Studim tronditës zbulon si ushqimet e përditshme po “nxisin një epidemi të AUTIZMIT”

Ushqimi/Dieta

Gazeta Express

20/05/2025 22:47

Një ushqim i zakonshëm që gjendet në 70% të dietave amerikane mund të jetë duke nxitur sëmundje mendore, demencë dhe autizëm.

Një përmbledhje e re madhore ka lidhur ushqimet shumë të përpunuara (UPF) – që përfshijnë gjithçka nga patatinat deri te baret e proteinave – me rritjen e rasteve të çrregullimeve neurologjike.

Studiuesit besojnë se fajtorët e fshehur mund të jenë mikroplastikat – grimca plastike mikroskopike që tashmë po gjenden në nivele alarmante brenda këtyre ushqimeve… dhe gjithnjë e më shumë, në trurin e njeriut.

Studimet kanë treguar se ushqimet shumë të përpunuara janë më të ndjeshme ndaj kontaminimit me mikroplastika për shkak të procesimit industrial dhe ambalazhimit plastik.

Dr. Nicholas Fabiano, nga Universiteti i Otavës, bashkautor i studimit të ri, tha:

“Po shohim dëshmi që përputhen nga fusha të ndryshme dhe që duhet të na shqetësojnë të gjithëve. Ushqimet shumë të përpunuara përmbajnë sasi dukshëm më të larta të mikroplastikave se ushqimet e papërpunuara. Studimet e fundit tregojnë se këto grimca mund të kalojnë barrierën gjak-tru dhe të grumbullohen në sasi alarmante.”

Dr. Wolfgang Marx, nga Qendra “Ushqimi & Humori” në Universitetin Deakin, shtoi:

“Ka një përputhje të habitshme në mënyrën se si ushqimet e përpunuara dhe mikroplastikat dëmtojnë shëndetin mendor.”

Ai sqaroi se këto ndikime ndodhin përmes:

inflamacionit,

stresit oksidativ,

ndryshimeve epigjenetike,

dëmtimit të mitokondrive,

çrregullimeve në sistemet e neurotransmetuesve.

Çfarë zbuloi përmbledhja shkencore?

Studimi, i publikuar në revistën Brain Medicine, shqyrtoi studime që lidhnin ushqimet shumë të përpunuara, mikroplastikat dhe shëndetin mendor.

Një studim i British Medical Journal përfshirë në artikull tregoi se konsumuesit e UPF kishin:

22% më shumë rrezik për depresion,

48% më shumë rrezik për ankth,

41% më shumë rrezik për çrregullime të gjumit – që vetë ndikojnë negativisht në shëndetin e përgjithshëm.

Një tjetër studim tregoi se mikroplastikat dhe nanoplastikat shkaktojnë stres oksidativ në sistemin nervor qendror, që mund të dëmtojë qelizat dhe të rrisë rrezikun për sëmundje neurologjike.

Si lidhen truri, zorra dhe ushqimi?

Studiuesit theksojnë rëndësinë e boshtit zorrë-tru, i cili tregon se dëmtimi i sistemit tretës ndikon drejtpërdrejt në gjendjen mendore dhe emocionale.

UPF-të përmbajnë ëmbëlsues artificialë, që mund të prishin komunikimin ndërmjet qelizave të trurit dhe të çrregullojnë hormonët.

Mikroplastikat mund të:

dëmtojnë zhvillimin e trurit,

nxisin inflamacion,

prishin gjumin dhe humorin.

Lidhja me demencën dhe autizmin

Një studim tjetër nga fillimi i vitit 2024 analizoi trurin e 54 individëve pas vdekjes dhe gjeti mikroplastikë në çdo tru – në sasi sa një lugë plastike.

Personat me demencë kishin deri në 10 herë më shumë mikroplastika në tru sesa ata pa demencë.

Ndërsa ky studim nuk provoi lidhje të drejtpërdrejtë, ai ngre alarmin për lidhjen e mundshme mes mikroplastikave dhe çrregullimeve neurologjike.

Një tjetër studim nga 2022 tregoi se ata që hanin më shumë UPF kishin:

25% rënie më të shpejtë të funksioneve ekzekutive,

28% rënie më të shpejtë të funksionit njohës në përgjithësi, krahasuar me ata që hanin më pak ushqim të përpunuar.

A lidhen këto me rritjen e rasteve të autizmit?

Autizmi, që aktualisht prek 1 në 31 fëmijë në SHBA, është rritur ndjeshëm krahasuar me 1 në 150 fëmijë dy dekada më parë.

Studiuesit besojnë se UPF-të mund të dëmtojnë mikrobiomën e zorrëve, e cila është shpesh e çrregulluar te fëmijët me autizëm.

Ka edhe prova që këto ushqime mund të ndryshojnë shprehjen e gjeneve, duke ndikuar zhvillimin dhe funksionimin e trurit.

Për më tepër, ato shpesh përmbajnë metale të rënda si merkur dhe plumb, që mund të kontribuojnë në ose të përkeqësojnë simptomat e autizmit.

Shkaktarët e autizmit nuk dihen me siguri, dhe lidhja me mikroplastikat nuk është vërtetuar përfundimisht – më shumë kërkime janë të nevojshme.

Zgjidhje e propozuar: Indeksi i Mikroplastikës Ushqimore (DMI)

Autorët propozojnë krijimin e Indeksit të Mikroplastikës në Dietë (DMI) – një sistem që do të:

matë ekspozimin ndaj mikroplastikave përmes ushqimit,

vlerësojë rrezikun e grumbullimit të tyre në trup, bazuar në atë që konsumojmë.

A mund t’i heqim mikroplastikat nga trupi?

Dr. Stefan Bornstein, autor i një artikulli të rishikuar nga kolegët mbi këtë temë, thotë se përveç zvogëlimit të ekspozimit përmes dietës dhe ambalazhimit, nevojitet kërkim për mënyra për t’i hequr mikroplastikat nga trupi.

Ai sugjeron aferezën, një procedurë mjekësore që filtron gjakun për të hequr substanca të padëshiruara – në këtë rast, mikroplastika – dhe rikthen përbërësit e tjerë të gjakut në trup. /GazetaExpress/