Teksa përpjekjet për paqe në Ukrainë po ngecin, a po përgatit Perëndimi sanksione të reja ndaj Rusisë?

Lajme

Gazeta Express

09/09/2025 8:20

Gjatë fundjavës që shkoi, Rusia kreu sulmin më të madh ajror ndaj Ukrainës që nga nisja e pushtimit në shkallë të gjerë më 2022, teksa njëkohësisht po bën presion ndaj forcave të Kievit në vijën e frontit.

E ardhmja e bisedimeve të drejtpërdrejta është e paqartë, me shpresat për një takim mes presidentit rus, Vladimir Putin, dhe atij ukrainas, Volodymyr Zelensky, që janë shuar për shkak të mosmarrëveshjeve mes dy udhëheqësve.

Diskutimi për garancitë e sigurisë për Ukrainën është i mjegulluar nga pikëpyetjet lidhur me angazhimin e Uashingtonit dhe nga kundërshtimi i Kremlinit ndaj çdo force perëndimore në Ukrainë.

Me paqen që duket më e largët se kurrë, pavarësisht përpjekjeve të tij për t’i dhënë fund luftës më të madhe në Evropë që nga viti 1945, presidenti amerikan, Donald Trump, ka lënë të kuptohet se mund të vendosen shpejt sanksione të reja ndaj Rusisë, teksa Uashingtoni po diskuton me Bashkimin Evropian lidhur me ndëshkimet e mundshme për Moskën.

A do të vazhdojë lufta deri në vitin 2026? Apo ka mundësi për ndonjë ndryshim? Ja çfarë e solli situatën deri këtu – dhe çfarë mund të pritet në ditët dhe javët e ardhshme.

Bisedimet problematike për paqe

Këtë pranverë dhe verë, Rusia dhe Ukraina mbajtën negociatat e tyre të para të drejtpërdrejta që nga muajt e parë të nisjes së pushtimit rus të Ukrainës, me delegacionet që u takuan në Stamboll tri herë mes majit dhe korrikut. Trump, ndërkaq, u takua me Putinin në Alaskë më 15 gusht dhe me Zelenskyn e udhëheqësit evropianë tri ditë më vonë.

Bisedimet Ukrainë-Rusi prodhuan marrëveshje për këmbimin e të burgosurvedhe ushtarëve të vrarë, por nuk prodhuan përparim të prekshëm drejt paqes apo një armëpushimi. Për shumë në Ukrainë dhe Perëndim, në fakt, këto negociata kanë forcuar përshtypjen se Putini, i cili e ka si qëllim nënshtrimin e Ukrainës, nuk dëshiron paqe në asnjë variant që nuk është sipas kushteve të tij.

Nuk është caktuar ndonjë datë për një rund të ri negociatash dhe Putini ka refuzuar thirrjet e Trumpit dhe Zelenskyt për një takim ballë për ballë me presidentin ukrainas. Putin ka insistuar se nëse një takim mbahet së shpejti – me sa duket duke nënkuptuar një dorëzim de facto të Ukrainës – atëherë duhet të mbahet në Moskë, një kusht që qartësisht është i papranueshëm për Ukrainën.

Zelensky, i cili për muaj të tërë ka propozuar që takimit të mbahet në një shtet të tretë, u përgjigj duke thënë se Putini mund të shkojë në Kiev – gjithashtu një kusht i papranueshëm për Moskën.

“Nuk mund të shkoj në Moskë kur shteti im është nën sulme raketore çdo ditë. Nuk mund të shkoj në kryeqytetin e këtij terroristi”, tha Zelensky për ABC News më 5 shtator.

Bombardime dhe beteja

Rreth 48 orë më vonë, Rusia kreu sulmin më të madh ajror ndaj Ukrainës, duke lëshuar 810 dronë, në sulmin që goditi më së rëndi Kievin, ku selia e Qeverisë u dëmtua dhe tre persona u vranë, përfshirë një nënë dhe fëmija e saj tremuajshe, thanë autoritetet.

