Epistula e javës/ Van Gogh për Theon: shtator 1875

Arte

Gazeta Express

29/08/2025 15:02

Vincent Willem van Gogh (1853 – 1890), piktor post-impresionist holandez. 

Paris, 17 shtator 1875

I dashur Theo, 

të jesh i ndjeshëm, edhe thellësisht, ndaj bukurive të natyrës nuk do të thotë të jesh religjioz, sado që unë shkoj me mendjen se që të dy këto gjëra janë të lidhura ngushtë njëra me tjetrën. Pothuajse të gjithë e ndiejnë natyrën – kush më shumë e kush më pak – por pak sish e ndiejnë se Zoti është shpirt dhe kushdo që E adhuron duhet TA adhurojë në shpirt dhe në të vërtetën¹. Prindërit tanë u përkasin këtyre pak vetave. E edhe xha Vincenti, ma ha mendja.

Është shkruar: «Kjo botën ikën tok me të gjitha shkëlqimet e saj².» Por flitet edhe për «këtë pjesën e bukur që nuk do të na merret nga dora³» dhe për «një burim uji që çon te jeta e përjetshme4.» Të lutemi pra që të mund të bëhemi të kamur te Zoti. Por mo su mundo të analizosh tepër këto gjëra – pak e nga pak do të vijnë të qarta para teje – dhe bëj siç të dhashë mend. Të kërkojmë që deytra jonë në jetë të jetë ajo që të bëhemi të skamurit në mbretërinë e Zotit, shërbëtorët e Zotit. Ende jemi larg kësaj; të lutemi derisa shikimi ynë të bëhet i qartë, e atëherë mbarë trupi ynë do të rrezatojë me dritë⁵.

Përshëndeti Roosin dhe këdo që pyet për mua 

vëllai yt që të do, Vincenti

P.S.

E njëjta është e vërtetë edhe për kuptimin e artit. Mos u kridh i tëri në të. Ruaje me çdo kusht dashurinë për punën tënde dhe respektin për zotin Tersteeg⁶. Më pas do ta kuptosh më mirë se tash se sa e meriton ai.

Sidoqoft, nuk është rasti ta teprojmë. 

A ke apetit të mirë? Ha dhe mbi të gjitha mos u kurse te buka. Natën e mirë, duhet t’i lyej pak këpucët për nesër. 

Paris, 25 shtator 1875

I dashur Theo, 

shtegu është i ngushtë, prandaj duhet të jemi të kujdesshëm. Tashmë ti e di se në çfarë mënyre të tjerët kanë arritur atje ku unë e ti duam të shkojmë: le ta marrim edhe ne atë rrugë të thjeshtë.

Tash et labora. Le ta kryejmë punën tonë të përditshme, cilado qoftë ajo, me të gjitha forcat tona, me besimin se Zoti do t’ua shprndajë dhurata e Tij atyre që ia kërkojnë. E kjo do të jetë ajo pjesa që nuk do të na merret nga dora. 

«Meqë, ai që është me Krishtin, është krijesë e re; ajo që ishte e vjetër është zhdukur, ja pra ku ka lindur e reja⁷.»

Mezi po pres të vijnë Krishtlindjet; por duhet të kemi durim. Guxim, bir. Përshëndeti të gjithë miqtë dhe besomë, 

vëllai yt që të do, Vincenti

P.S.

Do të t’i dërgoj paratë për kornizat sa më shpejt që të jetë e mundur. Kur t’i shkruaj zotit Tersteeg, do t’i them se, për momentin, i kam xhepat bosh. E kam lutur arkëtarin tonë të mbajë çdo muaj një pjesë të rrogës sime, meqë do të kem nevojë për më shumë para Krishtlindjeve për udhëtimin, etj. Megjithatë, shpresoj se do të laj së shpejti borxhin tim. 

Shënime:

1) Ungjilli i shën Gjonit, IV, 24.

2) Ibid., II, 17

3) Ungjilli i shën Lukës, X, 42

4) Ungjilli i shën Gjonit, IV, 14: është episodi që përshkruan takimin e Jeyusit me samaritanën dhe duket t’i ketë bërë përshtypje të thellë Van Goghut, duke qenë se në një letër të tillë kaq të shkurtër e citon dy her.

5) Ungjilli i shën Lukës, XI, 34.

6) Drejtor i filialit Goupil të Hagës. Themeluar në Paris më 1827, Goupil & C. kishte përfshirë në vete ndërmarrjen e Hagës të themeluar nga xhaxhai i Vincentit, një tjetër Vincent Willem, asokohe ende aksionar ortak i shtëpisë amësore. 

7) Letra e dytë Korintëve, 17

/Marrë nga Vincent Van Gogh, ‘Lettere a Theo’, Guanda, 2013

/Përkthimi: Gazeta Express