hapësinore tani,” u tha gazetarëve administratori në detyrë i NASA-s, Sean Duffy, në një konferencë për shtyp të mërkurën ku foli për zbulimet amerikane në Mars.

“Kinezët duan të kthehen në hënë para nesh. Kjo nuk do të ndodhë.”

Drejtori i byrosë së përgjithshme të teknologjisë së Agjencisë Hapësinore të Pilotuar të Kinës vitin e kaluar tha se shqetësimet e SHBA-së ishin “të panevojshme”, duke e quajtur eksplorimin e hapësirës së Kinës një “mision kolektiv për njerëzimin”.

Në një seancë dëgjimore në Senatin e SHBA-së javën e kaluar, ligjvënësit theksuan nevojën që SHBA-të të shkojnë në hënë para Kinës.

“Kina nuk i ka mbajtur sekret qëllimet e saj,” tha senatori republikan Ted Cruz. “[Nëse] kundërshtarët tanë arrijnë aftësi dominuese hapësinore, kjo do të përbënte një rrezik të madh për Amerikën… [rrezet] nuk mund të ishin më të larta.”

Gara nuk ka të bëjë vetëm me arritjen në Hënë. Ka të bëjë edhe me atë se kush mund të kontrollojë burimet e saj pasi të jenë atje.

Hëna përmban minerale, duke përfshirë metale të rralla, metale si hekuri dhe titaniumi – dhe helium gjithashtu, i cili përdoret në gjithçka, nga superpërçuesit deri te pajisjet mjekësore.