Pas përplasjeve me Zelenskyn lidhur me vendin e mbajtjes së takimit, zgjedhja e Kievit si objektiv i sulmit mund të mos ketë qenë rastësi. Në çdo rast, breshëria duket si një mënyrë për Putinin që të përsërisë një deklaratë që e kishte bërë disa ditë më parë gjatë një vizite në Kinë: se Rusia do të arrijë të gjitha qëllimet e saj me forcë ushtarake nëse diplomacia nuk sjell paqe.

Një nga qëllimet e Putinit është që të kontrollojë tërësisht rajonet ukrainase të Donjeckut, Luhanskut, Zaporizhjës dhe Hersonit, të cilat në shtator të vitit 2022, pretendoi – pa bazë – se ishin pjesë e Rusisë. Përpjekjet e tij për të marrë pjesën tjetër të rajonit të Donjeckut kanë ardhur me një kosto të madhe në aspektin e humbjeve njerëzore, por analistët thonë se Putini beson se Rusia ka epërsi në fushëbetejë.

Zelensky ka thënë se Rusia ka afër 100.000 trupa pranë qytetit Pokrovsk, në Donjeck, dhe se Moska po përgatitet për një ofensivë gjatë vjeshtës.

Garancitë e sigurisë

Përderisa Moska vazhdon me pushtimin e saj, një pjesë e madhe e diplomacisë në Perëndim – dhe veçmas në mesin e mbështetësve evropianë të Kievit – po diskutojnë për garancitë e sigurisë për Ukrainën në rast se arrihet një marrëveshje armëpushimi.

Presidenti francez, Emmanuel Macron, i cili ishte mikpritës i takimit të 4 shtatorit të grupit të quajtur Koalicioni i Vullnetit, tha se 26 shtete janë zotuar për të dërguar trupa “si forca sigurie në Ukrainë apo të jenë të pranishme në tokë, det apo ajër”.

“Në ditët në vijim ne do të finalizojmë mbështetjen amerikane për këto garanci të sigurisë. SHBA-ja, siç thashë, është përfshirë në të gjitha fazat e procesit”, tha Macron. Por, ka ende pikëpyetje lidhur me rolin e mundshëm të SHBA-së dhe ka edhe dy çështje të tjera të pazgjidhura.

Njëra nga to është kundërshtimi i Rusisë.

Në Kinë, Putin paralajmëroi se trupat e huaja në Ukrainë do të ishin “objektivë legjitimë” përderisa luftimet vazhdojnë. Ai gjithashtu tha se nuk do të kishte nevojë për forca të tilla nëse arrihet një marrëveshje paqeje, duke theksuar se respektimi i një pakti të tillë nga Rusia do të ishte i padiskutueshëm – një pretendim që gjerësisht është hedhur poshtë në Ukrainë dhe Perëndim, bazuar në sjelljen e Moskës në Ukrainë që prej marrjes nën kontroll të Krimesë më 2014.

Problemi tjetër: forcat mund të dislokohen vetëm pasi të kenë përfunduar luftimet, por së pari duhet që luftimet të ndalen. E në këtë moment, paqja duket po aq e largët sa ishte kur Trumpi mori detyrën në janar, pas një fushate zgjedhore në të cilën ai shpesh thoshte se mund t’i jepte fund luftës për një ose dy ditë.

Sanksione më të ashpra?

Variabla më e madhe tani është mundësia e vendosjes së sanksioneve të reja perëndimore kundër Rusisë.

Trump ka kërcënuar vazhdimisht me vendosjen e sanksioneve më të ashpra ndaj Rusisë, por përveç rritjes me 25 për qind të tarifave ndaj importeve nga India për shkak të blerjes së naftës ruse, ai deri më tani ka hezituar të ndërmarrë hapa të tjerë, pavarësisht se shpesh ka shprehur zemërim me rezistencën e Putinit për t’i dhënë fund pushtimit.

Asgjë nuk është e sigurt, por tani ka sinjale se ai mund të jetë më afër se kurrë vendosjes së sanksioneve të reja.

I pyetur më 7 shtator nëse është gati të lëvizë drejt “fazës së dytë” të sanksioneve, Trump u përgjigj: “Po, jam”.

