Ndiheni gjithmonë të lodhur – fajtorë për këtë mund të jenë orenditë shtëpiake

Keshilla Mjekësore

Gazeta Express

06/05/2025 23:12

Një në tetë persona raportojnë te mjeku se ndihen “të lodhur gjatë gjithë kohës” — dhe mund të ketë një shkaktar befasues, kanë zbuluar ekspertët.

Ka gjithnjë e më shumë prova që dizajni i brendshëm i shtëpisë suaj dhe madje përzgjedhja e mobiljeve mund të jenë fajtore.

Fenomeni njihet edhe me emrin sindroma e ndërtesës së sëmurë — ku një sërë simptomash, nga lodhja deri te hundët që rrjedhin, shkaktohen nga qëndrimi në një ambient të caktuar.

Probleme të tjera të zakonshme që lidhen me këtë sindromë përfshijnë: sy të thatë, dhimbje koke dhe fyt të irrituar, që përmirësohen sapo personi largohet nga ambienti.

Ventilimi i dobët, ndotësit në ajër — që çlirohen nga tapetet, mobiljet dhe produktet e pastrimit — myku ose lagështia, ndriçimi ose ngrohja e pamjaftueshme janë të gjithë faktorë të mundshëm.

Ndërkohë, organizimi i keq i hapësirës, ambientet e mbipopulluara dhe rrëmuja mund të shkaktojnë stres psikologjik, duke çuar në simptomat e përmendura.

Kjo sindromë zakonisht prek ata që punojnë në zyra me plan të hapur, por shkencëtarët tani paralajmërojnë se edhe vetë shtëpia juaj mund të kontribuojë.

Tani, ekspertët kanë identifikuar pse mobiliet e vjetra, ndriçimi dhe madje qirinjtë aromatikë mund të ndikojnë në nivelin tuaj të energjisë.

Hiqni dorë nga ndriçimi i fortë nga tavani

Ndriçimi “e vendos atmosferën” — dhe mund të ketë një ndikim të fuqishëm në mënyrën se si ndiheni, thonë shkencëtarët.

Dritat nga tavani — veçanërisht ato fluoreshente me ton të ftohtë — mund të jenë të rënda për sytë dhe rraskapitëse me kalimin e kohës.

Shumica e dritave LED lëshojnë dritë blu, që megjithëse janë miqësore me mjedisin, krijojnë kontraste dhe hije të mprehta, që mund të lodhin shikimin.

Në mbrëmje, kjo lloj drite mund t’i dërgojë trupit sinjale se është ende koha për të qëndruar zgjuar, duke prishur ritmin natyral të qetësimit dhe duke kontribuar në lodhje fizike dhe mendore.

Një studim nga Universiteti Harvard krahasoi efektet e 6.5 orëve ekspozim ndaj dritës blu kundrejt asaj jeshile. Ata zbuluan se drita blu shtypte prodhimin e hormonit melatoninë për afërsisht dyfish më shumë se drita jeshile.

Melatonina është hormon që prodhohet natyrshëm në trup dhe luan rol kyç në rregullimin e ciklit gjumë-zgjim.

Ekspertët sugjerojnë të instaloni ndriçues me rregullues intensiteti ose të përdorni llamba për të krijuar ambient më të ngrohtë.

Kujdes me dyshekun e vjetër

Një dyshek i vjetër apo jo mbështetës mund të dëmtojë trupin tuaj pa u kuptuar.

Mund të mendoni se po flini mirë gjatë natës, por nëse përdridheni shpesh ose zgjoheni të ngurtësuar, trupi nuk po rigjenerohet siç duhet, duke ju lënë të lodhur.

Kompania Simba thotë: “Pa mbështetjen e duhur, mund të keni vështirësi për të fjetur dhe dysheku mund të shkaktojë dhimbje në shpinë dhe qafë. Kjo nuk do të ndikojë vetëm gjatë natës, por do të zgjoheni me dhimbje, të lodhur dhe pa energji.”

Këshilli i Gjumit rekomandon ndërrimin e dyshekut çdo shtatë deri në tetë vjet për të shmangur këto probleme.

Mjekët këshillojnë gjithashtu të flini të paktën shtatë orë çdo natë dhe të shkoni në shtrat e të zgjoheni në të njëjtën kohë çdo ditë për të përmirësuar cilësinë e gjumit.

Bëni kujdes me qirinjtë aromatikë

Qirinjtë aromatikë krijojnë atmosferë relaksuese — por gjithashtu lëshojnë ndotës të ajrit të brendshëm që, edhe në nivele të ulëta, janë lidhur me probleme në frymëmarrje.

Gjatë djegies, qirinjtë aromatikë çlirojnë komponime organike të paqëndrueshme (VOCs) si benzeni dhe formaldehidi — të dy të njohur si kancerogjenë.

Kërkimet tregojnë se djegia e qirinjve aromatikë mund të rrisë ndjeshëm nivelin e grimcave të imëta në ajër (PM2.5), shpesh përtej kufijve të rekomanduar nga OBSH.

Këto grimca të imëta mund të depërtojnë thellë në mushkëri, duke rritur rrezikun për probleme të frymëmarrjes dhe sëmundje kardiovaskulare.

Disa qirinj përmbajnë gjithashtu ftalate — kimikate që ndihmojnë në zgjatjen e aromës, por që janë të lidhura me çrregullime hormonale dhe probleme riprodhuese.

Hiqni perdet dhe lejoni dritën natyrale

Ekspozimi ndaj dritës gjatë ditës — ose mungesa e saj — mund të prishë ritmet natyrale të trupit tuaj, duke shkaktuar përgjumje.

Për ata që jetojnë në shtëpi me pak dritë natyrale, ekspertët rekomandojnë përdorimin e llambave për terapi me dritë për të ndihmuar në rregullimin e ritmit cirkadian — ora e brendshme biologjike e trupit.

Profesori Russell Foster nga Universiteti i Oksfordit tha për MailOnline: “Drita është jashtëzakonisht e rëndësishme për të vendosur orën biologjike. Drita e mëngjesit ju ndihmon të zgjoheni më herët.”

Një studim në SHBA zbuloi se punonjësit që ishin më të ekspozuar ndaj dritës natyrale kishin gjumë më të gjatë, më cilësor dhe një cilësi më të mirë jete në përgjithësi.

Kufizoni zhurmat nga pajisjet shtëpiake

Nga mikseri i ushqimit te tharësja e rrobave, shtëpitë tona janë plot zhurma.

Kërkimet sugjerojnë se kjo mund të ndikojë negativisht në shëndetin tonë, duke shkaktuar nivele të larta stresi te dy në pesë persona.

Pajisjet më problematike janë pikërisht ato më të përdorshme, si lavatriçet dhe fshesat me korrent.

Sipas OBSH-së, 40 për qind e popullsisë së Europës ekspozohet ndaj niveleve të zhurmës mbi 55dB — e barasvlershme me një zyrë të zhurmshme.

Për krahasim, lavatriçja gjeneron rreth 70dB, frigoriferi rreth 50dB dhe përpunuesit e ushqimit deri në 90dB.

Profesori Stephen Stansfeld nga Universiteti Queen Mary thotë: “Zhurma e tepërt rrit rrahjet e zemrës dhe tensionin e gjakut. Kjo mund të shkaktojë lodhje, stres, madje edhe infarkte apo goditje në tru.”

Ajrosni shtëpinë

Qirinjtë nuk janë burimi i vetëm i ndotjes së ajrit të brendshëm.

Sipas Dr. Prashant Kumar nga Universiteti i Surrey, burime të tjera janë gatimi, bojërat, llakat dhe sporet mykut.

Këto ndotës e bëjnë ajrin e brendshëm më të ndotur se ai i jashtmi.

Studimet tregojnë se kjo ndotje mund të shkaktojë simptoma të menjëhershme si lodhje, teshtima, kollë dhe acarim të syve, hundës apo fytit.

Zgjidhja? Zvogëloni burimet e ndotjes dhe përmirësoni ventilimin.

Ekspertët sugjerojnë hapa të thjeshtë si: hapja e dritareve rregullisht, përdorimi i aspiratorëve kur gatuani, përzgjedhja e produkteve me emetime të ulëta dhe shmangia e aromave sintetike për të përmirësuar cilësinë e ajrit dhe shëndetin tuaj në afatgjatë. /GazetaExpress/