Ndaras, sekretari amerikan i Thesarit, Scott Bessent, tha për NBC se “nëse SHBA-ja dhe [BE-ja] bëhen bashkë, vendosin më shumë sanksione, tarifa dytësore ndaj shteteve që blejnë naftë ruse, ekonomia ruse do të kolapsojë tërësisht dhe do ta sjellë presidentin Putin në tavolinë të negociatave”.

“Ne jemi të gatshëm ta rrisim presionin ndaj Rusisë, por ne na duhet që edhe partnerët tanë në Evropë të ndjekin shembullin tonë”, tha Bessent.

BE-ja tha se i dërguari i saj për sanksione, David O’Sullivan, do të udhëheqë delegacionin në SHBA më 8 shtator në bisedimet dyditore për koordinimin rreth sanksioneve kundër Rusisë.

Trump nuk ka shkuar aq larg sa të godasë Kinën – blerësen më të madhe të naftës së papërpunuar ruse – me tarifa apo sanksione për këtë tregti. Përveç zgjerimit të përdorimit të tarifave dytësore, SHBA-ja raportohet se e ka shqyrtuar edhe vendosjen e sanksioneve ndaj kompanive të mëdha energjetike ruse, sikurse gjigantët shtetërorë Rosneft dhe Lukoil si dhe shënjestrimin e “flotës në hije” të anijeve të Rusisë, që e ndihmojnë Moskën që të shmangë sanksionet.

“Ka shumë gjëra të tjera që Perëndimi mund të bëjë”, tha Nigel Gould-Davies, hulumtues për Rusinë dhe Euroazinë në Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike. “Përdorimi i sanksioneve dytësore, arma më e fuqishme, mbetet e kufizuar. Mund të shkojë shumë më tej, sidomos nëse sanksionohet ‘flota në hije’ e naftës”.

“Entitetet kineze kanë treguar se dinë të shmangin rreziqet kur përballen me mundësinë e sanksioneve”, tha ai për Radion Evropa e Lirë. “Përshkallëzimi i sanksioneve që do t’i prek ata mund të shërbejë si një sinjal i dobishëm për rreziqet me të cilat përballet Kina, duke qenë ajo që NATO-ja tani e quan ‘lehtësuese vendimtare’ të luftës së Rusisë në Ukrainë”.

Bisedimet BE-SHBA zhvillohen në kohën kur Brukseli po përgatitet të vendosë një rund të ri sanksionesh ndaj Rusisë, paketën e tij të 19-të të masave ndëshkuese që nga nisja e pushtimit rus të Ukrainës.

Veç tjerash, BE-ja po e shqyrton mundësinë që të zgjerojë sanksionet e saj për “flotën në hije”, duke larguar më shumë banka nga sistemi për transaksione financiare SWIFT, dhe duke goditur kompanitë jashtë Rusisë – që e ndihmojnë Moskën të financojë luftën – me sanksione dytësore, sipas propozimeve franceze dhe gjermane që u janë ndarë anëtarëve të tjerë të BE-së javën e kaluar. Këto propozime i ka parë edhe REL-i.

Po ashtu ka diskutime për kufizimin e numrit të diplomatëve rusë që operojnë në BE dhe të qytetarëve të Rusisë që udhëtojnë në Evropë me viza turistike, thanë burimet që kanë njohuri për diskutimet në BE.

Publikisht, Rusia ka injoruar sanksionet perëndimore dhe ka vazhduar të veprojë kështu teksa po bëhen diskutime për masat e reja.

“Asnjë sanksion nuk do të jetë në gjendje që ta detyrojë Federatën Ruse që të ndryshojë qëndrimin e vazhdueshëm për të cilin presidenti ynë ka folur herë pas here”, tha zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, më 8 shtator.

Pjesëmarrja e SHBA-së, sipas Gould-Davies, është thelbësore.

“Amerika ka fuqinë më të madhe të sanksioneve për shkak të rolit kyç të dollarit në ekonominë botërore. Pra, nëse Amerika merr pjesë ose jo në sanksionet e reja, kjo përbën një ndryshim të jashtëzakonshëm”, tha ai.

“Kjo po ashtu do të kishte një rëndësi të madhe simbolike: hera e parë që presidenti Trump i shndërron fjalët e ashpra ndaj Rusisë në veprime, e jo në koncesione”, shtoi Gould-Davies.